ตอนนี้ เป็นเรื่องของ "แล้วจะทำอย่างไรล่ะ จึงจะเข้าถึงใจผู้สูงอายุได้" ท่านรองฯ ได้บอกไว้ด้วยนะคะ ว่า

• เขาบอกว่า เรื่องการแลกเปลี่ยนความรู้กันอย่างนี้ พวกหมอ ทันตแพทย์ บอกให้รู้ได้ว่า เวลาอยากให้ฟันแข็งแรง เราต้องทำอะไร ทำอย่างไร ใหญ่ๆ ก็คือ ... เราต้องปฏิบัติกัน ... ในเรื่องของการแปรงฟัน เรื่องของการกินอาหาร อย่าไปกินอาหารซึ่งหวานจัด ไม่กินอาหารที่แข็ง หรือเหนียวเกินไป และเรื่องของการแปรงฟันที่ถูกวิธี
• แต่พอไปทำจริงๆ บางครั้งหมอไปแนะนำ บางทีไม่เชื่อ หรือไม่สามารถเข้าถึงใจได้ ผู้สูงอายุด้วยกันเองนี่ละ มีวิธีการพูด ที่จะบอกกัน ว่า ... ทำอย่างไร ถึงจะบอกกันให้แปรงฟันได้ดี ได้ถูกต้อง
• เวลาแปรงฟัน ก็ต้องเลือก ถ้าเลือกแปรงที่แข็งเกินไป เหงือกก็พัง ฟันก็สึกหมด
• ตอนนี้กรมอนามัย มีแปรงสีฟันติดดาว ไปติดที่กล่องแปรงสีฟัน เพื่อบอกให้รู้ว่า เวลาจะซื้อแปรงสีฟัน จะต้องซื้อแปรงที่มีดาวของกรมอนามัยนะ เพราะกรมอนามัยรับรองแล้วว่า นี่คือแปรงที่ได้คุณภาพ เป็นแปรงติดดาว ... มีสีเหลืองๆ ม่วงๆ
• ยาสีฟันก็ต้องมีฟลูออไรด์ด้วย ใช้ยาปริมาณพอสมควร
• สิ่งนี้ หมอบอกได้ แต่ถ้าจะให้หมอไปสอนกันทุกคนนี่ ยาก
  ... บางทีผู้สูงอายุด้วยกันเองจะมีเทคนิคในการพูดกัน สอนกัน
  ... แล้วแปรงนานแค่ไหน ซี่หนึ่งแปรงกี่ครั้ง และใช้เวลานานแค่ไหนในการแปรงฟัน บางคนบอกว่า เพลงจบ ก็ใช้ได้แล้ว นี่ก็เป็นสิ่งเล็กๆ น้อยๆ
  ... บางทีผู้สูงอายุจะแปรง ก็ไม่มีแรงอีก พอไม่มีแรง อาจจะต้องใช้แปรงที่ด้ามก็ต้องใหญ่หน่อย ขนแปรงต้องนิ่ม
  ... และแปรงยังไง ปัดยังไง อันนี้เป็นเรื่องซึ่งผู้สูงอายุน่าจะสอนกันเอง ซึ่งดี และเก่งกว่าที่หมอจะไปพูด ไปบอก
  ... และเวลาที่แปรงละ แปรงตอนไหน ถ้าให้เลือก และเลือกครั้งเดียวนี่ วันหนึ่ง จะแปรงฟัน จะแปรงเช้าดี หลังอาหารดี หรือก่อนนอนดี ... คุณหมอสุธา บอกผมว่า ถ้าต้องเลือกแปรงครั้งเดียวนี่ ก่อนนอนนี่สำคัญที่สุด เพราะว่า ทั้งคืน มีแบคทีเรียที่อยู่ในช่องปาก ถ้าเราไม่แปรงออกนี่ ทำให้ฟันเราเสีย เหงือกเราเสีย
  ... อย่างน้อยๆ ต้อง 2 ครั้ง เช้า และก่อนนอน
  ... ดีเข้าไปอีก ก็คือ หลังอาหาร
  ... ดีเข้าไปอีก ก็คือหลังอาหาร มื้อที่เรากินหวานๆ นี่ จำเป็นมาก
  ...  ยังมีแปรงพิเศษอีก อย่างผู้สูงอายุ เหงือกร่น แปรงในซอกฟันอย่างไร เขามีแปรงพิเศษอีก หรือมีไหมขัดฟันอีก นะครับ
• ผมพยายามถามว่า ทำไมผู้สูงอายุถึงเสียฟัน ก็ได้คำตอบว่า ผู้สูงอายุอาจมีโรคที่มีหินปูนมาเกาะ มีแบคทีเรีย มีเชื้อโรค ก็ทำให้เหงือกร่น พอเหงือกร่นลงไปปุ๊บ มันก็ทำให้เชื้อโรคเข้าไปที่รากฟันได้ ถ้าฟันไม่มีอะไรยึดเกาะ ฟันก็หลุดได้
• และถ้าถามต่อว่า อะไรทำให้เหงือกร่นไปละ ก็คือ เชื้อแบคทีเรียนี่ละ การแปรงฟัน จะช่วยกำจัดแบคทีเรีย การแปรงฟันเข้าไปในซอกฟัน ก็ช่วย หรือการใช้ไหมขัดฟัน ก็น่าจะช่วย
• เรื่องกินอาหาร ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ ลิ้นรับรสมักจะเสื่อม ก็จะกินอาหารที่หวานจัด หรือรสจัดหน่อย กินหวานมาก หรือของแข็ง แข็งเกินไปก็มีปัญหา ทำให้ฟันแตก ฟันบิ่นอีก เรื่องของการกินก็สำคัญ จะทำอย่างไร ?
