ไม่ว่าจะที่ภาคเหนือ หรือภาคอีสาน (อาจรวมถึงที่อื่นๆด้วยก็ได้ แต่ดิฉันยังไม่เคยร่วมทำงานด้วย) ที่เกษตรกรมักจะผูกติดการผลิตใน crop ต่อไป กับราคาผลผลิตในปีนี้ เพราะถ้าปีนี้สินค้าเกษตรตัวใหนราคาสูง ปีหน้า เค้าก็จะปลูกพืชชนิดนั้น  ปลูกกันไม่ลืมหูลืมตา ปลูกกันทั้งหมู่บ้าน ...... อาจเพราะชาวบ้านยังขาดความเข้าใจในระบบตลาดก็เป็นได้ หรือเพราะอะไรก็ไม่รู้ ดิฉันก็ยังไม่เคยคุยกับชาวบ้านในเรื่องนี้จริงๆ จังๆ สักที

... แต่ถ้าหาก นักวิชาการ มองเห็นปัญหาตรงจุดนี้ และร่วมกันแก้ไข สร้างการเรียนรู้ให้ เกษตรกรได้เรียนรู้เท่าทันระบบตลาด หรือ แม้แต่มีช่องทางในการแสวงหาความรู้เพิ่มเติมได้ ก็คงเป็นแนวทางหนึ่งที่ดี นะ

---ตอนนี้ดิฉันกำลังศึกษา รูปแบบการเรียนรู้ของเกษตรกร เพื่อที่จะหาวิธีการที่ดีที่สุดในการถ่ายทอดความรู้ รูปแบบการเรียนรู้ เผื่อว่าในอนาคต หากเราจะจัดการการเรียนการสอนในชุมชนอะไรก็ตาม เราจะได้มีโมเดลการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับชุมชนเหล่านั้น ... ซึ่งตอนนี้ยังเป็นเพียงแนวคิดนะคะ พึ่งก้าวเดินไปได้ไม่กี่ก้าวเอง ...

ยินดีมากครับสำหรับการแลกเปลี่ยน คุณ Kawao

ที่อีสานมีปราชญ์ มีชาวบ้านที่ทำการเกษตรแบบยั่งยืน ใช้แนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงในหลายๆจุด ทุนทางสังคมเหล่านี้จะเป็นบทเรียนที่ดีสำหรับ รูปแบบการเรียนรู้ของเกษตรกรในปัจจุบันและอนาคต

ผมเห็นภาพในการปลูกพืชแบบ crop ที่ไม่ลืมหูลืมตา(เห็นภาพ) หลังจากราคาผลผลิตชนิดนี้ ปีนี้ราคาดี

คิดว่ากระบวนการแก้ไขปัญหาและพัฒนา คงต้องระดมความคิดจากผู้มีส่วนร่วม และร่วมกันแก้ไขปัญหาแบบนี้อย่างจริงจัง โดยคิดร่วมกับชุมชน หาทางออกที่เหมาะสม

ไม่อย่างนั้นก็จะเกิดการสะสมทุกข์เรื่อยๆ จนลง และสุขภาพที่แย่ลง

ให้กำลังใจในการก้าวเดิน กับดุษฎีนิพนธ์ครับ

ผมไม่มีความรู้เรื่องกลไกการตลาดนะครับ แต่อยากจะคิดเล่นๆว่าเราน่าจะมีวิธีกำหนดราคาสินค้าเกษตรล่วงหน้าของแต่ละประเภทสินค้า ขึ้นอยู่กับระยะเวลาการเก็บเกี่ยวของแต่ละชนิด เช่น

• อีก 7 ปี ราคายางพาราจะอยู่กิโลกรัมละ....บาท
• อีก 3 ปี มะม่วงเขียวเสวยจะอยู่กิโลกรัมละ....บาท เป็นต้น

ซึ่งจะทำให้เกษตรกรสามารถบริหารจัดการ รู้เป้าหมายในอนาคต

คุณ  Mr. Kamphanat Archa (Jack)

แบบนั้นอาจเรียกว่า เป็นการประกันราคา และก็สามารถจำกัดการผลิตที่พอเหมาะสำหรับความต้องการของกลไกตลาด

Crop ส่วนหนึ่งก็ทำแบบนี้ นายทุนให้ปุ๋ย ให้ยา เต็มที่ และกำหลดคุณภาพของผลผลิตด้วย ส่วนใหญ่ชาวบ้านก็ไม่ค่อยคุ้มทุนครับ

กรณี "มะเขือไร้ญาติ" เป็นมะเขือม่วง ส่งออกญี่ปุ่น ประกันราคา แต่ชาวเกษตรกรต้องดูแลดุจไข่ในหิน เพื่อมาตรฐานผลผลิตที่เขาต้องการ จนไม่มีเวลาไปงานบวช งานบุญ ความห่างเหินระหว่างคนเพิ่มมากขึ้น ทำลายวิถีชนบทไปหมด

ทางเลือก ทางรอด ก็คงเป็นการปลูกพืชที่หลากหลายครับ ไม่ควรปลูกพืชชนิดเดียวเหมือนกันหมด

ดังนั้นทางออกที่ดีที่สุดอีกแนวทางหนึ่งน่าจะเป็นการทำเกษตรผสมผสาน และจะต้องไม่ปลูกอะไรมากเกินไป (การไม่ปลูกพืชเชิงเดี่ยวมากๆ)

แต่ในความเป็นจริง มันพูดได้ แต่ทำยาก  ใครละจะอยากยากจน ใครล่ะ จะไม่อยากทีเท่าเพื่อนบ้าน... และมีใครบ้างล่ะ ที่รู้จักกับคำว่า ...พอ....

ดังนั้นอีกเช่นกัน ทางออกที่ดีอีกหนึ่งแนวทาง น่าจะเป็นการสร้างการเรียนรู้ เกษตรกรต้องเรียนรู้ ต้องไฝ่รู้ ต้องคิดเองได้อย่างเท่าทันสื่อ หรือระบบตลาด ระบบอื่นๆ ที่อยู่แวดล้อมตัวเค้าเอง (ไม่ใช่ทำตามๆ กันไป)  อย่างน้อยๆ คนเราเมื่อรู้อะไรอย่างกระจ่างแจ้ง ย่อมสามารถตัดสินใจเลือก... ให้กับตนเอง อย่างดี

• การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมการเกษตรของชาวบ้านไม่ใช่เรื่องง่ายเลยครับ(จากประสบการณ์) ทั้ง ๆที่รู้ว่าอาจจะแก้ปัญหาได้ก็ตาม
• ดังนั้นออตคิดว่าคงต้องใช้เวลานะครับ ค่อย ๆเป็นค่อย ไป ค่อย ๆ เปลี่ยนแปลง อย่าทันทีทันใด
• วัฒนธรรมแบบดั่งเดิมมันฝั่งรากมานาน นักพัฒนาเองก็ต้องเข้าใจรากวัฒนธรรมให้มาก ดังนั้นเรา(คนทำงานให้ชาวบ้าน)จะเหนื่อย ทุกข์น้อยลง
• เป็นกำลังให้คนทำงานเพื่อชาวบ้านทุกคน ขอบคุณที่เราไม่ทอดทิ้งกัน

ส่วนตัวผมไม่ได้สนใจอะไรมากนักว่าราคาขิง หรือเผือกปีนี้จะขึ้นหรือลด

ไม่ใช่ว่าไม่เห็นใจคนจน แต่ผมเห็นว่าราคาผลผลิตจะขึ้นหรือลด ชาวเขาก็ยังทุกข์อยู่เหมือนเดิม ถ้าไม่ปรับวิธีคิดมาเป็นเศรษฐกิจพอเพียง

แต่การจะปรับวิธีคิดไม่ใช่เรื่องง่าย และไม่สามารถทำอย่างโดดเดี่ยวแยกส่วน แต่ต้องทำทั้งในเชิงโครงสร้าง เชิงระบบ ไปจนถึงระดับครัวเรือนและปัจเจก

โดยเฉพาะสื่อมวลชน ต้องเอากะเขาด้วย มิใช่จะฟันกำไรจากโฆษณาและสปอนเซอร์มากมาย โดยอ้างความเป็นเสรีแต่ปัดความรับผิดชอบต่อสังคม

ผมคิดว่า จังหวะที่ราคาขิงและเผือกที่เขา "หลงผิด" ในการปลูกมาตั้งแต่ต้นนี่แหละ น่าจะเป็นโอกาสที่ทำให้ตัวเขา หน่วยงานภาครัฐ และสังคมของเราเรียนรู้ที่จะ "อยู่อย่างพอเพียง" มากขึ้น

สังคมน่าจะได้ตื่นตัวไปสู่สังคมแห่งการศึกษาวิจัยตามไปด้วย

ก่อนจะเห็นรุ้งกินน้ำ ก็ต้องผ่านพายุฝนเสียก่อน บางทีความลำบาก ถ้าสามารถเชื่อมกระบวนการเรียนรู้ได้ ก็เป็นขุมทรัพย์ทางปัญญาที่จำเป็นครับ

คุณกาเหว่า  ณ  มอดินแดง

จนเงินขออย่าให้จนปัญญา มีเงินฝังอยู่ในดินเช่นกัน หากรู้จักพลิกฟื้นภูมิปัญญา และมีการใช้ที่ดินอย่างยั่งยืน

การปลูกพืชที่หลากหลาย ช่วยให้เกษตรกรมีทางเลือก  ส่งผลดีทั้งดินและตัวเกษตรกรเอง

ผมเห็นด้วยอย่างมากสำหรับ การสร้างกระบวนการการเรียนรู้ระหว่างเกษตรกรด้วยกันเอง ระหว่างเกษตรกับภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง

เป็น KM ที่ใช้พัฒนาขับเคลื่อนชุมชนได้เป็นอย่างดีครับ

คุณออต

เห็นด้วยครับ เรื่องวิถีเกษตรก็เป็นวัฒนธรรม แต่ Crop ที่เป็นการปลูกพืชเชิงเดี่ยวเป็นวัฒนธรรมที่เพิ่งเกิดไม่นานนี้ และรุนแรงมากขึ้น เพราะนายทุนเห็นว่าบนดอยมีทุนมากมาย

ชาวบ้านเริ่มเห็น ผลกระทบจากเกษตรกระเเสหลักบ้างแล้ว

ที่แม่ฮ่องสอนมีกลุ่มเกษตรยั่งยืน ที่พัฒนา เรียนรู้จนได้ผล และเป็นงานวิจัยที่น่าสนใจ

การพัฒนาก็ต้องค่อยเป็นค่อยไป

สิ่งที่ผมบอกเล่า เป็นปรากฏการณ์หนึ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบันนี้ที่ อำเภอเล็กๆของแม่ฮ่องสอน ครับ

ขอบคุณคุณออต ที่เข้ามาร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้

พี่วิสุทธิ์

อยู่กับพื้นที่คงเห็นปรากฏการณ์แบบนี้ ...ปีนี้พี่คงสังเกตเห็นชาวบ้านลีซูที่หงอยเหงาในพื้นที่

หากจะเริ่มแก้ไขปัญหา ก็ต้องทุกส่วนที่เกี่ยวข้องร่วมกันคิด ร่วมกันทำ และใช้เวลา

และเห็นด้วยกับข้อความที่ว่า ปัญหามา ปัญญาเกิด อาจต้องแลกกับบางสิ่ง เพื่อการจุดประกายพัฒนา

ร่วมด้วยช่วยกันครับ ขอบคุณสำหรับการเเลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน

บางครั้ง หลายคนคิดเหมือนกัน

1อะไรที่ราคาดีวันนี้ ก็ปลูก ก็ผลิต กันเต็มที่

2จนกระทั่ง ผลผลิต มีมาก สุดท้าย ต้องตัดราคา ราคาก็ตก

3ผลผลิตตัวอื่นก็แพงขึ้น มีราคามากขึ้น

4ก็กลับไปข้อที่1

คงต้องบอกกับชาวบ้านละครับว่า ถ้าคิดแบบข้างต้นก็จะเกิดวงจร เกิด-ดับ

ต้องคิดย้อนเวลาครับถ้า

เวลาอะไรที่ผลผลิตในท้องตลาดนั้นจะมีน้อย

เราต้องวางแผนผลิตให้เวลานั้นผลผลิตของเรามีพอเพียง หรือมากมาย

คุณตาหยู 

ก็คุยกันเรื่องนี้บ่อยๆ แต่พื้นที่ก็ปลูกพืชกันเจ๊ง ๒ - ๓ ตัว และสุดท้ายเกษตรกรขอเสี่ยงครับ ก็เป็นแบบนี้ปีนี้เห็นบอกว่าราคาไม่ดีเลย(พืช ๒ ตัวแรก) แสดงว่าปีนี้ดวงไม่ดี

ปีหน้าเอาใหม่...

