๗. โรงเรียน ICU กับหนึ่งปีที่ฟื้นฟูสู่ความจริง

เรื่องเล่าของโรงเรียนดีที่บนดอยต่อจาก ๒ บันทึกที่แล้ว เป็นเพียงการเล่ากิจกรรมส่วนหนึ่งเท่านั้น ภายหลังที่ได้เรียบเรียงข้อมูลในการสนทนาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับคุณครูพิพัฒน์ พรมโพธิ์ เห็นว่าน่าจะนำมาเสนอเพื่อเผยแพร่และแลกเปลี่ยนเรียนรู้เกี่ยวกับความเป็นมาของการพัฒนาโรงเรียน ICU ในระยะเวลาเพียง ๑ ปี ได้เห็นผลที่เกิดขึ้นกับผู้รับประโยชน์คือเด็กอย่างเป็นรูปธรรม

คุณครูพิพัฒน์ พรมโพธิ์ ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านถ้ำพริก กับรูปแบบการบริหารจัดการที่ผ่านมา โดยริเริ่มกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อให้สอดคล้องกับบริบทของชุมชนที่โรงเรียนตั้งอยู่ และเป็นความต้องการของผู้เรียน ทำให้ครู นักเรียนและคนในชุมชนเกิดการเรียนรู้ร่วมกันอย่างมีกระบวนการ ซึ่งแต่ละกิจกรรมการเรียนรู้มุ่งพัฒนาเด็ก เพื่อเป็นการแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นกับตัวเด็กและมุ่งให้เด็กได้รับประโยชน์อย่างสูงสุด

กิจกรรมที่ ๑ การบริการข้าวต้มมื้อละบาท เป็นการแก้ปัญหานักเรียนมาโรงเรียนสาย ขาดเรียน โดยจัดตั้งผ้าป่าสามัคคีได้รับทุนสนับสนุน ๑๑๐,๐๐๐ บาท มีแม่บ้านผลัดเปลี่ยนกันมาทำข้าวต้มให้นักเรียนรับประทานเป็นอาหารเช้า และจ่ายค่าอาหารเพียง ๑ บาทเพื่อฝึกให้เด็กตระหนักในการเป็นผู้รับและผู้ให้

กิจกรรมที่ ๒ การทำปุ๋ยอินทรีย์ เป็นการเรียนรู้ร่วมกันของนักเรียน ครูและผู้ปกครองนักเรียน เพราะคนในชุมชนมีอาชีพปลูกสับปะรดและปลุกพริกไทยเป็นส่วนมาก ชุมชนได้นำความรู้จากโรงเรียนไปทำปุ๋ยอินทรีย์ที่บ้าน และทดลองใช้ปุ๋ยกับพืชไร่ทำให้ได้ผลผลิตมากเป็นพิเศษโดยเฉพาะพริกไทย สามารถมีผลผลิตถึงต้นละ ๓๐ กิโลกรัม๐ ละ ๓๐๐ บาท ส่วนโรงเรียนได้จำหน่ายปุ๋ยให้แก่ชุมชน ทำให้นักเรียนมีรายได้จากการจำหน่ายปุ๋ย

กิจกรรมที่ ๓ การสร้างโดมผักลดโลกร้อน เป็นการสร้างโดมสำหรับปลูกต้นเสาวรสด้านหน้าอาคารเรียน และพืชผักอื่น ๆ ให้ร่มเงาและสร้างบรรยากาศให้กับนักเรียนและครู ช่วยลดภาวะโลกร้อน ทำให้นักเรียน ครู และผู้ปกครองนักเรียนหรือคนในชุมชนเข้ามาเรียนรู้การปลูกเสาวรสและผลิตน้ำเสาวรส เพราะพันธุ์ต้นเสาวรสจำหน่ายและขยายพันธุ์

กิจกรรมที่ ๔ การปลูกผักพื้นบ้าน เพื่อสุขภาพเพราะเป็นผักปลอดสารพิษและไม่ใช้สารเคมี ผลผลิตนำมาเป็นอาหารกลางวันและแบ่งปันให้แก่คนในชุมชน ภายหลังมีนักเรียนพักประจำจึงได้นำผลผลิตจากพืชผักมาเป็นอาหาร

