ความหมายของกฐิน
กฐิน เป็นศัพท์บาลี แปลตามศัพท์ว่าไม้สะดึง คือ "กรอบไม้" หรือ "ไม้แบบ" สำหรับขึงผ้าที่จะเย็บเป็นจีวรในสมัยโบราณ ซึ่งผ้าที่เย็บสำเร็จจากกฐินหรือไม้สะดึงแบบนี้เรียกว่า ผ้ากฐิน (ผ้าเย็บจากไม้แบบ)
ประวัติของกฐิน
ภิกษุชาวเมืองปาไฐยรัฐ 30 รูป ได้เดินทางเพื่อมาเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเชตวันมหาวิหาร เมืองสาวัตถี แต่ยังไม่ทันถึงเมืองสาวัตถี ก็ถึงวันเข้าพรรษาเสียก่อน พระสงฆ์ทั้ง 30 รูป จึงต้องจำพรรษา ณ เมืองสาเกตุในระหว่างทาง พอออกพรรษาแล้ว ภิกษุเหล่านั้นจึงได้ออกเดินทางมาเข้าเฝ้าพระศาสดาด้วยความยากลำบากเพราะฝนยังตกชุกอยู่ เมื่อเดินทางถึงวัดพระเชตวัน พระพทธเจ้าได้ตรัสถามถึงความเป็นอยู่และการเดินทาง เมื่อทราบความลำบากนั้นจึงทรงอนุญาตให้ภิกษุผู้จำพรรษาครบถ้วนไตรมาสสามารถรับผ้ากฐินได้ และภิกษุผู้ได้กรานกฐินได้อานิสงส์ 5 ประการ ภายในเวลาอานิสงส์กฐิน (นับจากวันที่รับกฐินจนถึงวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 4) คือ
1. ไปไหนไม่ต้องบอกลา
2. ไม่ต้องถือไตรจีวรไปครบสำรับสามผืน
3. ฉันคณะโภชน์ได้ (ล้อมวงกันฉันภัตตาหารได้)
4. เก็บอดิเรกจีวรไว้ได้โดยที่ยังมิได้วิกัปป์ และอธิษฐาน โดยไม่ต้องอาบัติ
5. จีวรลาภอันเกิดขึ้น จักได้แก่ภิกษุผู้ได้กรานกฐินแล้ว
วันนี้ได้ไปร่วมงานทอดกฐินที่วัดจำศีลหลุบเลา อยู่ห่างจากบ้านประมาณ 150 เมตร เมื่อมองจากบ้านจะเห็นหลังคาโบสถ์ที่ตั้งตระหง่านได้อย่างชัดเจน บางครั้งเสียงระฆังที่แขวนปลายหลังคาโบสถ์ดังกรุ๊งกริ๊ง แว่วกังวาลมา ยามลมพัดแรง โดยเฉพาะหน้าหนาวไพเราะยิ่งนัก วันนี้ได้ยินเสียงเพลงดังแว่วมาจากวัดพอได้ยินแบบไม่ดังเกินไปนัก ตั้งแต่ตี 5 และจะเป็นเฉกเช่นนี้ถ้ามีงานที่วัด จนกลายเป็นเสียงสัญญลักษณ์ทุกครั้งที่ได้ยินเสียงแว่วมาจากวัดนั่นแสดงว่าจะต้องมีงานที่วัด แต่จะเป็นงานอะไรนั้น แล้วแต่เสียงเพลงที่ได้ยิน ถ้าเป็นเศร้าแบบ"ธรณีกันแสง" มีคนตายอีกแล้ว
