ค้นพบ ปริศนาหลายหมื่นหลายพันปีของ สุวรรณภูมิ มูลเหตุสู่ยุคทองของสยามประเทศ และเงื่อนปมก่อนจะมาเป็นประเทศไทยอย่างที่เห็นและเป็นอยู่ในปัจจุบัน เพิ่อค้นหาคำตอบว่า เราคือ ใคร และความเป็นไทยหมายความว่าอะไร
พิพิธภัณฑ์ที่ทันสมัยน่าตื่นตาตื่นใจแห่งนี้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี
ได้เสด็จพระราชดำเนิน ทรงเปิด พิพิธภัณฑ์การเรียนรู้นี้
เมื่อวันอาทิตย์ที่ 23 ธันวาคม 2550
แต่ยังไม่ได้เปิด
ให้ประชาชนเข้าชมกันทั่วไป
เนื่องจาก การตกแต่ง ยังไม่เสร็จเรียบร้อยดี
คาดว่า จะเปิดให้ชมทั่วไปได้ ประมาณเดือนเมษายน
2551 นี้
ส่วนดิฉันเอง ไปชมมาแล้วค่ะ เมื่อวันที่ 15 มกราคม
ศกนี้ เพราะติดต่อขอเข้าไปกับเด็กๆโรงเรียนราชินี
ซึ่งเป็นเด็กกลุ่มแรกที่มีโอกาสเข้าไปชม
และมี
ผศ.พัชรี ชินธรรมมิตร
อดีตอาจารย์ประจำสถาบันภาษา
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยที่เข้ามารับตำแหน่งรักษาการผู้อำนวยการสถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ
มากล่าวต้อนรับด้วย
แต่เนื่องจากมึนงงกับรายละเอียดที่มากมายเหลือเกิน
จึงตัดสินใจไม่ถูกค่ะ
ว่าจะเขียนอย่างไร ไม่ให้ยาวเกินไป
ดังนั้น จึงคิดว่า ในภาคแรกนี้ ดิฉันจะเขียนเล่า ในภาพรวมก่อนค่ะ
ส่วนรายละเอียด ดิฉันค่อยตัดตอนเล่า
เป็นตอนที่หนึ่งก่อนค่ะ
“ศ.ดร.ชัยอนันต์
สมุทวณิช”
ผู้บังคับการวชิราวุธวิทยาลัย
ที่เข้ามารับตำแหน่งประธานกรรมการสถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ
กล่าวในงานนำร่อง
เปิดตัว
ให้ได้รับทราบถึงแนวความคิดเบื้องต้น ในวันที่ 19
ม.ค.2548
ว่า
ในอีก 2
ปี ((2550-51) ข้างหน้าภาพเก่าๆของ
พิพิธภัณฑ์
จะหมดไปพร้อมกับการเกิดขึ้นของพิพิธภัณฑ์รูปแบบใหม่ที่ไม่ใช่พิพิธภัณฑ์แห้งๆ
เหมือนที่เป็นมาในอดีต นั่นก็คือ
“พิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ” (National Discovery
Museum Institute : NDMI)
พิพิธภัณฑ์ที่จะทำให้สังคมไทยกลายเป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ทีละน้อย
โดยจะเกิดขึ้นเป็นแห่งแรกบนพื้นที่ของกระทรวงพาณิชย์ (เดิม)
ถนนสนามไชย ในอนาคตเราจะเป็นสมาชิกของ
ICOM
(International Council of Museum)
เป็นที่ยืนที่ทำให้โลกรู้จักเราด้วย
ศ.ดร.ชัยอนันต์อธิบายให้ฟังว่า
พิพิธภัณฑ์ที่กำลังจะเกิดขึ้นนี้ถือเป็นแหล่งเรียนรู้สู่สาธารณชน
ที่จะบอกเรื่องราวความเป็นมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันของผู้คน
พื้นแผ่นดินไทย
และดินแดนอุษาคเนย์
รวมถึงภูมิศาสตร์ สภาพแวดล้อมธรรมชาติ
วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เพื่อก่อให้เกิดการเรียนรู้อย่างสร้างสรรค์รื่นรมย์
