สืบทอดภูมิปัญญาชีิวิตในครอบครัว...


สวัสดีครับทุกท่าน

       สบายดีกันไหมครับ... เมื่อคืนได้คิดถึงตำราสมุนไพรจีนของคุณพ่อพี่เหลียง (คุณสิทธิรักษ์ แพนด้าเก็บตะกอนผู้ขยัน) คุณพ่อพี่เหลียงท่านได้เขียนเป็นตำราเก็บเอาไว้ให้ลูกเป็นมรดรตกทอด นับว่าเป็นภูมิปัญญาที่เกิดประโยชน์ต่อคนรุ่นหลังที่เข้าใจ และนำไปใช้ได้ถูกต้องตามประสงค์ของผู้ให้

       ทำให้ผมนึกถึงสิ่งที่เคยคิดถึงเรื่อง...ภูมิปัญญาชีิวิตในครอบครัวของเรา...ว่าเรามีภูมิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่นอย่างไรบ้างในครอบครัว วงศาสายเลือดในแต่ละตระกูลหรือชุมชนท้องถิ่นของเรา....

       คุณๆ คงเคยได้นึกถึงลุงๆ บางท่านที่อยู่ในหมู่บ้านนะครับ เช่นท่านชำนาญในเรื่องการแต่งกลอน ว่าเพลงบอก หนังตะลุง หรือยาสมุนไพร หรือว่าการทำพิธีขวัญต่างๆ ตลอดจนภูมิปัญญาการใช้ชีิวิต ซึ่งแต่ละคนนั้นมีแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิงครับ ภูมิปัญญาเหล่านี้ เมื่อท่านผู้นั้นจบชีิวิตไปด้วยภาวะที่ฉุกเฉินหรือคาดไม่ถึง โดยที่เราไม่สาัมารถเก็บรายละเอียดต่างๆ ในรูปแบบสื่อไว้ได้ทัน ความเสียดายก็เกิดขึ้น ความรู้สึกพลาดโอกาสที่จะสอบถาม เก็บข้อมูลไว้ก็หายหมด...

       คุณคิดหรือว่า...สิ่งที่เรารับรู้จากพ่อแม่ในตอนนี้นั้น คือเรารู้หมดทุกอย่างแล้ว ผมว่าคงเป็นไปไม่ได้เลยที่เราจะรับรู้และปฏิบัติได้หมด ผมเลยขออนุญาตยกตัวอย่างและตัวอย่างโครงการเล็กๆ ในครอบครัวที่ทุกท่านสามารถทำได้นะครับ ไม่ว่าท่านจะเป็นลูกๆ ที่คิดถึงคนที่ันับถือ หรือปู่ย่าตายาย หรือว่า ท่านเป็นพ่อแ่ม่คนที่อยากจะเก็บสิ่งเหล่านี้ ไว้ให้กับลูกหลานผ่านสื่อ แทนจะเหลือไว้เพียงทรัพย์สมบัติภายนอก หรือทางกายภาพเช่น ที่ดิน บ้านอาคาร สถานที่ เครื่องใช้  แต่ทว่าสิ่งนั้นคือ ภูมิปัญญาชีวิตของท่านเอง....

       ถามว่า...คุณจะเก็บบันทึกเหล่านี้ไว้ใช้ในรุ่นคุณและคุณจะเก็บภูมิปัญญาของคุณเอาไว้ให้ลูกหลานใช้ได้อย่างไร....ลองคิดกันดูนะครับ มีหลายๆ เส้นทาง ผมขอนำเสนอเป็นตัวอย่างดังนี้นะครับ

