ย้อนรอยการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านห้วยแก้วกระเหรี่ยง


โครงการสังเคราะห์กระบวนการการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน จ.แม่ฮ่องสอน เป็นเพียงงานวิจัยที่มาเก็บข้อมูล การจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน มิติต่างๆทั้งจังหวัด เพื่อนำมาประมวล วิเคราะห์ สังเคราะห์ เพื่อหารูปแบบที่เหมาะสมในการสนับสนุนทั้งกระบวนการและประเด็นอื่นที่จำเป็น

เริ่มต้นเก็บข้อมูลที่เมืองปาย ในประเด็นการท่องเที่ยวโดยชุมชน ...เพื่อนำเข้าไปสังเคราะห์ทั้งกระบวนการ ในภาพรวมของจังหวัดแม่ฮ่องสอน

ผมกับทีมงาน ๓-๔ คนเดินทางเข้าไปที่บ้านห้วยแก้ว ต.แม่ฮี้ อ.ปาย นัดชาวบ้านคณะกรรมการหมู่บ้านไว้พร้อมกันที่ศาลาประจำหมู่บ้าน

ตลอดเส้นทางเข้าหมู่บ้าน เราลัดเลาะผ่านทุ่งนา และภูเขา แม่น้ำ คิดในใจว่าทุนทางธรรมชาติที่งดงามเหล่านี้เอง เป็นทุนของชีวิตชุมชน เป็นทุนเพื่อการท่องเที่ยวโดยชุมชน ที่มีหลายๆหน่วยงานพยายามส่งเสริม แต่ไม่สำเร็จ เพราะไม่เข้าใจ หรือเหตุผลใด ก็ไม่ทราบได้

บ้านห้วยแก้ว เป็นพื้นที่วิจัยเดิมของ สกว. มานานแล้ว ครั้งนั้นได้ทุนวิจัยในประเด็นการเตรียมความพร้อมในการท่องเที่ยวโดยชุมชน ในกระบวนการมีการเก็บข้อมูล บริบทและข้อมูลอื่นๆของชุมชนอย่างสมบูรณ์ โดยชาวบ้านนักวิจัย

ผ่านมาหลายปี ข้อมูลก็ได้ถูกนำไปใช้บ้าง แต่ไม่เต็มที่ ที่เห็นชัดเจนที่สุดคือ การนำข้อมูลไปใช้ในโรงเรียน คุณครูได้นำส่วนหนึ่ง เป็นหลักสูตรท้องถิ่นประเด็น ภาษากระเหรี่ยง การทอผ้า ย้อมผ้า กระเหรี่ยง ซึ่งน่าสนใจเป็นอย่างยิ่ง

เนื้อหาในการพูดคุยในวันนี้ก็เป็นสถานการณ์ทั่วไปของชุมชน ด้านพัฒนาการท่องเที่ยวที่ยังไม่ค่อยเห็น สอบถามความคิด ดูความพร้อมหากมีการท่องเที่ยวที่ล้นมาจากปาย ชาวบ้านจะรองรับอย่างไร สิ่งสำคัญที่สุด อยากทราบว่ามุมมองชาวบ้านต่อการท่องเที่ยวมีอย่างไร?

เวทีพูดคุยขึ้นอย่างเป็นกันเอง เราได้ตั้งประเด็นและได้ถกกันในประเด็นที่ตั้งไว้ ได้ข้อมูลเพิ่มเติมมากมาย

ชาวบ้านบอกว่า ที่ยังไม่เปิดรับการท่องเที่ยวจริงจัง เพราะว่า "ชาวบ้าน หมู่บ้านยังไม่พร้อมในการบริหารจัดการ " หากดันทุรังเปิดชุมชนไป ก็จะมีปัญหาเกิดขึ้นได้ในที่สุด

"หากเรา พร้อม เราก็จะเปิดรับนักท่องเที่ยว" แกนนำชาวบ้านคนหนึ่งบอกกับผมในเวที

คำว่า "พร้อม" ในบริบทของชาวบ้าน ที่คิด และประเมินตนเอง เป็นพื้นฐานที่ผมคิดว่า ชุมชนที่เข้มแข็ง  สามารถตัดสินใจรับ หรือ ไม่รับ การตัดสินใจของคนข้างนอกได้