เกิดความสำนึกรักผู้คน บ้านเมือง
รวมกระทั่งถึงสามารถเชื่อมโยงความสัมพันธ์ในลักษณะเครือญาติกับประเทศเพื่อนบ้าน
อันนำไปสู่ความมั่นคงและสันติภาพในภูมิภาคอีกด้วย
ทั้งนี้เหตุที่ต้องมีพิพิธภัณฑ์ในลักษณะนี้
สืบเนื่องมาจากระบบการศึกษาของไทยซึ่งมีปัญหามาก
หากจะแก้ที่ระบบเพื่อปรับกระบวนการเรียนรู้
ถือเป็นสิ่งที่ยาก ปรับครูก็ยาก ปรับหลักสูตรก็ยาก
เพราะเมื่อได้เรียนรู้วิธีการเก่าๆ มานานก็เลยแก้ยาก
การปฏิรูปการศึกษาจึงยังไม่สำเร็จ
ดังนั้น
วิธีที่เร็วและสามารถมีผลสะเทือนมากก็คือการทำสิ่งใหม่ให้เกิดขึ้น
และให้สิ่งใหม่สร้างผลกระทบต่อสิ่งเก่า โดยจัดสร้างพิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิตเหมือนที่มีอยู่มากมายในต่างประเทศ
เพื่อให้คนไทยสามารถเข้าไปใช้ประโยชน์ได้ อย่างเช่น
สมิทโซเนียนของสหรัฐอเมริกา เป็นต้น
เมื่อเข้าไปชมนิทรรศการถาวรนี้
จึงเห็นด้วยตาตัวเองว่า
เป็นรูปแบบใหม่ในการเรียนรู้จริงๆ
เน้นกระตุ้นต่อมคิด จุดประกายความอยากรู้
สู่การค้นพบสิ่งใหม่ๆ ด้วยตนเอง อย่างไม่รู้ตัวค่ะ
ทำให้
ดิฉันได้ค้นพบ ปริศนาหลายหมื่นหลายพันปีของ สุวรรณภูมิ
มูลเหตุสู่ยุคทองของสยามประเทศ
และเงื่อนปมก่อนจะมาเป็นประเทศไทยอย่างที่เห็นและเป็นอยู่ในปัจจุบัน
เพิ่อค้นหาคำตอบว่า เราคือ ใคร
และความเป็นไทยหมายความว่าอะไร
ในด้านการดำเนินงาน ได้จ้างบริษัทมืออาชีพ
Lord Cultural
Resources and Planning and Management Inc.
ซึ่งเป็นบริษัทให้คำปรึกษา
จัดทำแผนแม่บททั้งหมดเกี่ยวกับพิพิธภัณฑ์ โดยแผนแม่บทของพิพิธภัณฑ์นั้น
ได้มีการวางกรอบกลยุทธ์เพื่อให้บรรลุเป้าหมายในบั้นปลายคือ
.........
ความต้องการให้เป็นแหล่งเรียนรู้แบบใหม่สำหรับเด็ก
ไม่ใช่แค่ให้ครูพาเด็กมาดูเท่านั้น
แต่ต้องคำนึงถึงระบบการศึกษาไทยที่มีปัญหา
ทำให้เด็กไม่ชอบเรียนประวัติศาสตร์ ไม่เข้าใจ และไม่สนใจที่จะต่อยอด
ดังนั้น
จึงต้องวางกลยุทธ์ โดยการจัดกิจกรรมภายในพิพิธภัณฑ์
เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในหลักสูตรและกระบวนการเรียนการสอนให้ได้
อาคารแห่งนี้ คือกระทรวงพาณิชย์เดิม สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่
6 เป็นรูปแบบนีโอคลาสสิก มีตราสัญญลักษณ์ ของพิพิธภัณฑ์ เป็นรูปกบ
ที่เห็นในภาพ ร้อยเป็นพวงสีแดงสดค่ะ
เพราะกบเรียกร้องความอุดมสมบูรณ์ จึงเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์
มีให้เห็นเป็นลวดลายบนกลองมโหระทึก ของอุษาคเณย์ ใช้ประโคม ในพิธี
ขอฝน
ที่นี่ไม่ใช่พิพิธภัณฑ์แบบแยกส่วน
องค์ประกอบทุกส่วนเดินทางไปด้วยกัน
และ จะต้องมีระบบการจัดการโดยให้รัฐบาล เอกชน และประชาชน คนทั่วไป
