อาจารย์พีชชอบคุยเรื่องฟัน ให้คุณพ่อคุณแม่ฟังค่ะ ตอนนี้อาจารย์พูดเรื่องการเปลี่ยนแปลงของฟันและเหงือในผู้สูงอายุ

อาจารย์เรียนมาทางด้านคุณหมอ ไม่ได้เรียนมาทางด้านคุณหมอฟัน แต่ตลกมากเลย พออาจารย์ไปเรียนเฉพาะทางเรื่อง เวชศาสตร์ผู้สูงอายุ อาจารย์จะต้องไปเรียนกับหมอฟันด้วย เป็นหนึ่งในวิชาบังคับ ซึ่งอาจารย์ต้องไปอยู่กับคุณหมอฟันที่ดูแลฟันผู้สูงอายุ เพราะจริงๆ แล้ว คนเมื่ออายุ 30 ปีขึ้นไป ระบบต่างๆ ในร่างกายของคนเราจะเริ่มเสื่อมลง คนก็บอกว่า อาจารย์ แล้ว ฟัน หรือสมอง หรือหัวใจจะเสื่อมก่อนกัน อาจารย์บอกว่า อันนี้แล้วแต่กรรม นะคะ แปลว่า ถ้าทำกรรมมาดี อาจจะเสื่อมอย่างน้อย ก็เสื่อมอวัยวะที่ไม่สำคัญ ถ้ามีกรรมมาเยอะหน่อย ก็อาจจะเสื่อมหัวใจ หัวใจวายตายได้ ใช่ไหมคะ เพราะฉะนั้น ความเสื่อมเกิดขึ้นในทุกคน อายุ 30 ปีก็จะเริ่มเสื่อม

