ผมอ่านหนังสือ Jonathan Kosol. Letters to a Young Teacher แล้วเห็นใจครูในโรงเรียนในย่านใจกลางเมืองของสหรัฐอเมริกามาก    น่าจะพอๆ กับเห็นใจครูไทยในชนบท

          ผมตีความว่า ไม่ว่าที่ไหนในโลก ครูต้องผจญความจริง ว่าศิษย์ของตน นอกจากมีพื้นฐานปัญญาตามธรรมชาติ (nature) ที่แตกต่างกันมาก   ยังมาจากครอบครัวและสภาพสังคมแวดล้อม (nurture) ที่แตกต่างกันอย่างรุนแรง ด้วย   ต้นตอของความแตกต่างทั้งสองนี้อาจรุนแรงมากในบางโรงเรียน   หรือในเด็กบางคน 

          หากฝ่ายจัดการของระบบการศึกษา เข้าใจ และเห็นใจครูที่ประสบภาวะนี้   และมีระบบช่วยเหลือ ส่งเสริมครูที่อุทิศตน เอาใจใส่เด็กที่โชคร้ายเหล่านี้    ครูก็จะทำหน้าที่ “ครูเพื่อศิษย์” ได้ดีขึ้น และอย่างมีความสุขขึ้น

          นี่กระมัง ที่นักการศึกษาเขาพูดว่า All for Education   ทุกภาคส่วนของสังคม รวมทั้งชุมชนโดยรอบโรงเรียน ควรเข้ามาช่วยกันกับครู เพื่อช่วยเหลือการเรียนรู้ของเด็กกลุ่มที่ด้อยโอกาส หรือมีพื้นฐานที่ด้อย   เข้ามาเป็นเพื่อนคู่คิด ในการจัดการเรียนรู้ให้เด็กได้เติบโตพัฒนาอย่างเต็มศักยภาพของตน

          หากจะเริ่มที่ตัวครู หากคนในสังคมมีคำพูดที่ติดปากว่า “ลักษณะอย่างคุณ น่าจะเป็นครู” ก็จะทำให้รู้สึกว่าอาชีพครูเป็นอาชีพที่สังคมให้ความสำคัญ  

          Jonathan Kozol เขียนไว้ในจดหมายฉบับที่ ๑๐ หน้า ๑๑๗ ว่าคนที่น่าจะเป็นครูที่ดีคือคนที่มีบุคลิก มีพลัง มีชีวิตชีวา มีมนุษยสัมพันธ์ ชอบช่วยเหลืองาน รักเด็ก ชอบภาษา ชอบอ่านหนังสือดีๆ  และเล่าเรื่องราวต่างๆ อย่างสนุกสนานตื่นเต้น

          ผมเข้าใจว่า Jonathan Kozol ผู้เป็นนักการศึกษาและนักเขียนที่มีชื่อเสียงมากของสหรัฐอเมริกา เขียนหนังสือเล่มนี้ขึ้น ก็เพื่อช่วยให้กำลังใจแก่ครูที่เพิ่งเริ่มชีวิตการเป็นครู    และชีวิตการเป็นครูก็ไม่ใช่ว่าจะราบรื่น ต้องเผชิญปัญหาร้อยแปด   หนังสือนี้หยิบยกมาสารพัดปัญหา และเขียนแนะนำอย่างตรงไปตรงมา   แบบเขียนจดหมายแนะนำและให้กำลังใจ

          ผมอยากเห็นสังคมไทยมีกิจกรรมที่หลากหลาย สำหรับให้กำลังใจและเป็นเพื่อนคู่คิดแก่ครูที่เอาใจใส่ลูกศิษย์ ... ครูเพื่อศิษย์

วิจารณ์ พานิช
๗ ธ.ค. ๕๒