• อันนี้ ... เป็นเรื่องที่เราสามารถดูแล และช่วยตัวเองได้ หรือเพื่อนเราในชมรมผู้สูงอายุด้วยกันเอง ช่วยกันได้
• แต่บางเรื่องเราไม่สามารถช่วยตัวเองได้ ต้องอาศัยคนอื่น แต่ขอให้มีน้อยๆ เช่น มีหินปูน เราก็ต้องไปให้ผู้ที่มีความรู้ขูดให้ หรือถ้าต้องถอนก็ต้องอาศัยคุณหมอฟัน หรือไม่มีฟันทั้งปาก ก็ต้องไปใส่ฟัน ก็ต้องมีพวก มีเครือข่ายชมรมฯ ช่วยกันแนะนำ และก็ต้องมีเครือข่ายอนามัย ไปถึงหมอที่ รพ. ว่า ให้มีช่องทางไปทางไหน เมื่อเราเกิดปัญหาขึ้นมา
• เมื่อวันก่อนผมไปเยี่ยมชมรมผู้สูงอายุบ้านหนองหิน ต.ศิลา ก็ทราบว่า
  ... เขามีการจัดตั้งแกนนำ
  ... ไปอบรมเขาให้มีความรู้ก่อน
  ... แกนนำแต่ละคนดูแลบ้านสัก 10 บ้าน
  ... มีการสำรวจ พูดคุยเดือนละครั้ง ไปตรวจฟันให้ด้วย
  ... ใครมีปัญหาที่ต้องขูดหินน้ำลายบ้าง ไปสอนแนะนำว่าต้องแปรงฟันอย่างไร และบางคนก็ต้องการฟันเทียมก็มี
• อันนี้คือ สิ่งที่เราเริ่มต้นจากช่วยตัวเองก่อน ต่อมาก็ช่วยกันในกลุ่มผู้สูงอายุด้วยกันเอง แต่ถ้าไม่ได้ก็ต้องอาศัยคนอื่นที่จะต้องมาช่วยเหลือ
• ทำงานตอนนี้ ต้องมีพวก แต่ละชมรมก็บอกว่า 14 จว. 41 ชมรม ที่มาประชุมกันในวันนี้ มีวิธีการทำงานต่างๆ กัน
• ตอนนี้ ทางหมอเอง เรารู้ว่า เรามีวิชาการ เราศึกษา แต่การที่จะทำให้เกิดผลจริงๆ นี่ ต้องศึกษาเหมือนกันว่า ทำอย่างไรให้ผู้สูงอายุแปรงฟัน
• การออกกำลังกายทำอย่างไร ผู้สูงอายุด้วยกันเอง ก็จะมีเทคนิค เพราะฉะนั้น การที่มีชมรมฯ และมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน ก็จะเป็นสิ่งที่ดี เป็นการแลกเปลี่ยนสิ่งซึ่งพวกเรามีประสบการณ์ ... ผมก็ขอให้วิชาพวกนี้ อย่าไปหวง วันนี้มา ลปรร. กัน แล้วก็เปิดกันให้เต็มที่ ในกลุ่ม เรามีอะไรดี เราบอกเพื่อน และบอกชมรมด้วยกันเอง ได้บุญซะอีกนะครับ ... บอกคนอื่น ให้มีสุขภาพดี
• ... เขาก็เปรียบเทียบเหมือนเทียนนี่ คนมาต่อไฟจากเทียนเรานี่ เทียนเราก็ไม่หมด พอเราให้คนอื่นไป ไฟเราก็ไม่หมด มีแต่จะสว่างมากขึ้น คนอื่นเขาก็จะได้เทียนไปคนละเล่ม ได้ความรู้ไป มันทำให้บ้านเรา ประเทศไทยเราสว่างไสว ...
• ใน 2 วันนี้ ผมคิดว่า จะเกิดบรรยากาศการ ลปรร. กัน ไม่หวงวิชากัน เพื่อให้ทุกชมรมได้มีความรู้ แนวทางแบบชาวบ้านๆ พวกเรากันเอง แบบผู้มีอายุ แบบ สว. แล้วเอาไปลองใช้กันดู
• และการ ลปรร. ต้องมีเครือข่าย ... ก็ต้องขอชื่อ ขอรูปกันไว้ เพื่อมาทำเป็นเครือข่าย อนาคตจะได้ โทร. หากัน ปรึกษากัน
• การจัดประชุมในครั้งนี้ เป็นเวทีที่พวกผม ที่ถือว่าเป็นภาครัฐ และแกนนำผู้สูงอายุ อีก 41 ชมรม ได้มาพบกัน ลปรร. ซึ่งกันและกัน ถ่ายทอดประสบการณ์ ที่จะทำให้เกิดกิจกรรม การดูแลสุขภาพช่องปาก จากชมรมผู้สูงอายุต้นแบบ เรามีต้นแบบ และถ่ายทอดให้กลุ่มอื่นๆ ที่ยังไม่ได้ทำ เพื่อที่จะนำไปปรับใช้ในแต่ละชมรม ได้อย่างเหมาะสมครับ

รวมเรื่อง "ลานหมู่เฮาแข่วดี" ที่ขอนแก่น