วันนี้คุณยายใส่เสื้อลายลูกไม้สวยงาม เพื่อไปร่วมทำบุญทอกกฐินที่วัด ฉันและน้องแก้มกับคุณยายออกไปวัดกัน คุณแม่บอกว่าปวดขาคงเดินแห่ผ้ากฐินรอบโบสถ์ไม่ได้จึงให้ฉันและน้องแก้มช่วยแห่ผ้ากฐินแทนแม่ที เมื่อขึ้นบนศาลาเห็นทุกคนแต่งตัวสวยๆทั้งนั้น พูดคุยกันด้วยหน้าตายิ้มแย้มแจ่มใส บางคนที่ได้มีโอกาสเจอกันวันบุญกฐินต่างทักทายกันด้วยความดีใจ ยกมือไหว้ทักทายช่างเป็นภาพที่งดงามยิ่งนัก
คนยังไม่มากนัก พาน้องแก้มมาไหว้พระในโบสถ์ก่อน
บนศาลาเต็มไปด้วยผู้คนมากมาย ทั้งเด็ก ผู้ใหญ่ หนุ่มสาว ผู้เฒ่าผู้แก่ ที่ตั้งใจมาทำบุญ ที่บางคนบอกว่าทำบุญกฐินเป็นบุญใหญ่ เด็กๆ วิ่งเล่นรอบศาลาอย่างสนุกสนาน เสียงอึงเซ็งแช่ระหว่างรอเวลาแห่กฐิน เสียงมัคทายกพูดใส่ไมค์อยู่ตลอดเวลา กล่าวชื่นชมผู้ใจบุญที่มาร่วมกันทำบุญทอดกฐินในวันนี้ ขณะเดียวกันก็กล่าวเชิญชวนพี่น้องพุทธศาสนิกชนที่ยังไม่ได้ทำบุญหรืออยากทำบุญเพิ่มก็ทำได้เลย พร้อมทั้งกล่าววัตุประสงค์ของการทอดกฐินสามาคคีในวันนี้ นอกจากนั้นท่านยังได้เล่าประวัติการทอดกฐินให้ทุกคนได้ฟัง ผู้คนส่วนใหญ่จะพูดคุยกันเสียมากกว่าที่จะตั้งใจฟัง แต่ฉันคิดว่าแม้ไม่ตั้งใจฟังก็ต้องได้ยินบ้างเพราะเสียงที่พูดดังมาก ผู้คนส่วนใหญ่ทักทายกัน บ้างชมว่าเสื่อผ้าที่ใส่มาวันนี้สวย บ้างก็ถามสารทุกข็สุขดิบเพราะเพิ่งได้พบหน้ากันในวันนี้ จะเห็นว่าเมื่อมีงานบุญเช่นนี้ จะพบว่าครอบครัวต่างมารวมกันยิ่งถ้าเป็นวันหยุดด้วยแล้วจะเห็นหน้ากันทั้งครอบครัว ผู้คนเริ่มเต็มศาลา แต่ไม่ถึงกับเบียดกันนัก เพราะส่วนหนึ่งได้นั่งรออยู่ด้านล่างศาลา
ด้านซ้ายมือของศาลาก็มีเสียงผู้คนพูดคุยกันเสียงดังไม่แพ้กับผู้คนกลางศาลา เป็นเสียงของแม่ครัวเอกนั่นเองที่ได้รับหน้าที่เป็นคนปรุงอาหาร แม่ครัวเอกที่ว่าก็จะเป็นชาวบ้านในหมู่บ้านที่ฝีมือดี เรียกว่ายอดฝีมือเลยก็ว่าได้ ใครรู้ว่าใครมีฝีมือในการทำอาหารอร่อยก็จะถูกเชื้อเชิญมาเป็นแม่ครัว และไม่มีใครปฏิเสธเลยเนื่องจากเป็นงานบุญทุกคนต่างเต็มใจรับหน้าที่นี้ คนไหนเหนื่อยก็พัก อีกคนจะเข้าไปผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันทำอาหารอยู่ตลอดเวลา ข้าวปลาอาหารที่ได้มาก็ด้วยเงินบริจาคของแต่ละครอบครัว 3 หมู่บ้านแล้วแต่ใครจะบริจาคเท่าไรก็ได้ถือว่าทำบุญร่วมกัน มีผู้รับผิดชอบมาเก็บตามบ้าน ทำบัญชี ตรวจสอบได้ บ้างก็บริจาคเป็นเงิน บ้างก็บริจาคเป็นของก็มี ทุกครั้งที่มีงานบุญชาวบ้านส่วนใหญ่จะออกมาช่วยเหลือกัน อาหารที่ปรุงแล้วรสชาดอร่อยมาก