นักพัฒนาในพื้นที่ต้องระดมปัญหา และระดมความคิด ระดมศักยภาพ ในการรับมือกับปัญหาซ้ำๆแบบนี้จริงจังเสียที

หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง(ตรงๆ)ยังเงียบๆครับ

ปกาเกอญอ,ปกาญอ,กระเหรี่ยง

อาจารย์ Aj Kae

หากในโครงการหลวง ก็จะมีการจัดระบบตลาดที่ดีครับ สินค้าเกษตรตรงนั้นมีการวางระบบการปลูก การตลาดอยู่แล้ว

แนวทางการกำหนดราคาเกษตรล่วงหน้า น่าสนใจครับ แต่ยังไงก็ตามหากเป็นชนบทที่ผมเขียน ผมยังมองว่า เกษตรแบบพอเพียงเป็นทางเลือกทางรอด ด้วยศักยภาพและถูมิปัญญาที่เอื้ออยู่แล้ว

วันที่ ๓  มค. ๕๐ ผมจะไปประชุม การท่องเที่ยวโดยชุมชนแห่งประเทศไทย ที่บ้านแม่กลางหลวง บนดอยอินทนนท์ จะนำบรรยากาศสวยๆความรู้จากการประชุม มาเขียนครับ

ขอบคุณอาจารย์ครับ

ขอบคุณ อ.จตุพรครับ วันนี้จะรอดูรายการครับ

aj kae คะ  ดูด้วยสิคะ รบกวนขอพิกัดหน่อย นะคะ ^__^

ช่อง ๙ โมเดิร์นไนท์ เวลา ๑๔ - ๑๕ น. วันนี้ครับ

ขอบคุณ Aj Kae  และพี่หนิง DSS@MSU ( หนิง )

แลกเปลี่ยนกันครับ :)

• จะรอดูรายการค่ะ
• ที่นี่ก็มีปัญหาเหมือนกันในด้านการปลูกพืชเชิงเดี่ยว  ปีนี้ราคาดีก็จะระดมปลูกถ้าทุกคนปลูกเหมือนกันหมดก็ล้นตลาด  ราคาก็ตกอีก  พยายามบอกแล้ว  แต่ก็ขอเสี่ยงเช่นกันค่ะ
• สู้ต่อไปนะคะ เป็นกำลังใจ

ขอบคุณที่มาเยี่ยมนะครับ....คุณกัลปังหา

ปัญหาที่ผมเขียนไปในบันทึกคงเป็นปัญหาพื้นฐานของเกษตรกรทั่วไปนะครับ

รายการทีวีที่บอก ออกอากาศในวันที่ ๑๖ ธค. ที่ผ่านมาครับ

ผมเคยได้ยินหรืออ่านจากที่ไหนสักแห่งในทำนองว่า

"สำหรับคนอีสาน  การทำนาไม่ใช่อาชีพ  แต่เป็นวิถีชีวิต"

คนบนดอย  ก็คงไม่ต่างกันกระมัง การเพาะปลูกทุกอย่างก็คงเป็นยิ่งกว่าอาชีพ มันคือวิถีชีวิต มันคือวัฒนธรรมของกลุ่มชน

คุณแผ่นดิน 

วิถีชีวิตเปลี่ยนเพราะ ทุนนิยมที่เชี่ยวกราก ไม่เว้นแม้แต่บนดอยสูงที่ไกลโพ้น

คนบนดอยก็เช่นเดียวกันครับ...วิถีเกษตรเพื่อการเป็นอยู่ของชีวิต เป็นวัฒนธรรมที่เป็นตัวตนของกลุ่มชาติพันธุ์บนดอย

ขอเพียงมีข้าว มีเกลือ มีพริก เขาก็อยู่ได้

ปัจจุบันมีเพียงเท่านี้แล้วไม่รู้จะอยู่ได้จริงมั้ย