แนวทางการเชื่อมต่อ ภูมิปัญญาชีวิตในระดับครอบครัวหรือชุมชน

  • ท่านใดใคร่เขียน ก็เขียนได้ เขียนเป็นภูมิปัญญาชีวิต เขียนไว้เป็นเรื่องเล่าของตัวเอง เปรียบเสมือนบล็อกในชุมชนแห่งนี้ แต่อันนี้เป็นเชิงไดอารี่หรือหนังสือชุดชีิวิต (เล่มเดียวในโลก) ที่เก็บไว้ให้ลูกหลานใช้กันต่อได้
  • ท่านใดใคร่พูด ก็พูดและบอกเล่า ผ่านตัวอัดเสียง หรือเล่าไปด้วยอัดผ่านกล้องวีดีโอก็ได้ครับ แล้วค่อยมาตัดต่อ จัดทำเป็นระบบสารสนเทศกันต่อไป อาจจะเป็นในทำนอง พ่อแม่เล่าเรื่องก่อนนอน...เล่าเรื่องราวในบทชีวิตของพ่อแม่...การเลี้ยงดูแลลูก...เป็นต้น
  • ท่านใดใคร่ถ่ายทำเหตุการณ์ที่หาดูยากแล้ว และเป็นภูมิปัญญาในระดับครอบครัว เช่น บ้านผมเป็นครอบครัวเกษตรกร... เืมื่อก่อนทำนา หลังเกี่ยวข้าวจะมีการนำข้าวเป็นเลียงมาจัดระเบียบในฉางข้าว แล้วคุณพ่อจะทำพิธีทำขวัญข้าว เมื่อก่อนได้มีโอกาสดู แต่เนื่องจากทุกวันนี้ข้าวจากท้องนามาเป็นกระสอบด้วยรถเกี่ยวข้าว แนวทางเปลี่ยนไป แต่ยังสามารถจะทำพิธีได้อยู่ แต่ภาพเดิมๆ ก็หายไปครับ ผมไม่ทราบว่าุคุณเสียดายไหม แต่ผมเสียดายครับ
  • รูปแบบอื่นๆ เช่น สอนไปทำไป เป็นการฝึกอบรมคนที่จะทำหน้าที่สืบทอดส่งผ่านคนในชุมชนหรือลูกหลาน ในด้านต่างๆ
  • อื่นๆ

       จะเห็นว่าหากเราจัดระบบภูมิปัญญาชีวิตเหล่านี้ให้เป็นระบบเมืองไทยจะอุดมสมบูรณ์ทางภูมิปัญญาได้ครับ ไม่หายตายจากไปกับผู้มีภูมิปัญญา โดยเฉพาะ ภูมิปัญญาการใช้ชีิวิตของทุกๆ ท่าน ปัจจุบันจะมีเก็บไว้เพียงแค่คนดังๆ เท่านั้น ส่วนคนธรรมดาที่ชีวิตไม่ธรรมดา ใครจะเก็บ หากเราไม่เก็บกันเอง คุณว่าไหม?

กราบขอบพระคุณมากๆ นะครับ

เม้งครับ

หมายเลขบันทึก: 172610เขียนเมื่อ 24 มีนาคม 2008 03:14 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 กุมภาพันธ์ 2012 23:15 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (14)

ผมเห็นด้วยเป็นอย่างยิ่งครับ

เมื่อแต่ก่อนชาวจีนหวงวิชามาก ความรู้ความชำนาญต่างๆล้วนถ่ายทอดทางสายเลือด  ไม่ถ่ายทอดสู่ผู้อื่น เพราะมีสาเหตุว่าคนอื่นจะนำไปใช้ในทางที่ผิด หรือแย่งชิงการนำไป

แต่เดี๋ยวนี้สถานะการณ์เปลี่ยนไป  ขอบเขตความรู้ไม่มีสิ้นสุด คือไม่มีขอบเขตเสียแล้ว  การถ่ายทอดแลกเปลี่ยนเป็นไปอย่างกว้างขวาง เพียงแต่ว่าผู้คนจะนำไปใช้ประโยชน์อย่างไร  เพื่อผลประโยชน์เฉพาะตน หรือเพื่อส่วนรวม

ถ้ามีการเปิดเผยความรู้ต่างๆของพวกเราออกมานั้น ผมคิดว่าจะเป็นประโยชน์มากกว่า  

การอันนี้ ต้องรบกวน ทาง g2k ต้องช่วยแยกออกเป็นหมวดหมู่ใหม่ให้ด้วยจะดีมากครับ

สวัสดีครับพี่เหลียงสิทธิรักษ์

       สบายดีนะครับ ขอบคุณมากครับ เมื่อวานผมดูรายการทีวีช่องหนึ่งเค้าให้โอกาสชาวบ้านโทรเข้าไปแสดงความคิดเห็น บางท่านบอกว่าไม่ได้เรียนจบ บางท่านบอกว่า เรียนจบ ป.สี่ ป.หก แต่ความคิดท่านเหล่านั้น ดั่งผู้เชี่ยวชาญเลยล่ะครับ หากเราได้ลองถามคำถามที่ดีๆ ในเรื่องความฝัน ความหวังจากท่านต่อลูกหลาน หรือความหวังจากผู้บริหารบ้านเมือง ท่านเหล่านั้นอาจจะให้ความเห็นที่ดีๆ มากๆ เลยล่่ะครับ สิ่งเหล่านี้ เป็นความห่วงใยที่เราควรจะรับการถ่ายทอดและนำมาพิจารณาด้วยเช่นกันครับ