พอบอกขอถ่ายรูปหน่อย นางแบบตัวน้อย ยืนประนมมือทันที
เมื่อได้เวลาอันเป็นมงคล เสียงเจ้าอาวาสได้ประกาศให้เจ้าภาพที่จองกฐิน และกฐินสายไปร่วมกันแห่ผ้ากฐินรอบโบสถ์ ท่านบอกให้ตีกลองเอาฤกษ์ บอกว่า "ตีกลองให้ดังเพื่อให้นางฟ้าได้ยิน พระอินทร์ได้ฟัง" ถึงการมาร่วมกันทำบุญทอกกฐินในวันนี้
แห่ผ้ากฐินรอบโบสถ์ 3 รอบ นำโดยกฐินต้นหลัก เป็นของคุณยายในหมู่บ้าน และของผู้จัดการโรงงานใกล้บ้าน ที่มาจองกฐินร่วมกันไว้ และตามด้วยกฐินสายหรือกฐินสามัคคีของแต่คน แต่ละหมู่บ้านที่ร่วมกันทอดกฐินในครั้งนี้ รู้สึกเหนื่อยแต่อิ่มใจอย่างบอกไม่ถูก สาวใหญ่ สาวน้อย ร่วมกับหนุ่มสาว แม้แต่เด็กเล็ก ร่วมกันฟ้อนรำหน้ากฐินที่แห่รอบโบสถ์ อย่างไม่รู้เหนื่อย และตามด้วยพวกเราชาวบ้านที่อยู่รอบๆวัด 3 หมู่บ้านต่างอุ้มผ้ากฐินด้วยใบหน้าอิ่มเอิบ ตอนรับผ้ากฐินเสียงมัคทายกประกาศว่า ถ้าถาดรองหนักนักก็ให้อุ้มแต่ผ้ากฐินก็ได้ ฉันจึงวางพานรองลงถือโอกาสถือแต่ผ้ากฐินไปกับน้องแก้ม
ธงที่ทำจากกระดาษแก้วหลากสี ปักฉลุอย่างสวยงามประดับเป็นธงรอบโบสถ์ โบกสะบัดไปมา ซึ่งเดี๋ยวนี้ไม่ค่อยเห็นแล้ว เมื่อก่อนถ้ามีงานบุญ งานแต่ง งานบวช จะเห็นติดประดับประดาเรียกว่าแทบจะครบเสาทุกต้น และฉันก็เป็นผู้หนึ่งที่เคยไปลองปักลายฉลุกับคุณลุงของฉันเมื่อครั้งเยาว์วัย จะบอกว่าเพียงแค่พับกระดาษตามต้องการแล้วใช้ลิ่มกับฆ้อนตอกบนกระดาษตามลวดลายที่ต้องการมันทำง่ายมากเลย
เมื่อขึ้นบนศาลา แม่ครัวเอกเป็นพี่น้อง พี่ป้า น้าอา ในหมู่บ้านขมักเขม้นทำอาหารอย่างสุดฝีมือ บางกลุ่มจัดอาหารอย่าบรรจงปราณีตเพื่อถวายเพลพระ ผลไม้ถูกจัดเรียงไว้อย่างเรียบร้อย ไอติมหอมหวานส่งกลิ่นเย้ายวนเมื่อเปิดฝาถังออกมาแนมด้วยข้าวเหนียวผสมน้ำดอกอัญชันสีม่วงสวยงามน่ากิน บัวลอยเผือกสีม่วงยามเคี้ยวทุกเม็ดมีเนื้อเผือกเม็ดเล้กๆอย่างข้างในรับรู้ถึงรสเผือกยามขบเคี้ยว และกลิ่นหอมอ่อนๆ และต้องบอกว่าอาหารเยอะมาก มองเห็นศรัทธาของผู้คนมากมาย
หลังพระภิกษุสงฆ์ฉันเพลเสร็จอาหารทั้งหมดเริ่มทยอยและลำเลียง จัดเป็นวงให้ผู้เฒ่าผู้แก่ โดยมีหนุ่มสาวคอยยกเสริฟให้ ได้ยินสียงประกาศจากมัคทายกว่ายอดกฐินปีนี้ได้ 3xx,xxx เดี๋ยวจะมีการต่อยอดกฐินกันอีก
ฉันเดินเข้าครัวอย่างคนคุ้นเคย ไอติม 1 ก้อนพร้อมข้าวเหนียวดอกอัญชันละลายในปากอย่างหอมหวาน รู้สึกอิ่มในทันทีที่หมดถ้วย แต่กลิ่นอาหารยังหอมกรุ่นลอยมาที่ปลายจมูก เลยตามด้วยผัดหมี่แดง 2 ช้อน ต้มยำ 2 คำ ลาบอีก 2 คำ คราวนี้ไม่ไหวแล้วรู้สึกอิ่มมากจริงๆ แม่ครัวต่างคะยั้นคะยอบอกว่าให้กินมากๆ คนทำบุญจะได้บุญจากที่เรากินอาหารในวันนี้ด้วย หลังกินอาหารอิ่มฉันต้องขอลากลับก่อนเพราะน้องแก้มบ่นง่วงนอนเนื่องจากเที่ยงครึ่งแล้ว กล่าวขอบคุณพี่ป้า น้าอา และลากลับ
เมื่อกลับถึงบ้านต้องบอกว่าหลับสนิทอาจเนื่องจากอากาศร้อน และกินอิ่มด้วย ที่สำคัญอิ่มบุญค่ะ
คำถวายผ้ากฐิน อย่างธรรมยุตติกนิกาย
น้องแก้มกับผ้ากฐิน
ผ้ากฐินกับผู้อิ่มบุญ
กฐินสาย ที่แต่ละครอบครัวรับนำมาร่วมทอดกฐิน...เรียกกฐินสามัคคีของหมุ่บ้านเรา
สาวน้อยจะอยู่แถวหน้า
ผลไม้และขนมหวาน... อิ่มท้องและอิ่มบุญค่ะ
30 ตค 52 : วันนี้ได้ยินจากข่าวว่ามีการทอดกฐินโจร เลยอยากรู้ พบคำตอบได้ ที่นี่ค่ะ
ขอคุณค่ะคุณนก
มีความสุขจริงๆ และมีความสุขทุกครั้งที่ร่วมงานบุญ พี่น้องมากันพร้อมหน้า เพื่อร่วมทำบุญด้วยกัน แม่ปลื้มที่เห็นลูกๆหลานๆทุกคนมาพร้อมหน้ากัน อาจจะเรียกว่าเป็นวันครอบครัวก็ว่าได้ นอกจากวันปีใหม่ วันสงกรานต์ นอกจากนี้ยังมีวันทอดกฐิน ทอดผ้าป่า วันเข้าพรรษา วันออกพรรษา วันสาทต่างๆ ตามประเพณีของพุทธศาสนิกชนค่ะ
เข้ามา สาธุด้วยคนค่ะ
ช่วงนี้ได้ซองกฐินเยอะเลย
ขอบคุณค่ะคุณ น้ำผึ้งสีชมพู เอาบุญมาฝากทุกคนค่ะ
มาเพิ่มเติมความหมายต่างๆ เช่น กฐินกาล กรานกฐิน องค์กฐิน เครื่องกฐิน ธงจรเข้ เป็นต้น ที่ http://www.noknoi.com/magazine/article.php?t=2636
เจริญพร โยม namsha
อนุโมทนาอิ่มบุญ อิ่มใจให้คุณโยมที่ร่วมบุญทุกท่านด้วย
เจริญพร
นมัสการพระคุณเจ้า กราบขอบพระคุณมากค่ะ
มาแวะเยี่ยมและร่วมอนุโมทนาบุญด้วยนะคะ
นำเสนอได้ละเอียดดีนะคะ
ถือเป็นพิธีกรรมที่คุณทำตามระเบียบประเพณีคะ
น่ายกย่องมากคะ