เข้ามามีส่วนร่วมในการสร้างพิพิธภัณฑ์ด้วย
ดิฉันชอบวิธีการเล่าเรื่อง (Story
telling) โดยนำเรื่องราวต่างๆ
ผูกโยงเสนอเรื่องราวความเป็นมา
มีทั้งการจัดแสดงแบบถาวรและแบบหมุนเวียนเพื่อสร้างความมีชีวิต
โดยแกนหลัก เป็นการนำเสนอ
“ความเป็นมาของผู้คนและดินแดนในประเทศไทย”
เป็นเรื่องราวของคน ดินแดน ความหลากหลายทางชีวภาพ ในลักษณะของ
คอมเพล็กซ์ มิว เซียม ซึ่งประกอบด้วย 4
พิพิธภัณฑ์ที่จะจัดแสดงอยู่ในอาคารกระทรวงพาณิชย์เดิม
ได้แก่
1.พิพิธภัณฑ์ประวัติธรรมชาติของอุษาคเนย์
แสดงเรื่องราวประวัติศาสตร์ธรรมชาติที่เกิดขึ้นบนพื้นพิภพ
2.พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ผู้คนและดินแดน
ในอุษาคเนย์เพื่อให้คนในละแวกนี้ด้วยกันรู้ถึงรากเหง้า
ความเป็นมาของความเป็นพี่น้องเพื่อเกิดความสมานฉันท์ในอุษาคเนย์แห่งนี้
โดยเฉพาะความต้องการให้เด็กไทยสำนึกรักประเทศ
รู้จักเอกลักษณ์ของตัวเอง
3.พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ชาติไทย
ที่จะบ่งบอกชาติพันธุ์ในประเทศไทย ศิลปะและวัฒนธรรมไทย
และระบบความเชื่อกับคนไทย
4.พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีกับสังคมไทยและความเปลี่ยนแปลง
ซึ่งไม่ได้เป็นวิทยาศาสตร์ในความหมายสมัยใหม่แต่เป็นภูมิปัญญาไทยและการพัฒนาเทคโนโลยีของภูมิปัญญาไทย
การตั้งหลักแหล่ง การพัฒนาอุปกรณ์
เครื่องใช้ไม้สอยต่างๆ
เพื่อให้ประชาชนได้รู้เกิดความรู้สึกภาคภูมิใจในภูมิปัญญาของบรรพบุรุษ
ช่วงระยะเวลาในการดำเนินการตามแผนคือ
5 ปี ตั้งแต่ปีพ.ศ.
2547-2551
ในปี
2550 มีการเปิดตัวพิพิธภัณฑ์พร้อมที่จะให้เข้าชม
พัฒนาสู่พิพิธภัณฑ์ชั้นนำในภูมิภาค
พรั่งพร้อมด้วยบุคลากรที่มีความสามารถ
และมีการจัดแสดงนิทรรศการอย่างมืออาชีพ
เมื่อย่างเข้าสู่ปีที่
4
ประเทศก็พร้อมจะย่างเข้าสู่ความสามารถในการจัดแสดงระดับโลก
ไม่เพียงมีบุคคลที่มีความสามารถแต่จะเชี่ยวชาญ
มีการร่วมมืออย่างดีเยี่ยมกับพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นและพิพิธภัณฑ์ระดับโลก
พร้อมๆ
กับการมีฐานการเงินที่เพียงพอและเข้มแข็งด้วย
ตัวอย่าง
การนำเสนอที่ไปชมมานะคะ..
.รากเหง้าแห่งชาติพันธุ์ไทยอยู่ที่ตรงไหน
เรื่องย่อ:: ดินแดนสุวรรณภูมิ
ราวพุทธศตวรรษที่
17 สยามประเทศได้ก่อกำเนิดขึ้น
เริ่มต้นแสดงความเป็นมาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์
มีหลักฐานชี้ชัดว่า มีมนุษย์ดึกดำบรรพ์ 500,000ปีที่แล้ว
เคยอยู่ที่พื้นที่ประเทศไทยมาแล้ว คือ มนุษย์
ลำปาง
บางทฤษฏีบอกว่า น่าจะมีชนชาติไท
อยู่อาศัยในแผ่นดิน ตรงที่เป็นประเทศไทยมา 4000
ปีแล้ว
แต่ ยังไม่ปรากฏแน่ชัดจริงๆว่า บรรพบุรุษ ของชาวสุวรรณภูมิจริงๆ
อาจจะเป็น ชนกลุ่มมองโกลลอยด์
