ท่านรองดิษฐ์ นำเรื่องให้ได้รู้จักคุณค่าของคน

ตัวอย่างจากปัญหาอาชญากรรม ... เป็นเรื่องของบรรทัดฐานความคิด

สิ่งที่เราจะทำคือ เรียนรู้ว่า ทำไมเขาถึงทำอย่างนี้ ทำไมเราไม่มีปัญหาไปปล้นไปจี้เขา เพราะว่าเรามีงานทำ มีเงินเดือน แต่ที่สำคัญที่สุด คือ เรามีความรู้สึกว่า แค่นี้ก็ OK แล้ว ไม่ต้องมีอะไรที่มากมายกว่านี้

หลักใหญ่ๆ คือ ทำอย่างไรให้เขายอมรับว่า ถ้าเขาไม่มีก็ไม่อดตาย เพียงแต่อาจไม่มีรถที่จะขับ ต้องนั่งรถเมล์ ก็ไม่เห็นจะเป็นอะไร เขาก็เป็นสุขได้ และชีวิตที่เป็นสุขคืออะไร ... หรืออาจบอกว่า ชีวิตที่เป็นสุขคือ ได้มีงานทำ สร้างคุณค่าให้กับตัวเอง มีครอบครัวที่พึงพอใจ ได้ดูแลครอบครัว ไม่อดอยาก แค่นี้พอแล้ว

เมื่อคนเข้าใจตรงนี้ ก็มีความสุข ไม่จำเป็นต้องไปเคี่ยวเข็นว่า ลูกต้องสอบได้ 4 พอลูกสอบไม่ได้ ก็มีปัญหา มัวแต่คิดว่า แล้วอนาคตจะไปประกอบอาชีพอะไร เลี้ยงครอบครัวของลูกได้อย่างไร และใช้วิธีเชิงบริภาษ

ต้องกลับมาคิดใหม่ว่า ถ้าให้เขาได้เรียนรู้ว่า ชีวิตต่อไปข้างหน้า ถ้าไม่มีพ่อแม่มาให้เงินเดือน ไม่มีคนหาอาหารให้กิน เขาจะอยู่กันอย่างไร ... เขาต้องคิดต่อว่า ที่เขาต้องเรียนหนังสือ เพื่อ ต่อไปเขาจะต้องใช้ชีวิต สามารถดูแลตัวเอง ... เขาต้องเรียนรู้ว่า เขาต้องเติบโต มีครอบครัว เขาไม่เลี้ยงตัวเองคนเดียว ต้องไปเลี้ยงคนอื่นด้วย

วิธีการคิดต้องเป็นลักษณะนี้ ถึงจะทำให้เกิดการเคลื่อนไหวในทางที่ถูก

เหมือน อ.ประเวศ พูดว่า "... สังคมไทย เป็นสังคมที่ห้ามทำโน่นนี่ พอยิ่งห้ามก็ยิ่งอยากรู้" อ.ประเวศ ก็เลยบอกว่า "... ทำไมเราไม่สร้างวิถีชีวิต ที่เรียบง่าย และให้เด็กเรียนรู้ คือ เขาไม่ต้องไปรู้ว่า ห้ามทำอะไร แต่ทำอย่างไร แต่ทำให้เขายอมรับว่า ชีวิตต่อไปข้างหน้า เขาต้องทำอย่างไร มีหน้าที่รับผิดชอบอะไร และการที่ทำให้เขามีความรับผิดชอบ หรือทำหน้าที่อย่างจริงจังนั้น มันมีองค์ประกอบอะไรที่เขาต้องค้นหา เรียนรู้ และใช้ชีวิตอย่างนั้น"

ใกล้ตัวเรา ก็คือ ... ทุกคนมีภารกิจหน้าที่ ชีวิตคนเราไม่ได้อยู่ที่เรื่องเงินทอง ค่าใช้จ่าย หรืออุปกรณ์ที่เราไปใฝ่หามา ชีวิตคนมีค่า เมื่อตัวเองได้ทำ สิ่งที่รู้สึกว่า เป็นประโยชน์ และได้รับการยอมรับจากคนอื่น ก็คือ มีงานทำ ทำงานแล้วรู้สึกว่าเกิดประโยชน์ มีคนได้รับประโยชน์จากเรา รู้สึกว่า ชีวิตเรามีค่า ทำงานแล้ว เราสามารถดูแลครอบครัวได้ พอชีวิตมีค่า มีประโยชน์ ก็จะรู้สึกว่า มีแรงผลักดัน