กิจกรรมที่ ๕ การจัดสวนหย่อมพืชผักสวนครัว ที่เหมาะกับฤดูกาลต่าง ๆ เป็นกิจกรรมที่ฝึกให้นักเรียนได้ทำงานร่วมกัน อยู่กับธรรมชาติ เรียนรู้วิธีการคิดที่สร้างสรรค์ ผลผลิตนำมาเป็นอาหารของนักเรียนและแบ่งปันให้กับคนในชุมชน

กิจกรรมที่ ๖ การปลูกข้าวในแกลลอน เพื่อให้นักเรียนรู้จักคุณค่าของเมล็ดข้าว ได้เรียนรู้การเจริญเติบโตของต้นข้าว และสามารถอธิบายได้ว่าข้าวกี่เมล็ดจะให้ผลผลิตเป็นเท่าไร เป็นพื้นฐานทักษะชีวิตและการแก้ปัญหาอย่างมีสติและปัญญา

กิจกรรมที่ ๗ การเลี้ยงปลาดุกในบ่อ นักเรียนสามารถเลี้ยงและดูแลปลาในบ่อ นำผลผลิตเป็นอาหารของนักเรียนแบ่งปันให้กับคนในชุมชน เพื่อสร้างความตระหนักเรื่องความเมตตาเอื้ออาทร

กิจกรรมที่ ๘ การอาศัยข้าวก้นบาตร นักเรียนหอนอนจะผลัดเปลี่ยนกันติดตามพระไปบิณฑบาตร ในตอนเช้า เพื่อขออาหารจากการที่ชาวบ้านนำมาถวายพระ กลับมาแบ่งปันเป็นอาหารกลางวันและอาหารเย็นที่โรงเรียน

กิจกรรมที่ ๙ การให้นักเรียนพักอยู่ประจำ เนื่องจากนักเรียนชาวเขากลุ่มหนึ่งมารับจ้างทำไร่ เมื่อถึงโรงเรียนเปิดยังไม่กลับขึ้นเขาบอกว่าระยะทางไกลทำให้ไม่ต้องไปโรงเรียนบนเขา จึงหาทุนสำหรับการสร้างหอนอนให้นักเรียนชาวเขากลุ่มนี้พักนอนและย้ายมาเรียนที่โรงเรียนนี้แทน นักเรียนที่พักนอนมีอายุตั้งแต่ ๗ ขวบขึ้นไป ปัจจุบันมีนักเรียนพักนอนจำนวน ๒๔ คน นักเรียนหอนอนจะมีหน้าที่พิเศษกว่านักเรียนที่พักอยู่กับครอบครัวในชุมชน คือตื่นตีห้า รับฟังการบรรยายธรรมะจากเสียงตามสาย หุงข้าวด้วยฟืน รดน้ำต้นไม้ เลี้ยงหมู เลี้ยงเป็ด

กิจกรรมที่ ๑๐ การเรียนรู้ธรรมะอย่างธรรมชาติที่ห้องเรียนร้อยไร่ เป็นการฝึกให้นักเรียนตระหนักในความเป็นธรรมชาติ มีสมาธิในการเรียนรู้ อาศัยหลักธรรมมาประกอบการตัดสินใจในการดำรงชีวิตเพื่อความสุข โดยนำนักเรียน ครูและคนในชุมชนไปเรียนรู้ร่วมกันทุกวันพุธ

กิจกรรมที่ ๑๑ การปั้นตุ๊กตาออมสิน เป็นกิจกรรมสร้างฝีมือและจินตนาการ ฝึกปั้นปูนพลาสเตอร์เป็นกระปุกออมสิน ส่งขายให้กับร้านค้าและพ่อค้าแม่ค้ามารับไปจำหน่าย ทำให้นักเรียนมีรายได้ นอกจากนี้เป็นการฝึกสมาธิของเด็กได้ดี

กิจกรรมที่ ๑๒ การทำน้ำยาบ้วนปากสมุนไพร เนื่องจากนักเรียนได้พบปัญหากลิ่นปาก จึงได้ฝึกให้นักเรียนทำน้ำยาบ้วนปากสูตรสมุนไพร สำหรับบ้วนปากหลังแปรงฟันทุกวัน