ที่อพยพมาจากแผ่นดินจีน เมื่อ 3000 ปีก่อน มาแทนที่
ชนดั้งเดิมหรือไม่ ยังเป็นปริศนา
ให้คนรุ่นใหม่ ต้องศึกษาต่อค่ะ
จนกระทั่งถึงมีการตั้งหมู่บ้านถาวรขึ้น
และเริ่มทำการเกษตรกรรมมีพัฒนาการด้านโลหะกรรมขึ้น
ซึ่งพบที่ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ต่อมา มีหลักฐานชัดเจนว่า
มีการติดต่อค้าขายระหว่างประชากรต่างภูมิภาค
และต่างวัฒนธรรรมด้วย
และเริ่มมีพัฒนาการทางสังคมและวัฒนธรรมขึ้น
เป็นบ้านเมืองรุ่นแรกๆเมื่อ
2500ปีมาแล้ว เป็นบ้านเมืองและรัฐ
ทั้งในบริเวณคาบสมุทร
ลุ่มน้ำลำคลองที่อยู่ใกล้ทะเลและพื้นที่ภายในที่เป็นที่ราบสูงและหุบเขา
แต่บริเวณที่มีพัฒนาการของเมืองใหญ่ที่เป็นศูนย์กลางของสยามประเทศที่สำคัญคือ
บริเวณลุ่มน้ำเจ้าพระยาในภาคกลาง
เรียกว่าเป็นวัฒนธรรมทวาราวดี
เป็นอาณาจักรสมัยแรกของเราก่อนที่จะถึงอาณาจักรสุโขทัยและอยุธยา
เป็นพื้นที่ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ
เพราะนอกจากเป็นแหล่งที่อุดมสมบูรณ์ในด้านพืชพันธุ์ธัญญาหารและน้ำท่าแล้ว
ยังอยู่ใกล้ทะเลที่ติดต่อกับภายนอกได้สะดวกสบาย เหตุนี้
จึงเกิดเป็นบ้านเมืองขนาดใหญ่ที่เป็นที่ตั้งเมืองท่าและเมืองสำคัญในหลายตำแหน่งแห่งที่
เช่น เมืองอู่ทอง
เมืองนครปฐม เมืองคูบัวและเมืองศรีมโหสถ
เป็นอาทิ
เมืองอู่ทอง หรื อำเภออู่ทอง
จังหวัดสุพรรณบุรี
ในปัจจุบันนั้นมีประวัติว่าเป็นเมืองเก่าแก่มาแต่โบราณกาลเลยทีเดียว
หากไปอ่านจากพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาจะเล่าไว้ว่า เมื่อปี พ.ศ.๑๘๙๐
เมืองอู่ทองเกิดกันดารน้ำ และมีโรคห่าระบาด
"พระเจ้าอู่ทอง"
จึงอพยพผู้คนหนีโรคห่าไปตั้งมั่นอยู่ที่ตำบลเวียงเล็ก
จนถึงปี พ.ศ.๑๘๙๓
จึงได้สถาปนากรุงศรีอยุธยาขึ้นมาเป็นราชธานี
(แล้วมาสิ้นสุดลงที่พระเจ้าเอกทัศ
หรือ สมเด็จพระที่นั่งสุริยามรินทร์ ซึ่งเป็นกษัตริย์
องค์ที่
34
หรือองค์สุดท้ายของสมัยอยุธยา ในปี
พ.ศ.2310) อยุธยา"
เป็นเมืองหลวงของสยามประเทศนานถึง 417
ปี
นครปฐม
เป็นจังหวัดในภาคกลาง (บ้างก็จัดไว้เป็นภาคตะวันตก) เป็นพื้นที่ชานเมืองกรุงเทพมหานคร มีประวัติศาสตร์เก่าแก่ยาวนาน
เชื่อว่าเป็นที่ตั้งเก่าแก่ของเมืองในสมัยทวารวดี
โดยมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีเป็นจำนวนมาก
เมืองคูบัว
เป็นเมืองโบราณในอารยธรรมทวารวดีตั้งอยู่ในลุ่มแม่น้ำแม่กลอง
ในเขตตำบลคูบัว อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรีเป็น
ชุมชนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ที่มีการตั้งถิ่นฐานรวมกันและพัฒนาขึ้นเป็นเมืองขนาดใหญ่
จากหลักฐานทางด้านโบราณคดีทำให้สันนิษฐานได้ว่าเมืองคูบัวเจริญขึ้นราวพุทธศตวรรษที่