พร้อมในการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน ที่เราคุยกันในเวทีวันนั้น เรา(ชาวบ้าน)หมายถึง

  • สถานที่ท่องเที่ยว สิ่งต่างๆที่เป็นทุนมีการเตรียมความพร้อม และคำนึงเรื่องผลกระทบ
  • มีการบริหารจัดการชุมชนเพื่อรองรับการท่องเที่ยวอย่างเป็นระบบ ทั้งโครงสร้า้ง คน และ ชุมชน
  •  องค์ความรู้ตนเอง ครบถ้วน และสามารถ "สื่อความหมาย" ให้นักท่องเที่ยวได้
  • ทุกคนในชุมชนเข้าใจ กระบวนการการท่องเที่ยวโดยชุมชน ว่า เป็นเพียงรายได้เสริม มิใช่รายได้หลัก และการท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือในการพัฒนาชุมชน
  • มีระบบการพัฒนาศักยภาพชุมชนอย่างเสมอ

ทั้งหมดเป็นประเด็นที่ชาวบ้านระดมสมองว่า เขาจะพร้อมจัดการโดยชุมชนก็ต่อเมื่อมีเงื่อนไขเหล่านี้เกิดขึ้นในชุมชน

ในตอนนั้นก็จะเลือก "รับ" หรือ "ไม่รับ"

โครงการสังเคราะห์กระบวนการการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน จ.แม่ฮ่องสอน เป็นเพียงงานวิจัยที่มาเก็บข้อมูล การจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน มิติต่างๆทั้งจังหวัด เพื่อนำมาประมวล วิเคราะห์ สังเคราะห์ เพื่อหารูปแบบที่เหมาะสมในการสนับสนุนทั้งกระบวนการและประเด็นอื่นที่จำเป็น

ที่ห้วยแก้วกระเหรี่ยงถือว่า เป็นชุมชนหนึ่งในหลายๆชุมชนที่พวกเราไปเก็บข้อมูล

ความหลากหลายของข้อมูล การจัดการท่องเที่ยวแม่ฮ่องสอน น่าสนใจเป็นอย่างยิ่ง.... 

                     "ชุมชนที่ไม่พร้อม ยังไม่ต้องเปิดรับท่องเที่ยว"

หมายเลขบันทึก: 51845เขียนเมื่อ 26 กันยายน 2006 07:32 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 กุมภาพันธ์ 2012 15:59 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (6)
  • เห็นด้วยครับ    การท่องเที่ยวเป็นงานบริการอย่างหนึ่ง  หากไม่มีความพร้อมแล้ว   อาจทำให้เกิดปัญหาได้
  • มองอีกประเด็น  ชุมชนมีทรัพยากรและสถานที่ท่องเที่ยวมากมาย   ถ้ามีการจัดการที่ดี  ได้รับการสนับสนุน จากหน่วยงานต่าง ๆ  เชื่อว่าต้องประสบผลสำเร็จ

 

การท่องเที่ยวเป็นดาบสองคม ทีทั้งดีและไม่ดี หากตัดสินจะรับการท่องเที่ยวแล้ว ความพร้อมของชุมชนเป็นสิ่งที่สำคัญ

หลายคนบอกว่า เราส่งเสริมเรื่องการท่องเที่ยว ไปเร่งให้ชุมชนมันล่มสลายเร็วไปหรือเปล่า

ผมมองว่า "ไม่" ครับ ผมมองว่า การท่องเที่ยวเข้ามาอยู่แล้ว โดยเฉพาะหมู่บ้านที่ "ทุน" ที่ล่อใจ แต่กระบวนการที่พัฒนา CBT. เป็นการป้องกัน เป็นการเตรียมความพร้อมครับ

ขอบคุณน้องชายครับ 

.......................................................... 