       ลองๆ ทำกันดูไหมครับ ในระดับครอบครัวกันก่อนครับ วันหนึ่งจะมีสิ่งดีๆ ค่อยๆ งอกเพิ่มพูนขึ้นเอง การจัดเก็บระบบจะเกิดขึ้นได้เช่นกันครับ

ขอบคุณมากๆ นะครับ

สวัสดีค่ะ

พวกเราทำหนังสือเล่มหนึ่งเกี่ยวกับประวัติทุกสิ่งทุกอย่างของพ่อแม่ เพื่อเก็บไว้อ่านและแจกตอนงานศพพ่อ

กำลังคิดว่าเราจะนำมาตีแผ่ เพื่อให้คนเรียนรู้ได้อย่างไร

สวัสดีเจ้าค่ะ พี่เม้ง

สบายดีหรือเปล่าเจ้าค่ะ รักษาสุขภาพด้วยนะเจ้าค่ะ น้องจิแวะมาเยี่ยม คิคิ ภูมิปัญญาบ้านน้องจิมีเยอะมากๆ ก๊ากๆๆ โดยเฉพาะน้องจิ ภูมิปัญญา(อ่อน) 555++

เป็นกำลังใจให้เจ้าค่ะ ----> น้องจิ ^_^

ขอบคุณครับ เม้ง

ผมคิด ฝันเรื่องนี้มาโดยตลอด ได้คลุกคลีกับพี่น้องชนเผ่า เห็น พบ สิ่งดีๆมากมาย หากมีกระบวนการเก็บ ข้อมูลที่เป็นระบบจะช่วยได้มาก ทั้งในส่วนการละเมิดสิทธิชุมชน จนถึงการสืบสานภูมิปัญญา

 

สวัสดีครับน้องเม้ง

ผมชวนพี่น้องห้าคนเขียนความรู้สึกที่เรามีต่อพ่อและเรื่องที่พ่อสอน ตอนพ่อมีอายุครบ ๖๐ ปีบริบูรณ์แล้วพิมพ์แจกตอนวันงานฉองอายุให้พ่อ หลายคนอ่านแล้วบอกว่าจะให้ลูกอ่าน

ตอนมาเป็นอัยการจังหวัดคดีเยาวชนและครอบครัวจังหวัดภูเก็ต เพื่อนของภรรยาเอาบันทึกที่พ่อของเขาเขียนเพื่อเอาไว้ให้ลูกหลานอ่านแต่เขียนด้วยลายมือ เอาไปให้เพื่อนอีกคนหนึ่งพิมพ์ให้ แต่พิมพ์ได้ไม่เท่าไหร่ก็พิมพ์ต่อไม่ได้ เพราะพอ่านไปก็ร้องไห้ไป ผมก็เลยเอามาพิมพ์ให้ และตกแต่งหัวข้อพิมพ์เพื่อให้เป็นแบบอย่างที่ดีในการต่อสู้ชีวิตและความกตัญญูรู้คุณ

เอาไว้วันหลังจะเอามาให้อ่านกันครับ

สวัสดีครับอาจารย์เม้ง

               ผมก็พยายามเขียนเรื่องราวที่ผ่านมา ก็หลายตอนเหมือนกัน ตอนนี้หยุดยังไม่มีอารมณ์เขียนต่อ

               ก็พยายามบันทึกสูตรการทำขนมของพ่อกับแม่ไว้ครับ เพราะกว่าจะสำเร็จแต่ละสูตรนานมาก เททิ้งไปเยอะ แม้ว่าจได้รับการถ่ายทอดสูตรจากคนอื่นมา แต่ก็ไม่ตรงใจเรา และลูกค้าในบริบทของเราครับ...สูตรบ้านเราครับบายใจ

                                                           ขอบคุณครับ

สวัสดีครับพี่อุบล จ๋วงพานิช

       สบายดีนะครับ ขอบคุณมากๆ นะครับ สำหรับตัวอย่างที่ดี มีประโยชน์มากๆ เลยล่ะครับ ในความคิดผม ไม่ใช่แค่ลูกๆ แต่หลานๆ ในอนาคตจะอาจจะมีการนำมาใช้หรือว่าเป็นแนวทางในการสร้างแรงจูงใจครับ

