ตั้งแต่เมื่อกลางเดือนตุลาคม ๒๕๕๓ กับอีกเพียงสัปดาห์แรกของเดือนพฤศจิกายน ๒๕๕๓ ยังไม่ถึงเดือน สังคมไทยและสังคมโลกก็มีอุบัติภัยทั้งจากธรรมชาติและจากวิกฤติทางสังคมของมนุษย์ ก่อเกิดความเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงและพลิกผันสถานการณ์ต่างๆไปอย่างรวดเร็ว เห็นความไม่แน่นอน เห็นความเป็นโลกาภิวัตน์ทางภัยพิบัติ และเห็นความมีชะตากรรมร่วมกัน โดยต่างก็เป็นปัจจัยแห่งความทุกข์โศกโรคภัยซึ่งกันและกันทั้งหมดทั้งสิ้น อย่างที่เรามักกล่าวในบทแผ่เมตตา ได้อย่างชัดเจนมากยิ่งๆขึ้น

นับแต่เริ่มมีข่าวคราวพายุเข้า ฝนตกหนัก น้ำป่าไหลหลาก กระทั่งเริ่มน้ำท่วมโคราช นครสวรรค์ หนองบัว ซึ่งก็สร้างความตระหนกชนิดที่ไม่เคยคาดคิดมาก่อนว่าจะเกิดขึ้นได้ คนโคราชไม่มีแม่น้ำไหลผ่าน ไม่เคยมีปรากฏการณ์น้ำท่วมมาก่อน จึงคาดไม่ถึงว่าในชีวิตจะได้เจอกับน้ำท่วมและเสียหายมากมาย

เช่นเดียวกับคนหนองบัว เกิดมาก็หลายรุ่นแต่ก็ไม่เคยเห็นน้ำเอ่อขึ้นถึงที่ดอนอันเป็นที่ตั้งของตลาดและตัวเมืองหนองบัวเลย เคยเห็นแต่การขาดแคลนน้ำเพาะปลูกและน้ำอุปโภคบริโภคประสาเป็นที่ดอนและดินทราย แต่มาถึงปี ๒๕๕๓ นี้ ก็ต้องประสบกับน้ำบ่าทะลักทั้งจากแนวเขาข้างตัวเมืองและจากน้ำเหนือ ไหลเข้าท่วมร้านค้า ที่อาศัย วัด และโรงพยาบาล 

 จากนั้น ก็ต่อเนื่องด้วยน้ำท่วมภาคใต้และหนักสุดที่ตัวเมืองหาดใหญ่เมืองสำคัญทางเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวของภาคใต้ ซึ่งมีบทเรียนจากน้ำท่วมก็หลายครั้ง อีกทั้งมีระบบป้องกันและจัดการน้ำท่วมที่เชื่อว่าจะไม่เกินกำลังมากไปกว่าที่เคยผ่านมาแล้วในอดีต แต่แล้วก็ต้องพบกับน้ำท่วมสูง ๒-๓ เมตรอย่างฉับพลันมากกว่าในอดีตหลายเท่า ก่อความเสียหายให้เกิดขึ้นทั้งย่านเศรษฐกิจและย่านที่อยู่อาศัยของเมือง

ร่องรอยของการสั่งสมสิ่งบั่นทอนระบบสังคม ระบบธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้อ่อนแอ เข้าสู่ภาวะเสี่ยงต่ออุบัติภัยและสามารถเกิดภัยพิบัติต่างๆที่คาดไม่ถึงได้อยู่เสมอมากยิ่งๆขึ้นเป็นลำดับ อุบัติการณ์เหล่านี้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นใหม่ในเงื่อนไขแวดล้อมที่ต่างจากอดีตมากแล้ว

ทีมงานที่กำลังเตรียมไปดูแลระบบสุขภาพให้กับคนอื่นในภาคใต้ ก็กลับมาต้องประสบทุกขภาวะและเรียนรู้เพื่อช่วยตนเองเช่นเดียวกับทุกคน ที่เห็นในภาพนี้คือทันตแพทย์ซึ่งเป็นรองผู้อำนวยการสำนักงานหลักประกันสุขภาพ สงขลา เข้าไปช่วยเหลือทีมวิจัยของมหาวิทยาลัยมหิดล ที่พากันไปช่วยถอดบทเรียนและจะพัฒนาเครือข่ายระบบโรงพยาบาลสร้างเสริมสุขภาพระดับตำบลภาคใต้ แต่ต้องยกเลิกการประชุมและติดอยู่ในโรงแรมตลาดกิมหยง ๓ วัน กำลังหาทางเดินออกจากแหล่งน้ำท่วม (ขอบคุณภาพจากอาจารย์ณัฐพัชร์ ทองคำ)

ผลกระทบและผลสืบเนื่องต่อสังคมไทยโดยรวมเกิดขึ้นทันที นับแต่แผนงบประมาณที่จะมุ่งสู่ภาคการผลิต บริการ และการพัฒนาหลายสาขา ต้องนำกลับมาทบทวน เบื้องต้นก็ต้องระดมงบประมาณและทรัพยากรเข้ากอบกู้ความเสียหายจากน้ำท่วมในปีนี้ทั่วประเทศหลายหมื่นล้านบาท หน่วยงานต่างๆต้องนำเอาแผนงานและแผนงบประมาณต่อเนื่องกลับมาทบทวน และมีแนวโน้มว่าปีหน้า ๒๕๕๔ ที่จะถึงนี้หลายอย่างจะต้องเปลี่ยนแปลงไปจากสิ่งที่คาดหวังไว้ก่อนหน้านั้น

มองออกไปนอกสังคมไทยและทั่วโลก ที่อินโดนีเซียก็เผชิญกับแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามี นอกจากเสียหายอย่างใหญ่หลวงแล้ว ก็มีคนบาดเจ็บล้มตายหลายร้อยคน

ที่สหรัฐอเมริกา ก็ต้องประสบกับภาวะวิกฤติทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างหนัก ภาวะคนตกงานสูงสุด และระบบต่างๆทั้งด้านการศึกษา สุขภาพ การพัฒนาสังคม ก็กำลังประสบกับวิกฤติปัญหาอย่างรุนแรง คนอเมริกันกว่า ๓๐ ล้านคนอยู่ในภาวะยากจนและอ่านเขียนหนังสือสำหรับใช้ในชีวิตประจำวันไม่ได้ รัฐบาลอเมริกาต้องทุ่มเงินเข้ากอบกู้วิกฤติครั้งนี้ คิดเป็นเงินไทยประมาณ ๑๗ ล้านล้านบาท

มีแนวโน้มว่าวิกฤติเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกา จะส่งผลกระทบและก่อให้เกิดวิกฤติเศรษฐกิจอีกรอบขึ้นทั่วโลก อุบัติภัยและวิกฤติการณ์ต่างๆ เกิดขึ้นหลายทิศทางและทั้งจากธรรมชาติและจากวิกฤติสั่งสมในระบบสังคมระดับต่างๆ

กล่าวได้ว่าชั่วเวลาไม่ถึง ๑ เดือนที่ผ่านมานี้ โลกได้หมุนไปอย่างรวดเร็วด้วยแรงอุบัติภัยหลายระดับ และหลายอย่างเมื่อสูญสิ้นเสื่อมสลายไป ก็จะไม่สามารถกลับไปเหมือนเดิมได้อีกแล้ว

การเรียนรู้และพัฒนาสิ่งที่สั่งสมไว้เป็นทักษะชีวิต ทุนศักยภาพสะสมในตัวเอง และทักษะในการเผชิญปัญหา ตลอดจนความสามารถในการเผชิญภาวะวิกฤติต่างๆด้วยการพึ่งตนเอง สามารถแก้ปัญหาและแปรวิกฤติต่างๆให้เป็นโอกาสที่ดีได้อยู่เสมอ เป็นสิ่งที่จะต้องพัฒนาอย่างสั่งสมเหมือนกับการออมทุน-ออมทุนชีวิต ออมทุนทางสังคม เพื่อเป็นทุนต่อทุนและใช้เพื่อการพึ่งตนเองได้อย่างมั่นคงอยู่เสมอ

อีกทั้งในบางสถานการณ์ ดังเช่นในท่ามกลางวิกฤติมากมายทั่วโลก ณ เวลานี้ ก็จะเห็นได้ว่าสามารถให้ความมั่นคงทั้งแก่ปัจเจก ชุมชน และสังคม ได้มากกว่าทุนทางวัตถุเงินตราและความล้นเกินทางด้านอื่นๆเสียอีก.