เมื่อ30ปีที่แล้ว นางฉุ้ย สัจจะบุตร ได้เริ่มปลูกข่าเพื่อการค้า เพราะเห็นว่าทำได้ง่าย การลงทุนไม่สูง ขายได้ราคาดี (ในขณะนั้นราคากิโลกรัมละ 3 บาท

 ป้าฉุ้ย ผู้ริเริ่มปลูกข่าเมื่อ 30 ปีก่อน

ป้าฉุ้ยได้เสาะหาพันธุ์ข่า และรวบรวมมาปลูกไว้ในแปลง เพื่อหาพันธุ์ที่ให้หน่อ "ขาว อวบ ตาสีแดง" สวยดังในรูป ป้าเล่าว่าส่วนใหญ่จะใช้วิธีขอแบ่งจากกอของคนอื่นๆ ปลูกไปจนเพื่อบ้านใกล้เคียงเห็นว่า "ข่า" สามารถเป็นอาชีพที่สร้างรายได้ ได้ดี คนมีอายุก็สามารถทำได้ เป็นงานที่ไม่ตรากตรำกรำแดดนัก

พื้นที่

ข่าชอบดินร่วนปนทราย เพราะขยายหัวง่าย (คิดเอาเอง) แต่ในดินร่วนปนทราย หรือทรายขี้เป็ด จะสะดวกในการเก็บเกี่ยวหัวข่า ดินร่วงง่าย ในดินเหนียวก็ปลูกได้ แต่ต้องใช้แกลบและขี้วัวมาช่วยให้ดินร่วน

  แปลงข่าริมบ้าน

เตรียมดินโดยการถางหญ้า แล้วขุดหลุม ให้ลึกประมาณ 1 ฟุต ถ้าแปลงใหญ่ก็ไถสัก 1-2 ครั้ง ก็ปลูกได้เลย โดยกะระยะระหว่างกอประมาณ 70 เซ็นติเมตร (2 ฟุตกว่าๆ) รองก้นหลุมด้วยแกลบ และขี้วัวเสียหน่อยเพื่อเพิ่มความร่วนซุยและธาตุอาหาร

ต้นพันธุ์

ต้องเลือกต้นข่าอ่อนๆ ที่มีตาแตกออกมาพร้อมจะเจริญต่อไป อย่าเลือกหน่อแก่ๆ นะคะ

การดูแลรักษา

น้ำ :ให้น้ำในช่วงที่แล้งจัดๆ สักเกตจากดินแห้งมาก และใบเริ่มโทรมก็รดน้ำให้ดินชุ่ม

ปุ๋ย : ใส่ปุ๋ยเคมี สูตร 15-15-15 ครั้งละประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ ใส่เมื่อขุดหน่อขาย โดยโรยลงไปที่ที่ขุดหน่อออกไป และกลบดิน ระวังอย่าให้ปุ๋ยโดนหน่อข่าที่เหลืออยู่ เพราะจะทำให้เกิดแผลเน่าดำ นอกจากนี้ก็ใส่ปุ๋ยคอกอื่น และแกลบ

    โดนปุ๋ยเคมี

วัชพืช : ใช้จอบถากออก แต่ส่วนใหญ่หญ้าจะไม่ขึ้นเมื่อข่าเติบโตเต็มพื้นที่

ศัตรูพืช : หนอนทราย และหนอนกอ จะระบาดเมื่อไม่ขุดแยกหน่อ หากมีการขุดข่าตามระยะจะไม่ค่อยพบการทำลาย

การเก็บเกี่ยว

ขุดหน่อข่าครั้งแรกหลังปลูก 4-6 เดือน (ขึ้นกับความอุดมสมบูรณ์ของหน่อที่เลือกมาเป็นต้นพันธุ์) และสามารถขุดครั้งต่อๆไป ในอีก 1 เดือนหลังขุดครั้งก่อน

 แบบนี้ไปขาย หรือทำพันธุ์ก็ได้

ขุดหน่อไปขายแล้วรอ 1เดือนมาขุดได้อีกที

เลือกกอที่เติบโตขยายกอ และได้อายุ ตัดใบเพื่อความสะดวกในการทำงาน ใช้จอบหรือเสียมแซะจากในกอ แล้วงัดขึ้น สะบัดดินออก รวบรวมรอทำความสะอาด

จัดการหลังเก็บเกี่ยว

   1.ตัดลำต้นเหลือประมาณ 5 เซ็นติเมตร

   2.ล้างน้ำสะอาด

   3.ตัดราก กาบใบออก

   4.ล้างน้ำสะอาด

   5.หากยังไม่ขาย ให้แช่น้ำสะอาด

   6.ชั่งบรรจุถุง 

เคล็ดลับผลิตข่า "ขาวอวบตาแดง"

   1.ขุดหลุมปลูกให้ลึก ไม่น้อยกว่า 1 ฟุต

   2.รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยคอก และแกลบ ให้ดินร่วนซุย

   3.อย่าปล่อยให้กอข่าโทรม หากหัวข่าในกอเริ่มลอย ให้ขุดออก แล้วเลือกต้นพันธุ์มาปลูกใหม่

  ตัดลำต้นให้สั้นลง ล้างดินออก

ตัดราก เตรียมตัดแต่ง

ตัดแต่งกาบใบออก ขาวอวบน่ากินอย่างนี้แหละ

ต้นทุนการผลิต : ค่าปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยอินทรีย์

รายได้ :ปัจจุบันขายหน้าแปลง ราคา 25-30 บาท/กิโลกรัม โดยราคาจะสูงในช่วงปีใหม่และเทศกาลต่างๆ และราคาต่ำในช่วงหน้าแล้ง

การจำหน่ายข่าตาแดงของเกษตรกร ในต.ท่ามิหรำ :จะมีแหล่งรวบรวมข่าในพื้นที่ซึ่งเป็นเกษตรกรผู้ปลูกข่าด้วย แล้วจะมีแม่ค้าจากแหล่งต่างๆ เข้ามารับผลผลิตไปส่งยังตลาดต่างๆ ดังนี้ ตลาดจังหวัดตรัง ตลาดหาดใหญ่ ตลาดดอนยอ (พัทลุง) ตลาดสุไหงโก-ลก

ข้อดี (ที่ชาวบ้านบอกมา)

1.ไม่ต้องลงทุนสูง

2.คนมีอายุก็ช่วยทำได้ (ตัดแต่ง/ทำความสะอาด)

3.ใช้พื้นที่ข้างบ้านให้เป็นประโยชน์ (1 งาน ได้ประมาณ 800-1,000 กอ)

4.ขุดหน่อขายได้ทุกวัน หมุนเวียนจนทั่วแปลง ทำให้มีรายได้ทุกวัน

5.ขุดข่า 10 กอ ได้ข่าประมาณ 5 กิโลกรัม ขายได้ราคา 25-30 บาท/กิโลกรัม  (1 วันสามารถทำได้ประมาณ 15 กิโลกรัมต่อแรงงาน 2 คน) 

 มีด/หินลับมีด อุปกรณ์ตัดแต่ง

รายได้ดีอย่างนี้ ไม่ยากที่จะทำ

 ผู้รู้เรื่องข่าตาแดง ผู้เรียนรู้เรื่องข่าตาแดง

 เปิดเวทีเรียนรู้ เมื่อวันที่ 4 กันยายน 2552 ณ ศาลาหมู่บ้าน หมู่ที่ 10 ตำบลท่ามิหรำ อำเภอเมืองพัทลุง