CBT. = Community Based Tourism 

ใช่แล้วค่ะ  การท่องเที่ยวเหมือนดาบสองคม   เพราะเป็นการขายความเป็นสิ่งนั้นให้กับผู้บริโภค  หากยังไม่พร้อมที่จะบริการ  ไม่ว่าด้านใดก็ตาม  สิ่งที่ตามมาอาจนำมาซึ่งความคิดที่ติดลบตามมานะค่ะ

และอย่างน้อยผู้ที่ต้องการสื่อกับผู้รับต้องมีความเข้าใจในการส่งให้ก้นและกันนะคะ

ในการจัดการท่องเที่ยวบางอย่างเป็นปัญหาที่เรามองข้ามไป  แม้เล็กน้อย  แต่ในระยะยาวอาจมีผล

เพราะฉะนั้น  ดีใจมากหากการท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์  แล้วชุมชนถามตัวเองก่อนว่า  พร้อม  และหรือ  ไม่พร้อม  นั้นหมายถึงเขาเข้าใจและเข้มแข็งพอคะ

 นักวิจัยและพัฒนาเราพัฒนาชุมชนภายใต้ความมีส่วนร่วม ส่วนร่วมในการคิดและตัดสินใจด้วย เมื่อรู้ว่ายังไม่พร้อม..ก็ยังไม่ต้องเคลื่อนงาน

หากเมื่อไหร่พร้อมและ มีกระบวนการเรียนรู้ ชุมชนเอาด้วย ตอนนั้นก็ลุยได้เลยครับ

ขอบคุณครับคุณกัลปังหา...

ประเด็นการท่องเที่ยวโดยชุมชนอยากให้หลายๆท่าน ที่คลุกคลีงานนี้เข้ามาแลกเปลี่ยนกันเยอะๆครับ 

เพื่อการพัฒนาที่ถูกทิศถูกทาง เรียนรู้ผ่านการบอกเล่าในนี้ มีประโยชน์มากครับ 

สุรศักดิ์ แจ่มเจริญ

ผมเป็นคนหนึ่งที่โดยส่วนตัวมีความสนใจและชื่นชอบกับการท่องเที่ยวในลักษณะที่ไม่สูญเสียสมดุลกับธรรมชาติ มีหลายแห่งมากที่ไปแล้วผิดหวังที่ความเป็นดั้งเดิมถูกบดบังด้วยสิ่งที่คนทั่วไปเรียนกว่าความเจริญ(ที่พากันไปผิดทาง) โดยส่วนตัวเคยมาที่เมืองปาย 1 ครั้ง เมื่อปี 2547 เพื่อมาร่วมงานประสาทอนุปริญญาบัตรของวิทยาลัยชุมชนแม่ฮ่องสอน และครั้งที่ 2 ได้มาเยือนแม่ฮ่องสอนแต่ไม่ได้มาถึงเมืองปาย เมื่อเดือนตุลาคม 2548 โดยมีอาจารย์รุ่นน้องจาก วชช.แม่ฮ่องสอนพาเข้าไปเยือนในชุมชนต่างๆ ซึ่งประทับใจมาก และตอนนี้กำลังสนใจศึกษาเรื่องการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชนที่เข้มแข็งของแม่ฮ่องสอน ก็พบว่าคุณจตุพรเป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่องนี้ และถ้ามีคำแนะนำใดที่คิดว่าเป็นประโยชน์จะให้ผมได้บ้างเพื่อให้มีความเข้าใจลึกซึ้งขึ้นก็จะเป็นพระคุณอย่างสูงครับ

สวัสดีครับ อาจารย์สุรศักดิ์ครับ

............................................... 

ช่วงนี้ผมมีโครงการ สังเคราะห์กระบวนการท่องเที่ยวโดยชุมชนของแม่ฮ่องสอนครับอาจารย์ ตอนนี้ก็อยู่ในช่วงการเก็บข้อมูล และไม่นานเราจะนำมาสังเคราะห์กัน(ในภาพรวมของเครือข่าย)

ข้อมูลที่ได้มีผลในการขยับเครือข่าย และที่สำคัญที่สุดเป็นการจัดการองค์ความรู้ ที่เราคาดหวังให้เกิดองค์ความรู้ชุดหนึ่งที่จะมาเคลื่อนงาน CBT.

ผมไม่เชี่ยวชาญครับอาจารย์ แต่ผมสนใจประเด็นนี้ครับ

.............

อีกสักช่วงคงมีการ เปิดเวที ในโครงการวิจัยสังเคราะห์ฯ ที่ว่าครับ

ผมคิดว่าเวทีนี้จะเป็นประโยชน์มากทีเดียวสำหรับผู้ที่สนใจ ยังไงผมจะส่งข่าวครับ

ยินดียิ่งครับสำหรับพันธมิตร และการเยี่ยมเยียนบันทึกในครั้งนี้ครับ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท