ดร. ประทีป วีระพัฒนนิรันดร์กับผมคุ้นเคยกันมากว่าสิบปี    ผมชอบความเป็นคนชอบคิดแหวกแนวของท่าน   ที่คิดแล้วทำ ทดลองทำจนได้ผลดี   ซึ่งก็คือทำ KM นั่นเอง    ท่านจึงค้นพบวิธีการต่างๆ ที่ดีหลายอย่าง  

          วิธีการที่ว่าดีนั้น มักจะดีต่อเกษตรกรคนยากคนจน    คือท่านชอบทำงานพัฒนา จึงถูกคอชอบพอกันกับผม    อ่านเรื่องราวและความคิดเห็นด้านการพัฒนาเกษตรกรของท่านได้ที่นี่    ซึ่งผมขอให้ความเห็นของผมเสริม ๓ ข้อ   ว่า

               ๑. ประเทศไทยพัฒนาเกษตรกรเพื่อใครกันแน่   ถ้าต้องการให้เกษตรกรพึ่งตนเองได้   ต้องอย่าไปพัฒนาเขา    ต้องส่งเสริมให้เขาพัฒนาตนเอง    โดยเน้นการรวมกลุ่มกันเรียนรู้จากการปฏิบัติ หรือการทำการเกษตรนั่นเอง

               ๒. ทำการเกษตรเพื่อขาย    ต้องเรียนรู้วิธีขายผลผลิตด้วย   ไม่ใช่เรียนรู้แต่วิธีผลิตอย่างเดียว

               ๓. เกษตรกรควรรวมตัวกันเรียกร้องนโยบายรัฐที่เอื้อประโยชน์แก่เกษตรกรในระยะยาว หรือในเชิงระบบ  

          เมื่อเร็วๆ นี้ท่านเขียนความเห็นเรื่องปฏิรูปการศึกษาลงมติชน   อ่านได้ที่นี่  

          ผมขอออกความเห็นเสริมว่า    การปฏิรูปการศึกษาจะได้ผลต่อคุณภาพของผู้เรียน ผู้จบหลักสูตร และความภาคภูมิใจ ศักดิ์ศรี ความสุข ของผู้ทำงานในระบบ จะต้องคิดใหม่   ระบบการจัดการจะต้องเปลี่ยนใหม่โดยสิ้นเชิง    คือไม่จัดการภายใต้ระบบสามเหลี่ยมอำนาจสั่งการ    จะต้องปรับระบบการศึกษาให้เป็นระบบ Complex Adaptive Systems    ที่อำนาจตัดสินใจอยู่ที่หลากหลายจุด    แต่ทำเพื่อ เป้าหมายเดียวกัน คือ Equity, Coverage และ Quality   คำนึงถึงผลลัพธ์ที่ต้องการคือ การเอื้ออำนวยการเรียนรู้ของคนไทย ในสังคมยุคใหม่ ที่แตกต่างไปจากเมื่อ ๑๐ – ๒๐ ปีที่แล้วอย่างสิ้นเชิง    และสอดคล้องกับสังคมในอนาคต ๑๐ – ๒๐ ปีข้างหน้า ซึ่งจะแตกต่างจากปัจจุบันโดยสิ้นเชิงเช่นเดียวกัน

          ระบบการศึกษาไทยที่ยังเป็นระบบสามเหลี่ยมอำนาจ    จะไม่สามารถตามทันสังคมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วได้

          อ่านบทความเรื่อง “ปุ๋ยสั่งตัด” ของ ดร. ประทีป ได้ที่นี่

วิจารณ์ พานิช
๒๗ ก.พ. ๕๒