แต่เมื่อเราขึ้นเลข 6 เหงือกกับฟันมีการเปลี่ยนแปลงอะไรบ้าง

• ฟันก็จะสีเข้มขึ้น ใครเคยเห็นฟันของหลานๆ เหลนๆ บ้างไหมคะ ฟันน้ำนมขึ้นใหม่ ขาวจั๊วะ ใสเหมือนมุกเลย ใช่ไหมคะ แอบไปส่องกระจกฟันตัวเอง อ้าว สีของเรามันเหลืองๆ ขึ้น ... มีอยู่ครั้งหนึ่ง อาจารย์ได้ตรวจคนไข้ แล้วอาจารย์ก็บอก อู้หู ฟันพ่อสวยจัง พ่อบอก ปลอมทั้งปากเลยอาจารย์ โถ มิน่า ฟันแกขาวเรียงกันสวยเลย พ่อบอก ปลอมทั้งปากเลยอาจารย์ อ้าว ตาย ไม่ทันดูเลยว่า เป็นฟันปลอม
• นอกจากนี้ เกิดอะไรขึ้นกับเหงือก เหงือกก็มักจะร่นด้วย ใครรู้สึกว่าฟันตัวเองยาวขึ้นบ้าง เอ๊ะ หนุ่มๆ ซี่มันไม่ยาวขนาดนี้ เพราะว่าเหงือกมันร่นลงตามอายุ ก็จะต้องระวัง
• นอกจากนั้น ฟันบางคนอาจจะห่างขึ้น ในระหว่างซี่ฟัน บางคนชอบใช้ไม้จิ้มฟัน คุณปู่อาจารย์เรียกว่า ไม้แคะเขี้ยว อาจารย์ทำฟันคุณปู่หัก ตอนแรกก็ใช้ไม้จิ้มฟันสะกิดๆ สะกิดไป สะกิดไป หลังๆ เป็นทั้งแท่งเลยค่ะ ใช้ไม้แงะเข้าไปได้ ทั้งนี้ทั้งนั้นนี่ จะเกิดขึ้นน้อยมาก ถ้าเราดูแลฟันอย่างถูกวิธี
• นอกจากนั้นนะคะ ปากบางท่านจะแห้ง มีน้ำลายน้อยลง ... ของพวกนี้เหมือนกัน ให้ลองสังเกตผิวของพ่อกับแม่เอง รู้สึกว่าผิวแห้งมั๊ยคะ อายุเยอะขึ้น บางคนจะรู้สึกว่า ผิวมันกร้านขึ้น มันดูหยาบขึ้น เพราะว่าเราผลิตน้ำลายออกมา หรือผลิตไขมันมาเคลือบชั้นผิวได้น้อยลง ก็จะทำให้มีปัญหา น้ำลายน้อยก็มีปัญหา ... มีคนไข้บอกว่า อาจารย์ ปากมันแห้งมาก กินอาหารไม่อร่อยเลย แล้วอาจารย์ถามว่า ทำไม เพราะว่ามันคลุกอาหารในปากไม่ดี ถ้ารสเปรี้ยวเข้าไปกอยู่ตรงนี้ น้ำลายจะเป็นตัวช่วยผสมให้รสชาติมันกลมกล่อม บางคนปากแห้งน้ำลายน้อย ส่วนหนึ่งไปตามอายุ แต่บางท่านทานยาบางอย่าง ทำให้ปากแห้งน้ำลายน้อยได้นะคะ เป็นผลข้างเคียงจากยารักษาโรคที่ท่านทานอยู่ ยกตัวอย่างเช่น ยาขับปัสสาวะ ยาลดความดันบางชนิดอาจทำให้ปากแห้งน้ำลายน้อยได้
• ถ้ารู้สึกว่าปากแห้ง สิ่งที่ต้องทำคือ กลับไปบอกคุณหมอค่ะ พ่อกับแม่บางคนบอกว่า ทานยาไปแล้ว มันไม่ถูกกันนี่ แล้วถึงเวลาอย่าเอายาอาจารย์ไปทิ้งนะคะ บางคนเอายาไปทิ้ง พอหมอถามถึงยา ดีมั๊ยพ่อ พ่อบอกว่า ดี คุณหมอก็ให้ยาชุดเดิมกลับมา อ้าวยาตัวเดิมนี่นา ไม่ถูกกันนี่ เก็บเข้าลิ้นชักไป ถึงเวลา เอายามาคืนอาจารย์ ถ้าเป็นคนไข้อาจารย์จะเอายามาคืน คืนที 200 เม็ดจะเป็นลมตายนะคะ เพราะว่า ยาที่ให้ ถ้าทานแล้วไม่ดี อย่าลืมบอกกับคุณหมอของท่านนะคะ เอ๊ะยาอย่างนี้ทานแล้วไม่ดีเลย ทานแล้วรู้สึกอย่างไรขอให้บอกนะคะ อาจารย์เชื่อว่า คุณหมอส่วนใหญ่จะฟัง และอธิบายให้เข้าใจ ผลข้างเคียงของยาอย่างนี้ ปากแห้งน้ำลายน้อยนี่ ไม่ใช่แพ้ยานะคะ เดี๋ยวบางคนตื่นตกใจ คุณหมอ อิฉันแพ้ยาค่ะ ... ปากมันแห้ง อย่างนี้ไม่ถือเป็นการแพ้ยานะคะ ถือว่าเป็นผลข้างเคียงของยา ซึ่งสามารถเปลี่ยนเป็นยาในกลุ่มใกล้เคียงกัน เพื่อรักษาโรคชนิดเดียวกันได้
• ฟันจะอยู่ในกระดูกเบ้าฟันอีกทีหนึ่ง กระดูกเบ้าฟันก็มีการเปลี่ยนแปลง มีการทรุดตัวลงได้ โดยเฉพาะในคนโรคกระดูกพรุน หรือรับประทานแคลเซียมไม่พอ เวลาทรุดนะคะ มันไม่ได้บอกว่า ฉันจะสาละวันเตี้ยลงแต่หลังนะอาจารย์ขา ฟันก็ทรุดด้วย กระดูกเบ้าฟันพวกนี้ก็จะมีการยุบตัว มีการเสื่อมตัวไปด้วย เพราะฉะนั้นใครรู้ตัวว่ามีกระดูกพรุน อย่าลืมทานแคลเซียม อย่าลืมดื่มนมนะคะ สิ่งพวกนี้จะช่วยให้กระดูกของเราแข็งแรง

