สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนากรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์สิ้นพระชนม์ ราชาศัพท์และศัพท์อันเกี่ยวเนื่อง : ที่คนไทยควรเรียนรู้


จึงคิดว่าสมควรรวบรวมนำมากล่าวอธิบายไว้เพื่อเรียนรู้และใช้ให้ถูกต้องต่อไป

สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ  เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนากรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์สิ้นพระชนม์ 

ราชาศัพท์และศัพท์อันเกี่ยวเนื่อง :  ที่คนไทยควรเรียนรู้

             บรรยากาศของประเทศไทยยามนี้ ยังมัวหม่นด้วยความวิปโยคสุดพรรณนา  ประชาราษฎร์ยังอาลัยต่อการเสด็จสู่สวรรคาลัยของ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์  อยู่อย่างมิเสื่อมคลาย

             สายน้ำตายังไม่ขาดไปจากใบหน้าของพสกนิกร ผู้จงรักภักดีและผู้ที่ได้รับพระเมตตากรุณาจากพระองค์อย่างมากมายเหลือที่จะกล่าว  คนไทยทุกคนจึงแสดงออกซึ่งความอาลัยรักในพระองค์อย่างต่อเนื่องไม่ขาดสาย ด้วยการพร้อมใจใส่เสื้อผ้าสีดำไว้ทุกข์ ด้วยการไปลงนามถวายความอาลัย  ด้วยการเสาะแสวงหาพระฉายาลักษณ์ พระสาทิสลักษณ์ และหนังสือพระราชประวัติ พระราชนิพนธ์ เก็บไว้เป็นเครื่องรำลึกในพระเมตตากรุณาที่ทรงมีต่อคนไทยทั้งปวง

           นับตั้งแต่วันสิ้นพระชนม์ สื่อมวลชนทุกแขนงได้นำเสนอข่าวสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ อย่างต่อเนื่อง ซึ่งมีถ้อยคำราชาศัพท์และศัพท์อันเกี่ยวเนื่องกับพระองค์มากมายหลายคำ และมีไม่น้อยที่ประชาชนทั่วไปไม่รู้ความหมายของคำราชาศัพท์หรือศัพท์ต่างๆ บ้างก็สับสนจนใช้ผิดพลาดไป ไม่เว้นแม้แต่นักข่าวบางคน     จึงคิดว่าสมควรรวบรวมนำมากล่าวอธิบายไว้เพื่อเรียนรู้และใช้ให้ถูกต้องต่อไป

  ๑. พระศพ    :   ไม่ควรใช้ พระบรมศพ เพราะ บรม  จะใช้ในกรณีที่มีพระอิสริยยศสูงกว่า 

๒. หีบพระศพ  :  หีบพระศพที่สร้างถวายสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ  นั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ โปรดฯ ให้นายพรเทพ สุริยา เจ้าของร้านสุริยาหีบศพสร้างถวาย โดย สร้างจากไม้สักทองอายุ ๑๐๐ ปี ใช้หมึกจีนพ่นสีโอ๊กม่วง ขนาดกว้าง ๒๖ นิ้ว ยาว ๒.๙ เมตร ลักษณะหีบพระศพเป็นแบบหลุยส์ ผสมบุษบกประกบด้วยปุ่มมะค่าทองรอบใบ ลวดลายเป็นลายกุหลาบ ขอบล่างเป็นลายหลุยส์ ส่วนฝาด้านบนเป็นบุษบกสามชั้น ภายในใช้ผ้าไหมสีครีมทองประดับตกแต่ง มูลค่าหีบพระศพประมาณ ๕ แสนบาท  

๓.ถวายน้ำสรงพระศพ  : หมายถึงอาบน้ำศพ  การถวายน้ำสรงพระศพสมเด็จพระพี่นางเธอฯ เริ่มตั้งแต่วันที่ ๒ มกราคม ณ ศาลาหทัยสมาคม ในพระบรมมหาราชวัง โดยถวายน้ำสรงพระศพต่อหน้าพระฉายาลักษณ์  

๔.ถวายสักการะพระศพ  : หมายถึง การเคารพศพ  ซึ่งสำนักพระราชวังได้ประกาศให้ประชาชนสามารถเข้าไปถวายสักการะพระศพต่อหน้าพระฉายาลักษณ์ ณ ศาลาหทัยสมาคม ได้ตั้งแต่วันที่ ๓-๙ มกราคม ๒๕๕๑ และในวันที่ ๑๐ มกราคม เป็นต้นไป ประชาชนสามารถไปถวายสักการะพระศพได้ที่ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ตั้งแต่เวลา ๐๙.๐๐-๑๖.๐๐ น. 

๕.ประดิษฐานพระศพ :  หมายถึงการตั้งศพ  การประดิษฐานพระศพสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ  เริ่มต้นในเวลา ๑๗.๒๐ น. วันที่ ๒ มกราคม ๒๕๕๑ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินไปยังพระที่นั่งพิมานรัตยา ในพระบรมมหาราชวังเพื่อพระราชทาน  น้ำหลวงอาบพระศพ เสร็จแล้วเจ้าพนักงาน อัญเชิญพระศพ ลงหีบ ตำรวจหลวงอัญเชิญไป ประดิษฐาน หลังพระแท่นแว่นฟ้าทอง ประกอบพระลองทองใหญ่ภายใต้เศวตฉัตร ๕ ชั้น แวดล้อมด้วยเครื่องสูงทองแผ่ลวดบังแทรก ชุมสาย ต้นไม้ทอง เงิน ณ มุขตะวันตก พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท 

๖. พระองค์  : ลักษณนาม เมื่อกล่าวถึงสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ไม่ควรใช้ว่า ท่าน เพราะเป็นการกล่าวถึงบุคคลธรรมดา ซึ่งไม่สมพระอิสริยยศ และไม่ควรใช้ พระองค์ท่าน  

๗.สิ้นพระชนม์  :  หมายถึง ตาย  ไม่ควรใช้ว่า สวรรคต เพราะคำว่า สวรรคต ใช้กับพระมหากษัตริย์ และไม่ควรใช้คำว่า สวรรคาลัย เพราะคำนี้หมายถึง สวรรค์  มาจาก  สวรรค + อาลัย หมายถึงที่อยู่คือสวรรค์ จึงไม่ได้หมายถึง ตาย แต่เราสามารถใช้ว่า เสด็จสู่สวรรคาลัย  ได้  เพราะหมายถึงการไปสู่สวรรค์ 

๘.ทรงพระประชวร  :  หมายถึง  ป่วย  ไม่ควรใช้ว่า  ทรงประชวร  เพราะเป็นการใช้ราชาศัพท์ผิดหลัก  คือใช้ราชาศัพท์ ซ้อนราศัพท์ ต้องมี พระ แทรกลงไปจึงจะใช้ได้ 

๙. ถวายอาลัย . ถวายความอาลัย  :  หมายถึง แสดงความอาลัย ซึ่งประชาชนสามารถถวายความอาลัยแด่สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ได้โดยการลงนามถวายต่อหน้าพระฉายาลักษณ์ ตามสถานที่ราชการต่างๆ ทั่วประเทศที่ได้จัดพิธีถวายความอาลัย และพร้อมใจกันแต่งชุดดำ  หรือบำเพ็ญกุศลอุทิศถวาย หรือสวดมนต์ นั่งสมาธิ หรือการบำเพ็ญคุณความดีต่างๆ อุทิศแด่พระองค์  โดยเว้นการจัดงานฉลองรื่นเริง เป็นเวลา ๑๕ วัน สถานที่ราชการลดธงครึ่งเสา ตามมติคณะรัฐมนตรี  หรือหากจะแต่งชุดดำต่อเนื่องไปถึง ๑๐๐ วัน ตามมติคณะรัฐมนตรีก็ได้

            การแต่งกายชุดดำเพื่อถวายความอาลัยนั้น ต้องมีความเหมาะสมแก่พระเกียรติ เช่น  แบบเสื้อ กระโปรงหรือกางเกง ต้องสุภาพ ไม่ใส่สี งดกางเกงยีนส์  ชุดสตรีแบบต้องไม่เปิดเผยทรวดทรงจนเกินไป เสื้อตราสัญลักษณ์ ๘๐ พรรษาของพระบทาสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในระยะถวายความอาลัย ๑๕ วัน ๑๐๐ วัน ควรเว้นไว้ก่อน โดยเฉพาะเสื้อสีดำและมีตราสัญลักษณ์ไม่สมควรสวมใส่อย่างยิ่ง             ทางที่ดี ควรดูแบบสุภาพ สีดำเป็นพื้นไม่มีลวดลายอื่นๆ ปะปน จะดูเหมาะสมมากกว่า 

