คุณหมอเส็งเจ้าเก่า มาเล่าเรื่องราวของเมืองสุราษฎร์ ที่ทำกิจกรรมทันตสุขภาพให้กับผู้สูงอายุ อย่างครบวงจร ละค่ะ ทั้ง ฟันเทียม ชมรมผู้สูงอายุ และสิทธิประโยชน์ วันนี้เธอนำร่องคนแรกเลย มาเล่าเรื่องให้ฟัง ...

จังหวัดสุราษฎร์ธานี เมืองคนดี "เมืองร้อยเกาะ เงาะอร่อย หอยใหญ่ ไข่แดง แหล่งธรรมะ"

แบ่งพื้นที่ทั้งหมด 19 อำเภอ 20 รพ. อ.พุนพินจะมี 2 รพ. คือ พุนพิน และท่าวังช้าง

แบ่งการบริหารจัดการสาธารณสุขเป็น 4 zone

• Zone เหนือ พุนพิน ท่าฉาง ไชยา ท่าชนะ มีทันตแพทย์ที่ละ 2 หมดแล้ว บางที่มีการโยกย้ายไปบ้าง
• Zone ตะวันออก นับ อ.เมือง กาญจนดิษฐ์ ดอนสัก เกาะสมุย (4-5 คน ทุกปี หาคนเพิ่มทุกปี เพราะลาออก) เกาะพงัน (1 คนมาตั้งนานแล้ว) ไม่ค่อยมีปัญหาขาดแคลนทันตบุคลากร จะมีอยู่เรื่อยๆ
• Zone ใต้ - บ้านนาเดิม นาสาร ไชยบุรี พระแสง ทันตแพทย์มี
• Zone ตะวันตก - คีรีรัฐ พนม เคียงซา วิภา บ้านตาขุน เรามีทันตแพทย์ ที่ละ 1

ประชากรกลางปี 900,000 กว่า ยังไม่ถึงล้าน ผู้สูงอายุมี 10% ชมรมผู้สูงอายุ 170 แห่ง

โครงการส่งเสริมป้องกัน เริ่มเมื่อ กย.50 ศูนย์อนามัย 11 มาชวนทำ ต้นปี 51 เชิญทีมขึ้นมารับรู้กิจกรรม เราทาบทาม กาญจนดิษฐ์ และคีรีรัฐ เนื่องจาก ที่นี่มีทันตแพทย์ไม่ต่ำกว่า 2 ผอ.ให้การสนับสนุน และจังหวัดสุราษฎร์ฯ ทำ Modern Dent สุราษฎร์ธานี 2006-2008 vision คือ จะฟื้นจังหวัด

"ผลงานที่ได้ตรงนี้ เราถือเป็นผลงานตามธรรมชาติที่เกิดขึ้น โดยการดำเนินการภายใน จังหวัดไม่ได้บอกว่า CUP ต้องทำอย่างนั้นอย่างนี้ เราจะให้ภาพกลางไป และรูปแบบการดำเนินงาน ... เราต้องการ empower พื้นที่ ผมเชื่อว่า พื้นที่เก่ง แต่ขาดโอกาส ขาดเวทีที่แสดงออก เราพยายามทำเวที อย่างที่กองฯ พยายามจัดอยู่เรื่อยๆ ให้ ลปรร. กัน"

เป้าหมายปี 2552 สิ่งแรกคือ คีรีรัฐ อยู่ zone ตะวันตก กาญจนดิษฐ์ อยู่ตะวันออก เราต้องขยายพื้นที่ไป zone เหนือ และใต้ ได้แก่  zone เหนือที่ท่าชนะ มีทันตแพทย์ 2 คน zone ใต้ ที่เวียงสระ มีทันตแพทย์ 3 คน ดูความพร้อม ความสมัครใจ และยินดี

การดำเนินการ จะมีเรื่อง การตรวจฟัน เคลือบฟลูออไรด์วาร์นิช ขูดหินปูน

ปีที่แล้ว ที่กาญจนดิษฐ์ จะมี CUP ที่เข้มแข็ง พี่น้องทันตาฯ ที่อยู่อนามัย หลายท่านก็จะรับรู้ได้ เพราะว่ามีการถ่ายทอดที่ดี ชมรมผู้สูงอายุที่กาญจนดิษฐ์ เขามีการเยี่ยมเยียน มีการแห่ไปตำบลนั้น นี้ ทุกเดือน

ผมมองว่า โครงการนี้สุดยอด เรือลำนี้ คนไม่ได้กระโดดหนี ควรจะขยายระวางขับน้ำ ให้ครอบคลุมทั้งประเทศด้วย เพราะว่ามันดี มันเชื่อมโยงกับฟันเทียมฯ มันเชื่อมโยงกับชมรมผู้สูงอายุ ใครพร้อมก็ทำไปเลย ... เพราะว่า นี่ ปู่ย่าตายายชั้นอยู่นี่ได้ประโยชน์ พ่อเฒ่าแม่เฒ่าอีกจังหวัดหนึ่งไม่ได้ เสียประโยชน์ ... ทำไมเราไม่คิดขยายให้เป็น 100% ให้ปู่ย่าตายยายได้รับประโยชน์ เพราะมันเป็นตัวอย่างที่ดี ในที่สุด เขาก็จะเป็นที่ปรึกษาที่ดีให้กับคนหนุ่มคนสาว เอาประสบการณ์ดีดี ให้กับชีวิต เอาชีวิตที่ยืนยาว เป็นที่พึ่งของใครๆ ได้