นี่เป็นการเปลี่ยนแปลงของเหงือกและฟันที่เกิดขึ้นตามวัย แต่จะเห็นว่าการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ จริงๆ แล้วในภาพรวมเราพูดเฉพาะเหงือกและฟัน แต่เราเห็นได้ตั้งแต่ศีรษะ จรดเท้าเลย บางคนอายุเยอะขึ้น เล็บเท้าแข็งขึ้น รู้สึกมั๊ย ตัดยากขึ้น เวลาตัดต้องแช่น้ำไว้ก่อน เพราะว่าเหมือนกันค่ะ เล็บก็จะแข็งขึ้น แห้งขึ้น เหมือนที่ปากเราแห้งขึ้น การเปลี่ยนแปลงเหล่านิ้ก็จะเกิดขึ้นในร่างกายของเรา

ปัญหาสุขภาพฟันในผู้สูงอายุที่พบได้บ่อย อาจารย์เจอบ่อยมากเลย อาจารย์น่าจะเป็นคุณหมอไม่กี่ประเภทในบรรดาคุณหมอที่ดูทางอายุรกรรมที่ดูเรื่องของฟันด้วย อาจารย์ไม่ได้ทำฟันนะคะ แต่ชอบเปิดช่องปากดูฟัน และส่งไปให้หมอฟันดู นะคะ มีคนแอบกระแนะกระแหนว่า อาจารย์กลัวหมอฟันไม่มีงานทำหรือ บอกว่า ไม่ใช่ รู้อยู่แล้วว่าเขางานเยอะ แต่เราอยากให้พ่อให้แม่เรามีฟันสวย นะคะ อันหนึ่งที่เจอบ่อยๆ เลยค่ะ เหงือกอักเสบ ใครรู้สึกแปรงฟันแล้วเหงือกมันแดงๆ มีเลือดออกบ่อยจัง ... ถ้ารู้สึกอย่างนั้น ให้ไปหาคุณหมอ แล้วขูดหินปูนออก

ฟันผุนะคะ มีคนถามอาจารย์วันก่อน ดูคุณตาคนหนึ่ง บอกว่า ตายแล้ว คุณตาขา ฟันผุต้องไปหาหมอฟัน ลูกสาวบอก อาจารย์ขา แก่แล้วก็ฟันผุด้วยหรือ ... อูย พี่ถามได้ช้ำใจมาก เขาไม่เรียกแก่ เขาเรียก สุดหล่อ บอกว่า สุดหล่อของอาจารย์ก็ฟันผุได้ อายุเยอะเราก็ยังมีฟันผุได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้ามีฟันผุนะคะ พ่อจ๋า แม่จ๋า มันจะผุตรงนี้

มันจะผุตรงนี้ ตรงคอฟันผุ และฟันก็หัก เราก็ถือว่าฟันชุดนี้เป็นฟันชุดที่ 2 แล้ว ฟันชุดที่สามคือ ฟันเทียมพระราชทานแล้วนะคะ เพราะฉะนั้น ต้องต้องดูแลฟัน บางคนบอกว่า ไม่มีฟันเหลือเลย ถึงไม่มีฟันเหลือเลย ก็ยังคงต้องดูแลฟันนะคะ เพราะว่า เราเป็นผู้สูงอายุ บางที่อาจารย์เล่าไปแล้วว่า ฟันเทียมไม่ดีนะคะ หลวมหลุด เคี้ยวไปแล้ว เคี้ยวฟันตัวเองด้วย อาจารย์มีคนไข้มาด้วยปัญหาน้ำหนักลด อาจารย์ก็บอกว่า ทำไมล่ะ พ่อจ๋า กินข้าวไม่ได้เหรอ ... กินไม่ได้อาจารย์ กินแล้วมันไม่อร่อย อาจารย์ก็บอกว่า ทำไมกินแล้วไม่อร่อยล่ะ พ่อจ๋า เคี้ยวแล้วมันเจ็บ มันก็ต้องรีบๆ เคี้ยว รีบๆ กลืน ... เหรอ พ่อ ทำไมเจ็บล่ะ ... ไม่รู้ เจ็บเหงือก อาจารย์ก็จัดการสวมถุงมือ ดึงฟันเทียมพ่อออกมา ก็มีแผลในปากอันเบ้อเร่อเลยค่ะ ฟันเทียมของพ่อหลวม แล้วเวลาเราเคี้ยว มันก็ขูดเหงือกไปเรื่อยๆ ก็สงสารมาก ส่งไปหาหมอฟัน แทบไม่ทัน แต่ปรากฏว่า อาจารย์ทำดีเกินไป หลังจากพ่อกินได้ น้ำหนักพ่อเพิ่มขึ้นมาจากเดิมถึง 5 กก. อาจารย์ต้องบอกว่า พ่อจ๋า เพลาๆ หน่อย ฟันดีแล้ว กินเมื่อไรก็ได้ แกไม่ได้กินนาน กินเข้าไปใหญ่

และบางคนก็มีเสียวฟัน ก็ดื่มน้ำเย็น ของพวกนี้เป็นปัญหาสุขภาพฟัน เรื่องของฟันสึก ฟันกร่อน นะคะ บางคนบอกว่า รสเปรี้ยวนี่ ไปห่างๆ เลยนะคะ ยำเยิมน่ะ อยากกินมั๊ย แต่มันกินไม่ได้ กินแล้วมันเสียวขึ้นมาที่ก้านสมองเลย อาจารย์ขา พวกนี้เป็นปัญหาฟันที่เราเจอบ่อยในผู้สูงอายุ เรื่องของปากแห้งกับยาที่ที่ใช้ อาจารย์ได้พูดไปแล้ว ถ้าพ่อแม่มีปัญหาอะไรเกี่ยวกับยาที่ใช้ อย่าลืมกลับหาคุณหมอที่ดูแลนะคะ

แต่บางคนขยันแปรง แปรงดีเกินไปใช่มั๊ยคะ อาจารย์ขา เดี๋ยวตอนบ่าย ทุกท่านจะได้เจอกับอาจารย์พัช ... บางคนแปรงดี แปรงจนฟันสึกไปก็มี เดี๋ยวจะต้องเรียนรู้วิธีการแปรงฟันที่ถูกต้องด้วย จากคุณหมอฟันตอนบ่าย

บางคนมีแผลในช่องปาก ถ้าอยู่ๆ มันขึ้นมานี่ แล้วก็ไม่หายซักที เป็นประมาณเดือนหนึ่งมาแล้ว จะว่าเจ็บก็ไม่เจ็บ รีบวิ่งจู๊ดไปหาหมอฟันเลยนะคะ หรืออย่างน้อยบอกกับคุณหมอประจำตัวของท่านก็ยังดี ว่า มีแผลในปากเรื้อรัง ของพวกนี้ต้องดูนะคะ บางคนเป็นแผลธรรมดา อ้าว กัดไปกัดมากลายเป็นมะเร็งซะนี่ ใครรู้ข่าวดาราชื่อดังบ้าง คุณลินดา ค้าธัญเจริญ คุณลินดามีเลือดออกในปากมาตั้งนานแล้ว ก็มาเจอว่าเป็นมะเร็ง ของพวกนี้ต้องบอกคุณหมอนะคะ อย่าเก็บงำไว้ หรือเก็บเงียบไว้คนเดียว

 รวมเรื่อง ม่วนอ๊กม่วนใจ๋ ฮักเขี้ยวฮักหมู่