คุณนิคม เป็นเจ้าหน้าที่สาธารณสุข อยู่ที่ สถานีอนามัยหลุบโพธิ์ค่ะ คุณนิคม เข้าใจบริบทของชมรมผู้สูงอายุบ้านหลุบโพธิ์ได้ดีมาก เพราะมีความใกล้ชิดสนิทสนมกับชมรมผู้สูงอายุอย่างมากเลยค่ะ

ในส่วนของผู้สูงอายุ ถือว่าเป็นปูชนียบุคคลครับ เพราะว่า ก่อนที่ท่านจะอายุถึง 60 ปี ท่านได้ทำประโยชน์ให้กับครอบครัว สังคม รวมทั้งประเทศชาติมา 45 ปี มาแล้ว ตั้งแต่เริ่มต้นวัยแรงงานเมื่ออายุ 15 ปี ท่านทำตั้งแต่เรื่องของตัวเอง ครอบครัว ทำหน้าที่ที่รับผิดชอบ พอ 60 ปี ก็เป็นวัยที่ควรพักผ่อน เป็นวัยที่คนรุ่นหลังๆ คือ พวกเรา ควรให้การดูแล จุดนี้เป็นจุดสำคัญที่ทำให้เรานำไปสู่เรื่องของการให้การดูแล ... และตอนนี้กระทรวงสาธารณสุข และทุกกระทรวง หันมาสนใจผู้สูงอายุหมด

ชมรมผู้สูงอายุบ้านหลุบโพธิ์ เริ่มมาตั้งแต่ปี 2525 ผมมาทำงานที่นี่ ปี 2544 ก็มีโครงการจากทางจังหวัดเข้าไป มีการอบรมส่งเสริมของสุขภาพจิตให้กับผู้สูงอายุ มีแกนนำมาเข้าร่วม 20 ท่าน และต่อจากนั้น มีการรวมกลุ่มกันเพื่อตั้งเป็นกลุ่มก้อน และตั้งเป็นชมรม และเมื่อ 2544 เริ่มต้นมีสมาชิก แค่ 100 กว่าคน พอหลังๆ มาก็มีสมาชิก 227 คน

ระหว่างที่มีการจัดตั้งชมรม มีกรรมการ 10 กว่าท่าน แข็งแกร่ง มีการจัดตั้งกลุ่ม รวมหุ้นกัน แรกๆ ให้สมาชิกสมัครอย่างน้อยคนละ 10 บาท ปี 2547 เขียนโครงการขอสนับสนุนจากเอกชน มีการจัดตั้งชมรมฌาปนกิจ มีกองทุนหมุนเวียนช่วยเหลือสมาชิกที่ขาดแคลน แคนาดาเขามีโครงการมาให้ ทำให้มีงบฯ หุ้น เงินปันผล และเงินทุนสะสม ให้สมาชิกกู้ในยามที่จำเป็น และปันผลกำไรทุกปี

ที่ขาดไม่ได้คือ เรื่องสุขภาพ ก็มีการจัดตั้งชมรมออกกำลังกาย ในกลุ่มผู้สูงอายุ ได้หาวิทยากรมา อบรมก่อน มีการสอนเรื่องรำไม้พลองป้าบุญมี และออกกำลังกายอย่างต่อเนื่อง ทุกสัปดาห์

และได้เชิญวิทยากรมาสอนในเรื่องการทำดอกไม้จันทน์ เพราะว่าผู้สูงวัยก็เป็นวัยที่มีความต้องการ เลยจัดทำตรงนี้ เพื่อจำหน่ายในราคาถูกให้กับสมาชิก ตอนนี้มีดอกไม้จันทน์ 3-4 แบบ สมาชิกที่ไปเลือกไว้ก็มี แต่คนที่ไปเลือกไว้ก็ไม่ค่อยไปหรอกครับ ...

และมีกลุ่มของผู้จักสาน ทำผลิตภัณฑ์ขายหน้าชมรมฯ นอกเหนือจากนั้น กองทุนหมุนเวียนแล้ว ทางท้องถิ่น คือ อบต. ได้มีการสนับสนุนงบประมาณให้ผู้สูงอายุ รวมทั้ง เบี้ยยังชีพด้วย

กิจกรรมต่อไป ก็จะมีการศึกษาดูงานของผู้สูงอายุทุกปี ซึ่งจะใช้เงินกองทุน และสมาชิกสมทบเองด้วย