๑๐. พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม  :  เป็นพระพิธีทางธรรมที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีขึ้นทั้งกลางวันและกลางคืนตลอด ๑๐๐ วัน ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง โดยมีกำหนดดังนี้      

๐๖.๐๐ น. พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม และประโคมย่ำยาม     

๐๗.๐๐ น. พระพิธีธรรมรับพระราชทานฉันเช้า 

๐๙.๐๐ น.  พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมและประโคมย่ำยาม   

๑๑.๐๐ น.  พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมฉันเพล

๑๒.๐๐ น.  พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมและประโคมย่ำยาม   

๑๕.๐๐ น.  พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมและประโคมย่ำยาม   

๑๘.๐๐ น.  ประโคมย่ำยาม   

๑๙.๐๐ น.  พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม   

๒๑.๐๐ น.  พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมและประโคมย่ำยาม   

๒๔.๐๐ น.  พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมและประโคมย่ำยาม 

๑๑. พระโสทรเชษฐภคินี  :  หมายถึง  พี่สาวร่วมอุทรเดียวกัน  พระโสทรเชษฐภคินีแห่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระองค์เดียว คือ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ในราชสกุลมหิดล ทรงเป็นพี่สาวของพระมหากษัตริย์ ๒ รัชกาล คือ รัชกาลที่ ๘ และรัชกาลปัจจุบัน

        พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ดังความในประกาศ ดังนี้

       ประกาศสถาปนาสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์(พ.ศ.๒๕๓๘)


ภูมิพลอดุลยเดช ป.ร. 

             พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตรมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ประกาศว่า โดยที่ทรงพระราชดำริว่า สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา เป็นสมเด็จพระโสทรเชษฐภคินีอันสนิทแต่พระองค์เดียว ที่ได้ทรงร่วมสุขร่วมทุกข์กันมาแต่ยังทรงพระเยาว์ ทั้งเป็นผู้ที่ทรงเคารพนับถือในฐานะที่ทรงมีอุปการคุณมาแต่หนหลัง ดังมีข้อความปรากฏอยู่ในประกาศสถาปนาเป็น สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้า นั้นแล้ว

           ต่อมาสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา ก็ยังใฝ่พระหฤทัยมั่นคงอยู่มิได้ทอดทิ้งในอุปการกิจที่มีแก่พระองค์ โดยเจตจำนงมุ่งหมายแต่จะให้ทรงพระเกษมสุขและทรงพระเจริญยิ่งด้วยพระราชอิสริยยศในมไหศูรยสมบัติ ได้ทรงปฏิบัติพระราชกิจแทนพระองค์ในหลายวาระ และทรงรับเป็นพระธุระในการส่วนพระองค์สมเด็จพระบรมราชชนนี ให้ดำเนินลุล่วงไปด้วยความเรียบร้อย ทั้งได้ปฏิบัติวัฏฐากสมเด็จพระบรมราชชนนีอย่างใกล้ชิดในที่ทุกสถาน และรักษาพยาบาลเมื่อทรงพระประชวร โดยมิได้มีความเบื่อหน่ายย่อหย่อนด้วยมีพระประสงค์จะแบ่งเบาพระราชภาระ ทำให้ทรงคลายพระราชกังวล และวางพระราชหฤทัยในการส่วนสมเด็จพระบรมราชชนนีได้เป็นอันมาก 

         นอกจากนั้น สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา ยังมีพระหฤทัยเปี่ยมไปด้วยพระเมตตากรุณาปรารถนาที่จะให้ประชาชนทุกชนชั้น ได้มีวิชาความรู้มีฐานะความเป็นอยู่ และมีสุขภาพอนามัยที่ดีถ้วนหน้า จึงทรงพระอุตสาหะรับเป็นอาจารย์สอนอยู่ในสถาบันอุดมศึกษาต่างๆโดยมิได้ทรงคิดเห็นแก่ความเหนื่อยยาก ทั้งทรงรับเป็นพระธุระบริหารกองทุนมูลนิธิที่ทรงเป็นประธานและบริหารอยู่โดยเต็มพระสติกำลังปรีชาสามารถ และได้พระราชทานความช่วยเหลือนานัปการแก่มูลนิธิและสมคมที่อยู่ในพระอุปถัมป์ ทำให้กิจการต่างๆของกองทุน มูลนิธิ และสมาคมเหล่านั้น ดำเนินก้าวหน้ามาด้วยความมั่นคง และก่อเกิดประโยชน์แก่ประเทศชาติ และประชาชนอย่างใหญ่หลวง พระเกียรติคุณด้านนี้เป็นที่ประจักษ์เด่นชัด ด้วยเหตุนี้สถาบันอุดมศึกษาในประเทศและองค์การระหว่างประเทศมากแห่ง จึงได้ถวายปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ในสาขาวิชาต่างๆและเหรียญสดุดีพระกิตติคุณ

            มาบัดนี้ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา ทรงเจริญด้วยวัสสายุกาลวัยวุฒิ กอปรด้วยพระอัธยาศัยซื่อตรง ดำรงพระองค์มั่นอยู่ในสุจริตธรรมสัมมาจารีมีความกตัญญูกตเวทีเป็นอย่างยิ่ง ทั้งทรงพระคุณแก่บ้านเมืองปรากฏอยู่เป็นอเนกปริยาย สมควรที่จะสถาปนาพระอิสริยศักดิ์ให้สูงขึ้น โดยอนุโลมตามแบบอย่างโบราณราชประเพณี จึงมีพระบรมราชโองการดำรัสสั่งให้สถาปนา สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา ขึ้นเป็นสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้าต่างกรมฝ่ายใน มีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ขอจงเจริญพระชนมายุ พรรณ สุข พล ปฏิภาณ คุณสารสมบัติ สรรพสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคล อิฐศุภผลธนสารสมบูรณ์ วรเกียรติคุณอดุลยยศ ปรากฏยั่งยืนนาน เทอญ

ประกาศ ณ วันที่ ๖ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๓๘

เป็นปีที่ ๕๐ ในรัชกาลปัจจุบัน

ผู้รับสนองพระบรมราชโองการ


ชวน หลีกภัย
นายกรัฐมนตรี
 

        เรื่องราชาศัพท์และศัพท์อันเกี่ยวเนื่องสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ยังมีอีกมากมายที่คนไทยทุกคนจะได้ร่วมกันศึกษา เรียนรู้ และใช้กันให้ถูกต้องเหมาะสมซึ่งจะได้รวบรวมนำมากล่าวอธิบายต่อไป         

หมายเลขบันทึก: 157493เขียนเมื่อ 4 มกราคม 2008 22:43 น. ()แก้ไขเมื่อ 17 มิถุนายน 2012 10:47 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (5)
  • ขอบคุณท่านอาจารย์ที่ชี้แนะค่ะ
  • ใช้ผิดจริงๆด้วยค่ะ จะนำไปปรับปรุงนะคะ

สวัสดีค่ะ

  ขอขอบพระคุรอาจารย์มากเลยค่ะ ได้ความรู้ไปมิใช่น้อย เป็นเรื่องยาก สำหรับผุ้ที่ไม่คุ้นเคยราชาศัพท์ บันทึกของอาจารย์ ช่วยได้มากและทันเหตุการณ์พอดีเลยค่ะ

สวัสดีครับP

              ผมคิดว่า การช่วยกันบอกกล่าว เตือนเรื่องการใช้คำให้ถูกต้องเป็นหน้าที่ของทุกคน ทุกฝ่าย ครับ เรามีสถาบันกษัตริย์ที่มีคุณูปการแก่แผ่นดิน การใช้คำที่เกี่ยวกับทุกพระองค์ได้ถูกต้องถือเป็นหน้าที่ที่พงปฏิบัติเพื่อให้สมพระเกียรติ พระอริยศักดิ์ ของพระองค์ครับ

สวัสดีครับP

            ขณะนี้สำนักพระราชวังได้ตั้งศูนย์ประสานงานและเผยแพร่พระราชพิธี ความรู้เกี่ยวกับการใช้ราชาศัพท์ แก่นักข่าว ประชาชน นั่นแสดงว่า มีคนไทยจำนวนมากใช้กันผิดพลาดจริงๆ ครับ

ขอรบกวนคำอ่านพระนามของพระองค์ที่ถูกต้องด้วยนะคะ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท