มาเกี่ยวข้องกับ สกอ./กกอ. อยู่ปีเศษแล้ว    ผมเกิดความคิดขึ้นว่า หน่วยกำกับดูแล (ไม่ว่ากำกับดูแลเรื่องใด) จะต้องเขียน จรรยาบรรณของเจ้าหน้าที่ในสังกัดหน่วยกำกับดูแล ไว้เป็นลายลักษณ์อักษร   เช่น สกอ. ต้องมี จรรยาบรรณของเจ้าหน้าที่ สกอ.  ประกาศให้เป็นที่รับรู้แพร่หลาย   ประกาศในรายงานประจำปี  ในเว็บไซต์    และให้เจ้าหน้าที่ทุกคนลงนามรับทราบ   และผู้บริหารระดับสูงต้องเอามาเตือนสติของเจ้าหน้าที่ เตือนความภาคภูมิใจในการยึดมั่น ถือปฏิบัติ ในคุณธรรมจริยธรรมตามที่เขียนไว้ในจรรยาบรรณนั้น

          จรรยาบรรณนี้ต้องเป็นความภาคภูมิใจของเจ้าหน้าที่   องค์กรนั้นจึงจะอยู่ในฐานะ “สุขภาพดี”   หากเจ้าหน้าที่ส่วนใหญ่เกลียดกลัวข้อกำหนดจรรยาบรรณ แสดงว่าองค์กรนั้นมีปัญหาด้านสุขภาพองค์กร  

          จรรยาบรรณควรมีทั้งหมวดหลักการ   หมวดข้อพึงปฏิบัติ  และหมวดข้อห้ามหรือข้อไม่พึงปฏิบัติ 

          เราต้องไม่ลืมว่า การเป็นเจ้าหน้าที่ของหน่วยงาน regulator สามารถเอื่อประโยชน์ให้แก่สถาบัน/หน่วยงานใต้กำกับดูแลได้มาก   โดยเฉพาะอย่างยิ่งสถาบันที่บิดๆ เบี้ยวๆ    เขาจะหาทางชักจูงเจ้าหน้าที่ของหน่วยกำกับให้ทำ/ไม่ทำบางสิ่งบางอย่างเพื่อเอื้อประโยชน์แก่เขา   หากไม่มีจรรยาบรรณคอยกำกับ ก็จะมีเจ้าหน้าที่เผลอไผลได้ง่าย

          ระหว่างพิมพ์บันทึกนี้ ผมรำลึกความหลังว่า   ไม่ว่าไปทำงานที่ไหน ผมจะค่อยๆ ทำข้อตกลงจรรยาบรรณของหน่วยงานไว้เสมอ    เป็น “ข้อตกลงปากเปล่า” หรือ “จรรยาบรรณมุขปาฐะ” ไม่ได้เขียนเป็นลายลักษณ์   แต่ทุกคนในที่ทำงานจะจำได้ขึ้นใจ   เพราะจะมีการพูดย้ำซ้ำๆ ปีละหลายสิบครั้ง   เพื่อแสดงคุณค่า คุณธรรม และความภาคภูมิใจของคนในหน่วยงานร่วมกัน   ว่า “คุณธรรมร่วม” ของเราคืออะไรบ้าง

          ผมภาคภูมิใจ ที่ไม่ว่าจะไปทำงานที่ไหน ผมจะนำเอาเรื่องคุณค่า คุณธรรม จริยธรรม ไปประดิษฐานเป็น “พระพุทธรูป” ประจำองค์กรเสมอ   ในลักษณะ “พระพุทธรูปเสมือน”   ที่ไม่มีรูปธรรม แต่มีนามธรรมจับต้องได้...ด้วยใจ    

วิจารณ์ พานิช
๔ มี.ค. ๕๓