เรื่องกิจกรรมส่งเสริมสุขภาช่องปากของผู้สูงอายุในชมรมฯ นี้ ก็คือ

• ทุกคนก็มีการดูแลอยู่แล้ว แต่ว่า ยังไม่มีขั้นตอนหรือรูปธรรมที่ชัดเจน
• ในช่วงปี 2549 ทาง รพ.บ้านเขว้า ฝ่ายทันตกรรม ได้มีการจัดประกวดผู้สูงวัยฟันดี หลุบโพธิ์ก็ได้ส่งเข้าประกวด และได้รางวัล
• หลังจากนั้น ในปีเดียวกัน จะมีการประกวดในระดับจังหวัด และเป็นตัวแทนของเขต ได้รางวัลผู้สูงอายุ 80 ฟันดีระดับประเทศ ซึ่งสมาชิกของชมรมผู้สูงอายุ มีความภาคภูมิใจมาก
• ประกอบกับเรื่องของฟัน เขาก็มีความรู้สึกว่า ดูแลอยู่แล้วทุกวัน
• ช่วงนั้นสมาชิกผู้สูงอายุ ก็คิดว่า เรื่องฟันเราต้องมีอะไรสักอย่างที่จะได้มีการดูแลให้เป็นรูปธรรมชัดเจน ... ก็เลยมีการคิดค้นเกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่สมัยโบราณทางผู้สูงอายุ พระคุณเจ้า พระภิกษุ ได้มีการจัดทำไม้ขัดฟัน ซึ่งมีมานานแล้ว แต่ว่าช่วงหลังๆ คนรุ่นหลังไม่ค่อยได้สนใจกัน
• ทางผู้สูงอายุ ท่านประธาน คือ คุณพ่อจัก ลาภมี ท่านมีบิดาที่อายุมาก 100 กว่าปี ท่านได้สอนว่า ไม้ขัดฟันที่ทำมาจากไม้ที่มีอยู่ในท้องถิ่น เป็นสิ่งที่ดี ก็เลยไปแนะนำให้ลูก ซึ่งเป็นประธานชมรมผู้สูงอายุ
• และประกอบกับ มีพระอาจารย์ที่มีชื่อเสียงในเขตนั้น ท่านได้มีการใช้ในชีวิตประจำวัน และชาวบ้านทั่วไปก็ใช้กัน ถือว่าเป็นแปรงสีฟัน
• ผู้สูงอายุก็เลยคิดว่า น่าจะมีการทำอันนี้ขึ้นมา ก็เลยมีการรวมกลุ่มกัน และไปหาไม้อันนี้มาจัดทำเอง ออกแบบเอง จนได้มีรูปลักษณะตามที่ได้เห็นนี้ ใช้เวลาทำอยู่ 2 ปี (จดลิขสิทธิ์แล้วค่ะ)
• และไม้คนฑานี้ จะมีรสพิเศษ สมาชิกของเราก็ใช้บ่อยๆ ถือว่า เป็นภูมิปัญญาของเรา บรรพบุรุษให้มา และมาสานต่อ
• นอกเหนือจาก ดูแลเรื่องฟันให้กับผู้สูงอายุแล้ว ยังมีการขยายเครือข่ายไปสู่กลุ่มอื่น กลุ่มวัยแรงงาน วัยเด็ก และวัยรุ่น
• และมีการขยายไปถึงหมู่บ้านใกล้เคียง เป็นชมรมพี่ ชมรมน้อง เป็นหมู่บ้านหลุบโพธิ์เพชรอีกหมู่หนึ่งซึ่งอยู่คนละฟากกัน
• กิจกรรมของหมู่บ้านหลุบโพธิ์เพชร เป็นชมรมน้อง ก็มีกิจกรรมที่คล้ายๆ กัน มีการออกกำลังกายอย่างต่อเนื่อง และขยายเครือข่ายเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพช่องปาก
• ส่วนใหญ่กิจกรรมนี้จะทำอยู่ที่วัด ในวันพระ ก็จะมีผู้สูงอายุมาร่วมที่วัด
• มีการแจกไม้คนฑา ให้ผู้สูงอายุได้ขัด ทำความสะอาดฟัน และมีการตากแดด ให้ใช้เป็นส่วนตัว ไม่ให้ใช้ร่วมกันกับคนอื่น

อุปกรณ์ในการทำไม้คนฑาละค่ะ

ซึ่งตรงนี้ในปี 2551 เราจะมีการขยายเครือข่ายกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปาก ไปสู่ชุมชนอื่น ในละแวกใกล้เคียงของตำบลตลาดแร้ง และมีการจดทะเบียนเป็นสมาชิกสาขาสภาผู้สูงอายุฯ ทุกหมู่บ้านแล้ว ซึ่ง อบต. ก็จ่ายค่าสมัครให้

ผู้สูงอายุมีบทบาทช่วยกันทำกิจกรรมเป็นอย่างดี เวลาทำอะไร ชาวบ้านให้ความเชื่อถือ เช่น กิจกรรมสังคม ประเพณีต่างๆ การประชุมต่างๆ ผู้สูงอายุเข้าไปร่วมด้วยหมด

การมีส่วนร่วมของบุคลากร บุคลากรสาธารณสุขที่ทำงานในพื้นที่เข้าไปช่วยดูแลชมรมอย่างต่อเนื่อง เพื่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตที่ดี ... เพราะฉะนั้นเวลาที่ขอความร่วมมือจากชุมชน ก็มักไม่ได้รับการปฏิเสธ ได้รับการตอบรับที่ดี

ในระดับอำเภอเจ้าหน้าที่ก็ให้ความสะดวกในการประสานงาน ในด้านวิชาการ ซึ่งในส่วนตรงนี้ ทันตแพทย์จาก รพ.บ้านเขว้า ไปให้ความรู้ทุกเดือนในเรื่องสุขภาพช่องปาก และบริการถอนฟันฟรีที่สถานีอนามัยของเราทุกเดือน

สำหรับไม้คนฑา ที่ชมรมผู้สูงอายุบ้านหลุบโพธิ์ทำขึ้นนี้ เป็นเครื่องช่วยทำความสะอาดช่องปาก ได้จริงๆ สำหรับผู้สูงอายุที่นี่เลยละค่ะ

รวมเรื่อง "ลานหมู่เฮาแข่วดี" ที่ขอนแก่น