เรามีผู้สูงอายุที่ช่วยตัวเองได้ประมาณ 78% ช่วยตัวเองได้บ้างประมาณ 20 กว่าๆ และที่ช่วยตัวเองไม้ได้เลย ประมาณ 2-3% เพราะฉะนั้น ตรงนี้เป็นโอกาสของพวกเราที่จะทำบุญครั้งใหญ่ ยิ่งกว่าไป ปิดทองหน้าพระ หลังพระ อะไรอีก

เป้าหมายปี 2553 ของสุราษฎร์ ... จากที่มี 4 รพ. ในปี 2552 ต้องการเป็นอีก 10 รพ. เราจะเอาให้ได้ และในปี 54 จะทำให้ cover 100% 20 รพ. เลย ... เราทำได้ และผมว่า ทุกที่ "เราทำได้"

สุราษฎร์ธานี เราเป็นจังหวัดนำร่อง PMQA ... ได้ข้อสรุปว่า วิสัยทัศน์ของสุราษฎร์ เราต้องการเป็นองค์กรที่เป็นเลิศด้านการบริหารจัดการสุขภาพพอเพียง ในภาคใต้ตอนบนภายในปี 2554 เมื่อเราจะเป็นองค์บริการสุขภาพแบบพอเพียง อย่างดีเลิศ เราจึงได้กำหนดเป้าหมายระยะเวลาด้วย ว่าตรงนี้ งานทันตฯ จะไปสอดคล้องกับภาพรวมขององค์กรใหญ่ของเราด้วย จึงตั้งเป้าตรงนี้ไว้ เรามีเครื่องมือที่จะทำ คือ กลยุทธ์ เราจะใช้

• คู่หู คู่ฮา เหมือน เจมส์ กับปังคุง ขณะที่กาญจนดิษฐ์ อยู่ zone ตะวันออก ทำแล้ว work เราก็ให้กาญจนดิษฐ์ชวน zone ตะวันออก เช่น ดอนสัก เกาะสมุย เกาะพงัน มาช่วยกันทำ ก็จะเกิดการ empower ภายในตัวของตัวเอง คีรีรัฐ ท่าชนะ เวียงสระ ก็ไปชวนกัน ไม่จำเป็นต้อง 1 2 หรือ 3 ก็ได้ แต่ปี 54 ขอให้ครบ
  ... ลักษณะการทำคล้าย รร.คู่หู ของเครือข่ายเด็กไทยทำได้ ก็โรงเรียนทำได้ แล้วทำไมโรงพยาบาลจะทำไม่ได้ ทำไม CUP เราทำไม่ได้ ต้องทำได้ ... ตรงนี้เป็นโอกาสดีของโครงการนี้ ที่เราจะได้รวมพลังกันอีกครั้งหนึ่ง ต่อวงการฟันเทียม sealant ยิ้มสดใส เราจะได้รวมตัวกัน ในโอกาสของทันตบุคลากร... ผมเชื่อว่า เราทำได้ และทุกที่ทำได้
• ขณะที่มีการจับคู่กัน เราก็จะทำให้เกิดเวที ลปรร. ในภาพจังหวัด กองฯ จัดในภาพประเทศ ปีนี้ กาญจนดิษฐ์ กับคีรีรัฐ ก็จะมีการจัดเวทีย่อยๆ ให้เจอกัน เป็นการ ลปรร. ผลัดกันไปดู โดยอาศัยชมรม ผส. เพราะตอนนี้สุราษฎร์เริ่มเข้มแข็งขึ้นมาแล้ว

เรามีภาคประชาชนที่ดูแล ผส. และสูงอายุที่นี่ ตั้งแต่สมัยผมอยู่ออกกำลังกาย ปี 2547-2548 เคยไปจัดอบรมเรื่องรำไม้พลอง 400 กว่าชมรม ปรากฎว่า หลังจากนั้น เราพบชมรมที่คงรำไม้พลองอยู่เกินครึ่ง และยังทำเป็นกิจกรรม และ JICA ของญี่ปุ่นมาดูงาน เป็นความภาคภูมิใจมากที่สุราษฎร์ทำได้ และต้องการให้มั่นคง ยั่งยืน

กลยุทธ์ตรงนี้ เราจะใช้ลักษณะ ของ Positive reinforcement เป็นลักษณะเชิญชวนมาจัดการ และจังหวัดจะตั้งรางวัลประกวดให้ ที่ไหนทำได้ดี ก็จัดให้มีการศึกษาดูงาน

ปัญหาอุปสรรค

• ทันตบุคลากรสุราษฎร์ มีการหมุนเวียนสูงมาก แม้ว่าจะมีครบ ทุก CUP อำเภอ แล้ว 100% แต่ก็มีการเข้า-ออกตลอด ไม่ได้อยู่นิ่ง ทันตบุคลากร ปริมาณเราค่อนข้างมีปัญหา
• คุณภาพ หลายแห่งยังมีปัญหาเรื่องการจัดการภายใน

นี่ละค่ะ ภาพคุณหมอเส็ง เธอไปตามจีบสาวๆ อยู่หลังบ้าน

 รวมเรื่อง 1 ปี โครงการฯ สิทธิประโยชน์ ผส.