๑๑–๑๖
ในวัฒนธรรม“
ทวารวดี
”
เมืองศรีมโหสถอยู่ในเขตตำบลโคกปีบ
อำเภอศรีมโหสถ จังหวัดปราจีนบุรี
โดยมีที่ตั้งอยู่ในบริเวณ 3 หมู่บ้านด้วยกัน ได้แก่ บ้านสระมะเขือ
บ้านโคกวัด และบ้านหนองสะแก เมืองนี้มีชื่อเรียกอื่นๆ อีกว่า
เมืองพระรถ หรือ
เมืองอวัธยะปุระ
อยุธยาถือเป็นศูนย์กลางของสยามประเทศ
เนื่องด้วยภูมินิเวศที่เหมาะสมด้วยประการทั้งปวง
ก่อเกิดอาชีพทำมาหากิน มีการขุดคูคลองค้าขายเจริญรุ่งเรือง
พร้อมทั้งเกาะแก่ง เล็กใหญ่ซึ่งเกิดขึ้นตามธรรมชาติหลายๆ
เกาะด้วยกัน
กรุงศรีอยุธยา
เติบโตและยิ่งใหญ่ เพราะมีชัยภูมิที่ได้เปรียบ
ทั้งทางเศรษฐศาสตร์และยุทธศาสตร์ เป็นจุดรวมแม่น้ำ ถึง
3 สายคือ แม่น้าเจ้าพระยา
แม่น้ำป่าสัก
และแม่น้ำลพบุรีทำให้สามารถควบคุมการค้า
ทั้งทางบกและทางเรือ จากทางตอนเหนือได้ทั้งหมด
แม้แต่ในกรุงศรีฯก็อุดมสมบูรณ์
เพาะปลูกได้ดี
ส่วนทางทะเล ก็เป็นจุดนัดพบของทางซีกโลกตะวันออกและตะวันตก
ทำให้เรือสินค้า จากนานาชาติ
ใช้กรุงศรีอยุธยาเป็นที่เปลี่ยนถ่ายซื้อขายสินค้า
ตัวอย่าง ของยุค ที่ต่อจาก
อยุธยาอันรุ่งเรือง
ยังจะไม่กล่าวถึงนักในที่นี้ เพราะ
บันทึกจะยาวมากค่ะ
ฉายแค่หนังตัวอย่างค่ะ
เช่น จากบางเกาะเป็นบางกอก หนึ่งในรากเหง้าแห่งชาติพันธุ์
:
พัฒนาการทางสังคมและวัฒนธรรมของคนสยามในลุ่มน้ำลำคลอง”
ชื่อบางกอกจึงเป็นที่สนใจใคร่รู้ว่ามาจากอะไร
จากการรวบรวมหลักฐานทางประวัติศาสตร์สามารถสรุปได้
2 อย่าง อย่างแรกเชื่อว่าบางกอก
หมายถึงย่านที่มีต้นมะกอกอยู่หนาแน่น เช่นเดียวกับคำว่า
บางลำพูเพราะมีต้นลำพูขึ้นอยู่มากมาย
แต่อีกกลุ่มหนึ่งเชื่อว่า
เป็นคำที่เพี้ยนทางจากคำว่าบางเกาะ
เพราะมีลักษณะเป็นเกาะ
อีกทั้งเอกสารฝรั่งที่บันทึกไว้สมัยอยุธยาก็มีคำเรียก
บางเกาะ
ทำไมจึงเรียกชาวตะวันตกว่า
“ฝรั่ง”
ทำไมอักษรไทยที่เดิมโบราณมี
38 ตัวจึงได้กลายเป็น 44
ตัวในปัจจุบัน?
ทำไม
คนไทยถึงถูกเรียกว่า
“ชาวสยาม”?และเคยรู้บ้างหรือไม่ว่า
เพลงชาติไทยนั้นมีถึง 7
เพลงเลยทีเดียว
เท่าที่นำเสนอมานี้
เป็นส่วนน้อยมาก เพราะพิพิธภัณฑ์ มี 3 ชั้นๆละหลายๆห้อง
เดินดูกัน จนเมื่อยแล้ว เมื่อยอีก แต่ ขอรับประกันว่า การนำเสนอนั้น
ดีมาก ยังไม่มีที่ไหน ในประเทศไทย ทำในรูปแบบนี้มาก่อนค่ะ
ขอเชิญชวนให้ทุกท่านไปชมให้ได้นะคะ แล้วเราจะรู้ค่ะ
ว่า เราคือใครกันแน่
รากเหง้าแห่งชาติพันธุ์เราเป็นใครกัน
หมายเหตุ::
ข้อมูลทุกประการ ได้มาจากที่แสดงไว้ที่ นิทรรศการที่ไปชม
และหนังสือที่ได้รับแจกค่ะ(โชคดีมาก ที่ได้หนังสือมา
เพราะ มีจำกัด
และแจกเฉพาะสื่อสารมวลชนก่อน)
::ขออภัย
ที่รูปบางรูป ดูไม่ค่อยสวย เพราะรีบถ่ายภาพมาก
กลัวเดินไม่ทันเด็ก คิดว่า
เป็นรูปเล่าเรื่องนะคะ