กิจกรรมที่ ๑๓ การสร้างโรงเรียนรีสอร์ท เป็นความฝันอันสูงสุดของคุณครุพิพัฒน์และคณะครูในโรงเรียน ซึ่งกิจกรรมต่อไป โดยจะเริ่มต้นในปีการศึกษา ๒๕๕๓ นี้

การเรียนรู้ทั้ง ๑๒ กิจกรรมที่ผ่านมาตามลำดับ นับเป็นความสำเร็จของการฟื้นฟูโรงเรียน ICU ที่ถูกประกาศจาก สมศ.ว่าไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนด ซึ่งใช้ระยะเวลาในการสร้างและพัฒนามาเพียง ๑ ปีการศึกษา โดยอาศัยความร่วมมือของชุมชนในการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ ภูมิปัญญาและทรัพยากรสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ ส่งผลให้นักเรียนเกิดกระบวนการเรียนรู้ สามารถสร้างองค์ความรู้ได้อย่างเป็นรูปธรรม

การคิดนอกกรอบแต่ไม่ไร้ทฤษฏี เกิดขึ้นจากผู้กล้าคิด กล้าทำ และกล้านำ โดยสอดคล้องกับหลักการบริหารที่ถูกนำมาใช้ในประเทศไทย ตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 มาตรา 40 คือการบริหารแบบ (School-Based Management )ของมีส่วนร่วม (Participation or Collaboration or Involvement) เปิดโอกาสให้ผู้เกี่ยวข้องและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียให้มีส่วนร่วมในการบริหาร ตัดสินใจ และร่วมจัดการศึกษา ทั้งครู ผู้ปกครองตัวแทนศิษย์เก่า และตัวแทนนักเรียน

การที่บุคคลมีส่วนร่วมในการจัดการศึกษา จะเกิดความรู้สึกเป็นเจ้าของและจะรับผิดชอบในการจัดการศึกษามากขึ้น และหลักการบริหารตนเอง (Self-managing) แม้ว่าโรงเรียนไม่มีอำนาจอย่างแท้จริง สำหรับการบริหารโดยใช้โรงเรียนเป็นฐานนั้น แต่นโยบายของส่วนรวมมีความเชื่อว่าวิธีการทำงานให้บรรลุเป้าหมายนั้นอาจทำได้หลายวิธี

การที่ส่วนกลางทำหน้าที่เพียงกำหนดนโยบายและเป้าหมายแล้วปล่อยให้โรงเรียนมีระบบการบริหารด้วยตนเอง โดยให้โรงเรียนมีอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบในการดำเนินงาน ซึ่งอาจดำเนินการได้หลากหลายด้วยวิธีการที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับบริบทของโรงเรียน ผลผลิตของการจัดการที่ได้น่าจะมีประสิทธิภาพสูงกว่าเดิมที่ถูกกำหนดมาจากส่วนกลาง ไม่ว่าจะโดยทางตรงหรือทางอ้อม นับว่าการบริหารโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน จะเป็นการบริหารจัดการที่ทำให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลมากกว่ารูปแบบการจัดการศึกษาที่ผ่านมา ซึ่งโรงเรียนบ้านถ้ำพริกกำลังดำเนินไปอย่างต่อเนื่องด้วยความเคลื่อนไหวทีละก้าว

เขียนใน GotoKnow โดย คิม นพวรรณ
ใน ความฝันของคนมีฝัน

คำสำคัญ (Tags): #ครูคิม โรงเรียนวิทยสัมพันธ์ โรงเรียน icu บ้านถ้ำพริก#สพท.พิษณุโลก เขต ๓

หมายเลขบันทึก: 333955เขียนเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2010 00:09 น. ()แก้ไขเมื่อ 14 มิถุนายน 2012 00:51 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (51)

sr

เขียนเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2010 02:35 น. ()

Wonderful report. I think our politicians should read it. I wish our politicians would 'do' some of these projects (in ไทยเข้มแขง initiatives) and support more of this kind of 'community' projects.

Congratulations to all involved.

noktalay

เขียนเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2010 05:33 น. ()

อ่านแล้วก็ปลื้มใจกับคุณครูคนมีฝัน..(ที่เป็นจริง)ค่ะ โชคดีของเด็ก และโชคดีของชุมชนที่มีผู้นำทางการศึกษาที่มีวิสัยทัศน์นะค่ะ

คิม นพวรรณ