ตรงนี้ เมื่อเราเอาสิ่งอื่นๆ เข้ามา เติมเข้าไป เติมเข้าไปมาก เราก็เริ่มไขว้เขว ทำงานไป ต้องได้เงินเดือนเพิ่ม เพิ่มเท่าไรไม่รู้ ต้องเพิ่มทุกปี เมื่อก่อนเพิ่ม 1 ขั้น เดี๋ยวนี้ก็ต้องเพิ่ม ขั้นครึ่ง ตอนนี้พอเปลี่ยนไปแล้ว เราก็ยังไม่รู้ว่า จะตั้งเป้าหมายเพิ่มขึ้นอย่างไร หรือต้องเรียนรู้อีกว่า ทำอย่างไร เราต้องคิดว่า ทำอย่างไรจะได้ตำแหน่งสูงขึ้น มันก็จะต่อเติมไปเรื่อยๆ ทำให้ลักษณะชีวิตของเราเริ่มบิดเบี้ยว เพราะว่ามีสิ่งอื่นเข้ามาเกี่ยวข้อง แต่คิดว่า ตรงนั้นคงไม่เป็นไร เพราะว่าเป็นเรื่องปกติของมนุษย์

... เมื่อเราทำงาน เพื่อที่จะทำงานให้ได้ดี ได้สิ่งที่เราต้องการ เราก็ต้องมานั่งดูว่า เพื่อทำงานให้สิ่งต่างๆ ที่ต้องการ ท่านก็ต้องทำให้องค์กรเติบโต ท่านต้องรู้จักวิสัยทัศน์ พันธกิจ หรืออื่นๆ แต่สิ่งต่างๆ เหล่านี้ ท่านรู้สึกไหมว่า สำหรับบางคนอยู่ไกลมาก ... ถ้าท่านมีลูกจ้าง พนักงานพิมพ์ดีด เขารู้ไหมว่า เขาทำงานพิมพ์ดีด แล้วทำให้ประชาชนสุขภาพดีอย่างไร เขานึกออกไหม เขาทำงานพิมพ์ดีด แล้วเกี่ยวอะไรกับคนไทยสุขภาพดี

หรือท่านบอกว่า องค์กรต้องเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ และเขาพิมพ์ดีดไปนี่ ตามที่ถูกสั่งมา แล้วองค์กรจะเกิดการเรียนรู้ได้อย่างไร

ถามว่า สามารถทำได้หรือไม่ ทำได้ แต่ว่าทั้งหมดเหมือนตัวต่อ กลไก ในเครื่องจักรต่างๆ มันขาดน๊อตตัวนี้ไม่ได้ ขาดฟันเฟืองตัวนี้ไม่ได้

หน้าที่ของเรา อันแรกสุด ต้องทำให้เขาได้รับรู้ก่อนว่า ตัวเขาเองมีคุณค่าอย่างไร กับการเป็นองค์ประกอบในการทำงาน ไม่ใช่อยู่ๆ ก็จะไปบอกว่า วิสัยทัศน์ กรมอนามัยเป็นอย่างนั้น พันธกิจเป็นอย่างนี้ เรามีเป้าหมายเพื่ออย่างนั้นอย่างนี้ เพราะฉะนั้น เมื่อเขาเป็นส่วนหนึ่ง ก็ต้องทำอย่างนี้ เขาก็นึกไม่ออกว่า แล้วเขาจะทำอะไร

การที่เราจะทำให้ทุกคน ได้ใช้ศักยภาพในการเรียนรู้ของตัวเองได้เต็มที่ เราต้องจำแนกให้ได้ว่า ในแต่ละคน เราคาดหวังให้เขามีบทบาทหน้าที่อะไร และเขาควรจะต้องมีความรู้ความสามารถในเรื่องใด และการใช้ความรู้ความสามารถของเขาในเรื่องต่างๆ เหล่านี้ มันจะเกิดประโยชน์กับองค์กรได้อย่างไร

คือ ทำหน้าที่อย่างที่พระราชดำรัสเรื่องการทำงาน "... ต้องทำงานด้วยการรู้หน้าที่รับผิดชอบ ... ทำงานให้เต็มที่" อันนี้ คือ สิ่งที่ทุกคนคาดหวัง

รวมเรื่อง ยุทธการล่าขุมทรัพย์ความรู้กรมอนามัย