ขอบคุณมากครับ สำหรับ สิ่งดีๆ นะครับ

สวัสดีครับน้องจิ นางสาว จิราภรณ์ น้องจิ กาญจนสุพรรณ

    สบายดีนะครับน้องสาวน้อย..อิๆๆๆ มาตอบช้าไปหน่อยนะครับ ขออภัยมณีด้วยครับ พี่ยังวุ่นๆสม่ำเสมอครับ ภูิมิปัญญาในตัวน้องไม่ธรรมดาเลยนะครับ แค่อ่านซีวีของประวัติน้องก็ล้นจอแก้วแล้วครับ ส่วนภูมิปัญญาอ่อน(น้อมถ่อมตน) นั้น ดีแล้วครับ มีไว้เยอะๆ ครับ

สนุกในการร่ำเรียนนะครับ

สวัสดีครับเอก จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร

    สบายดีนะครับ ช่วยๆ กันทำเท่าที่เราเืือื้อถึงนะครับ ผมเองก็ทำให้ได้แค่ในส่วนที่ทำได้ครับ ดำเนินชีวิตบทบาทที่แตกต่างกัน แต่ก็ทำงานร่วมกันได้ครับ  ความคิด และระบบคิด นั้นสำคัญเสมอครับ

    เราไม่จำเป็นต้องคิดเป็นคนแรกของโลก แต่ขอให้เราคิดได้ในช่วงชีวิตเราด้วยระบบคิดของเราเอง ที่จะทำสิ่งนั้น แล้วได้เกิดเป็นปรัชญาในการใช้ชีวิต ถือว่าชีวิตนี้คุ้มแล้วครับ

ขอบคุณมากครับ

สวัสดีครับพี่ อัยการชาวเกาะ

    สบายดีนะครับ ตอบช้าแต่อ่านเร็วนะครับ คืออ่านไว้ก่อนแล้วแต่มาตอบช้าครับ ขออภัยเ่ท่าภูเขาหลวงครับ

    การรวบรวมแบบนี้ เป็นเรื่องที่ดี และมีหลายๆ คนมารวมกันไว้แบบนี้หากเราแลกเปลี่ยนเรียนรู้ สกัดจุดดีๆ ที่นำมาเป็นแรงจูงใจให้ลูกหลานในรุ่นต่อไปได้คิด กระตุกเซลล์สมองให้คิดได้ ก็คงดีครับ

แล้วจะรออ่านนะครับผม

ขอบพระคุณมากครับ

สวัสดีครับพี่พล นายช่างใหญ่

    ขอบคุณมากๆ นะครับ เป็นเรื่องที่ดีมากๆ ครับ เพราะการที่เราจะแกงไตปลาให้รสชาติเหมือนฝีมือคุณแม่ได้นั้นไม่ง่ายเลยครับ แค่เรียงตามลำดับสูตรคงไม่พอแต่การรู้ช่วงจังหวะและประสบการณ์หรือชั่วโมงบินนั้นจึงสำคัญในการทำให้อาหารนั้นไม่สูญพันธุ์เมื่อท่านจากไปครับ

ขอบคุณมากๆ นะครับ

ผมมีข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องภูมิปัญญาชาวอีสาน เช่น คำสอนลูกหลาน คำคม กลอนกล่อมลูกแบบต่าง กาบเซิ้งบั้งไป ซึ่งได้จากคุณแม่ผมเอง ซึ่งทำแจกตอนงานพระราชทานเพลิงศพท่าน ว่างๆ จะมานำเสนอครับ ขอบคุณสำหรับแนวคิดๆ ดีดี ผมได้เรื่องที่สนใจมากมาย โอกาสหน้าจะมาร่วม ลปรร ใหม่นะครับคุณเม้ง

สวัสดีครับคุณสุเทพไทบ้านผำ

    ขอบคุณมากๆ เลยครับ ยินดีต้อนรับด้วยนะครับ และยินดีที่ได้รู้จักและรับรู้เรื่องภูมิปัญญาอีสาน ด้วยนะครับ ดีใจครับ คำสอนคนสมัยก่อนผมชอบมากๆ ครับ มองอะไรมากกว่าชั้นเดียว มีโอกาสได้นำเสนอ รบกวนแจ้งบอกด้วยนะครับ ขอให้มีความสุขในการทำงานและมีความสุขในการแลกเปลี่ยนในสังคมชุมชนนี้ด้วยนะครับ

ขอบคุณมากๆ นะครับ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท