เวลาเจอคนไข้ หลายเสียงจะบอกออกมาว่า เฮ้อ เหนื่อยใจ ดื้อซะจริง พูดอย่างไรก็ไม่ฟังกันเลย ไม่ทำตามกันเลย เบื่อ...เบื่อ..เบื่อ...เบื่อๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ

เมื่อคืนก่อนนอนไปรื้อเรื่องราวของตลาดนัดความรู้ภาคใต้มาได้อีกเรื่อง เป็นเรื่องของคนดื้อๆนี่มีข้อคิดสะกิดใจอะไรบางอย่างของการเปลี่ยนความดื้อให้กลายเป็นไม่ดื้อ ตามมาอ่านกันดูหน่อยมั๊ย เรื่องนี้มาจากร.พ.ท่าศาลา น้องสาว ราตรี ฤทธิรัตน์ พยาบาลชำนาญการของร.พ.แห่งนั้น นำมาเล่าสู่กันฟังไว้

"ในค่ายกลุ่มเสี่ยงของร.พ.ท่าศาลา จะมีตารางกิจกรรมกำหนดไว้ว่า จะมีการติดตามสมาชิกในค่ายหลังจากปิดค่ายแล้ว 5 ครั้ง 3 ครั้งแรกตามดูทุกเดือนใน 3 เดือนแรก ครั้งที่ 4 ตามหลังมาอีก 3 เดือน ครั้งที่ 5 ตามหลังมาอีก 6 เดือน....ในการตามๆดูสมาชิกค่ายรุ่นหนึ่ง สังเกตเห็นคนๆหนึ่งชื่อ บังโกบ บังเป็นชายอิสลาม อายุอานามอยู่ในราว 50 ปี....มาให้ติดตามแล้วจะไม่รอฟังผล....อืม...แปลกใจ...ทำไมหลบหน้าเรา....

ตอนมาเข้าค่าย...บังมีระดับน้ำตาลในเลือดปริ่มๆเกือบเป็นเบาหวาน...เราจัดบังเข้าเป็นกลุ่มเสี่ยงเบาหวานที่มีน้ำหนักเกินค่าปกติ...น้ำหนักของบังเกินค่าปกติอยู่ราว 15 กก. รอบเอว 41 นิ้ว.....

เมื่อได้พบหน้ากันบังให้คำตอบว่า ที่ไม่รอฟังผลการตรวจนั้นเพราะว่ามีธุระ เหลือบดูผลเลือดและน้ำหนักของบัง...อืม...ไม่ลดลงเลยนะ...คนอื่นๆที่เข้าค่ายรุ่นเดียวกันลดลงกันทั้งนั้น....แอบไปถามภรรยาบังด้วยอยากรู้...ภรรยาตอบว่า...บังแกดื้อ ใครพูดหรือบอกอะไรไม่ยอมทำตามสักเท่าไร....

เดือนที่ 3 เราได้พบบังอีกครั้ง ทีนี้ตั้งใจว่าจะจับตัวให้อยู่แล้วพูดคุยกัน......พอบังมาชั่งน้ำหนักและวัดความดันเลือด เจาะเลือดเสร็จ ก็เหมือนเคยตั้งท่าขอตัวกลับ....เราเข้าไปบอกว่า บังขอคุยด้วยหน่อยได้ไหม....คำตอบคือ ติิดธุระ....คุยกลับไปว่า....คุยด้วยหน่อยเดียวเองนะ ไม่นานหรอก....บังจึงยอมนั่งคุยด้วย...

บังนั่งลงข้างๆตัวเรา แล้วไม่ยอมสบตากับเราเลย...ถามไปว่า..ตอนนี้เป็นอย่างไรบ้าง...บังตอบว่า....สบายดี....ต่อด้วยคำบอกสั้นๆว่า..... ก็ทำตัวเหมือนที่หมอบอกตอนไปเข้าค่าย

เราขอดูสมุดบันทึกประำตัวของบังมาดู...อืม ผลน้ำตาลและน้ำหนักเหมือนเดิม ไม่ลดลง ตาเหลือบไปเห็นค่าความดันเลือด เอ มันลดลงนิดหน่อยแล้วนี่นา....

เห็นแล้ว คุยต่อกับบังว่า....นี่ไง บังดูนี่ซิ ความดันของบังเริ่มลดลงแล้วนะ ถ้าบังปฏิบัติตัวดีๆ เดี๋ยวน้ำตาลและน้ำหนักลดลงแน่เลย...เอาแบบนี้นะบังนะ...กลับไปแล้วปฏิบัติตัวเหมือนที่คุยกันที่ค่ายนะ อีก 3 เดือนเรามาดูกันใหม่.....

3 เดือนต่อมา หลังจากวัดความดันเลือด ชั่งน้ำหนัก เจาะเลือดแล้ว บังเดินเข้ามาหามาทักทายเราเอง สีหน้ายิ้มแย้มเชียว คุยหยอกล้อกับเพื่อนที่มารอตรวจด้วยกัน....คราวนี้เราเห็นผลตรวจของบังแล้ว.....โอ้ดีจัง น้ำหนักลดลง น้ำตาลลดลง ความดันเลือดก็ลดลง....

บังเข้ามาเล่าให้ฟังว่า เมื่อก่อนกินน้ำชาวันละ 4-5 แก้ว เดี๋ยวนี้ลดไปเหลือเพียง 2 แก้ว บอกเมียไม่ให้ปรุงอาหารรสจัด ไม่ใช้ผงชูรส ลดอาหารลงโดยเฉพาะมื้อเย็น.....

เราถามกลับไปว่า....รู้สึกอย่างไรบ้าง...บังตอบกลับมาว่า...เบาตัว.....เราให้กำลังใจบังกลับไป....ทำต่อไปนะบัง....ต่อไปถ้าบังลดน้ำหนักได้ จะให้เป็นตัวอย่างกับคนอื่นๆเรื่องการลดความอ้วน...บังโกบรับปากเราทันที

6 เดือนต่อมา บังกลับมาให้ติดตามอีกครั้ง โอ้โห คราวนี้บังกลัับมาในมาดใหม่..ผิดหูผิดตาไปมาก...พุงลดลง...รูปร่างบางลง....น้ำหนักลดลงไป 6 กก. เอวเหลือแค่ 38 นิ้ว น้ำตาลในเลือดปกติ....ถามไปว่า รู้สึกอย่างไรบ้าง....คำตอบคือ...รู้สึกดีมาก ที่สำคัญ...มีความสุขมาก....เมียไม่ด่าแล้ว...เมียรักผมมากกว่าเดิม....เมียชมว่าไม่ดื้อ..เมียชอบที่ผมยอมทำตามที่เมียบอกทุกอย่าง..และก็ยอมทำตามที่หมอบอก.....

ก่อนจากกันเช้าวันนั้น เราขอถ่ายรูปบังเอาไว้ บอกกับบังไปว่า จะให้บังไปเป็นแบบอย่างให้กับคนอื่นๆ....และถามบังว่า...หลังจากนี้ไป บังวางแผนจะทำอะไรต่อไป....บังตอบกลับมาว่า....ตอนนี้พยายามจะเลิกบุหรี่....ฟังแล้วดีใจ...บอกกลับไปก่อนจากกันว่า...ดีใจกับบังด้วย....มั่นใจว่าบังต้องทำไ้ด้..."

อ่านเรื่องที่รื้อมาเล่าให้ฟังเรื่องราวของบัง แล้วสะกิดใจกับอะไรบางอย่าง มีคำถามขึ้นมาว่ามีบ้างไหมที่รับรู้ว่าคนที่เราเคยรู้สึกว่าเขาดื้อ เขาเคยสื่อสารถึงเราในรูปแบบอย่างไรมาบ้าง เราเข้าใจเขาบ้างหรือเปล่าหนอขึ้นมาทันทีทันใด

แล้วก็รับรู้ว่าเรื่องของบังโกบนี่สอนใจเหมือนกันหนา สอนใจเรื่องการฟังของเราว่าเข้าใจคนบ้างไหม เข้าใจปฏิสัมพันธ์ของเราว่าตัดสินเขามากมายหรือเปล่า เข้าใจปฏิสัมพันธ์ระหว่างคนว่ามีการตัดสินอยู่ตลอดเวลา

และถ้าหากแขวนคำตัดสินซะบ้าง จะได้อะไรดีๆคืนมาทีละน้อยๆได้นี่สิที่น่าสนใจฝึกฝน

เรื่องนี้สอนให้รู้ว่า ถ้าใช้หลัก "แขวนคำตัดสิน" และ "ไดอะล็อก" ซะบ้าง จะช่วยคนได้ใช่ไหม

ฝึกฝนตนเอาไว้นะ "แขวนคำตัดสิน" หรือพูดให้ง่ายกว่า คือ อย่าด่วนสรุป จนกว่าจะฟังได้ยินสิ่งที่ผู้คนตรงหน้ากำลังสื่อสารออกมาผ่านอายตนะทั้งหมดของเขา แล้วจะได้ดี

ส่วนบทเรียนในเรื่องอื่นๆ ที่บังโกบมาเป็นครูสอน เชิญท่านที่เข้ามาอ่าน ถอดความรู้ของท่านกันเองนะคะ

ขอบคุณบังโกบ และน้องสาว ที่ให้วิทยาทานเรื่องราวดีๆเรื่องนี้ค่ะ

21 พ.ย.2552

หมายเหตุ  ภาษาถิ่น  : เบาตัว = เบาและสบายไปทั้งตัว