เป็นที่น่าประหลาดใจมาก ถ้าใครจะพูดว่าบ้านนี้ไม่มียุง โดยเฉพาะในเขตร้อนทั้งหลาย แต่เมื่อผมมีโอกาสได้ไปประชุมและปรึกษาหารือร่วมกับท่านผู้ใหญ่พิกุล ขันทัพไทย แห่งบ้านนาฝาย ต.หัวเรือ อ.วาปีปทุม จ.มหาสารคาม  ก็พบว่า ไม่มียุงจริง ๆ

ตอนแรกก็ไม่รู้สึกอะไรมาก เพราะความไม่มียุง มันไม่มีอะไรจะต้องระวัง รู้สึกเฉยๆ แต่สักพักก็เอะใจ ว่า ปกติแล้ว ในการนั่งประชุมช่วงเวลาเย็น ๆ ในหมู่บ้าน มักจะนั่งแบบไม่เป็นสุข ต้องใช้มืออย่างน้อย 1 มือ ปัด หรือไล่ตบยุง แต่ปรากฏว่า การนั่งคุยกันในครั้งนั้น ไม่ต้องทำอะไรเลย นั่งเหมือนอยู่ในบ้าน ที่มีมุ้งลวดเรียบร้อย

แต่เนื่องจากหมู่บ้านนี้ ไม่มียุง จึงไม่มีบ้านหลังใด มีมุ้งลวด มีแค่หน้าต่างธรรมดา พอรู้สึกประหลาดใจก็ได้ถามท่านผู้ใหญ่บ้านว่า หมู่บ้านนี่ไม่มียุงจริงหรือ?

ผู้ใหญ่บ้าน ก็ตอบว่า จัดการเรียบร้อยหมดแล้ว!

ตอนแรก ผมก็ไม่เข้าใจว่า คำว่า จัดการ แปลว่า อะไร เพราะหมู่บ้านนี้ เป็นหมู่บ้านเกษตรอินทรีย์ มีชีวิตอยู่แบบปลอดสารพิษ จึงไม่น่าจะมีการฉีดยากำจัดยุง ใด ๆ ทั้งสิ้น

นอกเหนือจากนั้นหมู่บ้านนี้ยังมีหัตถกรรมจากการเลี้ยงไหม ที่จำเป็นต้องปลอดจากการฉีดพ่นสารเคมี ที่จะทำให้หนอนไหมตายได้  จึงไม่น่าจะมีการใช้สารเคมีแน่นอน

ผู้ใหญ่บ้านเคยเปรยๆ ว่า มีทางหน่วยงานอนามัย จะมาขอพ่นควันปราบยุง เพื่อลดปัญหาโรคไข้เลือดออก แต่ผู้ใหญ่บ้านก็บอกว่า ทำไม่ได้ เพราะจะทำให้กิจกรรมการเลี้ยงไหม เสียหาย

ผมจึงถามผู้ใหญ่ว่า ทำอย่างไรจึงไม่มียุง

ผู้ใหญ่บ้าน ตอบว่า

ใช้วิธีเทน้ำที่ขังยุงอยู่ในบ้านเรือน และบริเวณรอบๆ ทุก ๆ 5 วัน สำหรับแหล่งน้ำที่เททิ้งไม่ได้ ก็ให้มีตาข่ายคลุมให้มิดชิด

ผมก็ถามว่า แล้วบ่อปลา บ่อเลี้ยงกบ ทำอย่างไร

ผู้ใหญ่บ้านก็บอกว่า ยุงไม่ชอบไข่ในน้ำ ที่เป็นบ่อปลาหรือบ่อเลี้ยงกบ

แต่ก็มีบ่ออื่นอีกมากมายในหมู่บ้าน รวมทั้งแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรที่เป็นประเด็นสำคัญของหมู่บ้านนี้ ที่มีการจัดการน้ำเพื่อเศรษฐกิจพอเพียงอย่างสมบูรณ์แบบ ทำให้ระบบธนาคารน้ำกระจัดกระจายอยู่ทั่วไป จึงน่าจะมีแหล่งน้ำอยู่บ้างที่ไม่สามารถป้องกัน กำจัดได้ ซึ่งเป็นที่น่าประหลาดใจ สำหรับผู้เข้าร่วมประชุมครั้งนั้นเป็นอย่างมาก

เรานั่งประชุมกันอยู่จนเกือบเที่ยงคืน ด้วยเหตุผลของเวลาที่ต้องทำงาน และความอยากรู้อยากเห็น ว่า ไม่มียุงจริงหรือเปล่า

จนกระทั่งใกล้เที่ยงคืน ตลอดระยะเวลาทำงานกว่า 15 ชม. ในหมู่บ้าน ก็ไม่พบว่า มียุงแม้แต่ตัวเดียว ทั้ง ๆ เรานั่งกันอยู่ในที่โล่งแจ้ง เราจึงถามผู้ใหญ่บ้านว่า แล้วหมู่บ้านอื่นที่ใกล้เคียงมียุงไหม ผู้ใหญ่บ้านก็ตอบว่า หมู่บ้านในรัศมีห่างจากบ้านนี้ประมาณ 2 กม. ก็มียุงมากมายในหมู่บ้าน  แต่ก็เนื่องจากว่าเขาไม่มีการกำจัดลูกน้ำตามกำหนดที่วางไว้ จึงทำให้มียุงอยู่ในหมู่บ้าน เช่นเดียวกับหมู่บ้านอื่นๆ ทั่วไป

ประเด็นการกำจัดลูกน้ำ ทุก 5 วันนี้ ผู้ใหญ่พิกุล บอกว่า ต้องมีการกำจัดบริเวณผิวเหนือระดับน้ำขึ้นมา 1-2 นิ้วด้วย เพราะยุงอาจจะไข่ไว้ในบริเวณผิวภาชนะมากกว่าไข่ไว้ในน้ำ เมื่อมีการทำความสะอาดภาชนะ แล้วเช็ดถูกบริเวณที่เหนือน้ำขั้นมา 2-3 นิ้ว ก็จะเป็นการกำจัดไข่ของยุงที่จะเกิดขึ้นเป็นตัว หลังจากใส่น้ำกลับไปอีกครั้งหนึ่ง

เทคนิคเล็ก ๆ น้อยๆ เช่นนี้ สามารถกำจัดยุงได้จริงหรือ

เพราะในกลุ่มผู้เข้าร่วมประชุมก็ตั้งคำถามว่า “ยุงสามารถไข่ได้ในแหล่งน้ำอื่นๆ โดยเฉพาะแหล่งน้ำการเกษตรที่อยู่ในรอบ ๆ หมู่บ้าน ซึ่งอาจกระจายประชากรยุงเข้ามาในหมู่บ้านนี้ได้ “

แต่ทั้งหมดนี้ ก็เป็นเพียงสมมติฐาน ในความเป็นจริงก็คือ ไม่มียุงให้เราตบแม้แต่ตัวเดียวระหว่างการทำงาน 15 ชม ในหมู่บ้านนี้

จึงเป็นที่น่าสนใจว่า  เทคนิคที่หมู่บ้านนี้ ใช้ สามารถกำจัดยุงได้จริงหรือ หรือมีเงื่อนไขอื่นที่เป็นองค์ประกอบ ที่เรายังไม่ทราบ ที่สนับสนุน ทำให้ยุงไม่สามารถขยายประชากรได้ จนสูญพันธุ์ไปในที่สุด

และหมู่บ้านอื่น ทำไมจึงไม่ทำเช่นนี้ ทั้งๆ ที่ดูเหมือนว่า จะเป็นเรื่องที่ทำได้ไม่ยาก

ฉะนั้น ผมจึงขอเชิญชวนให้ผู้สนใจที่อยากรู้อยากเห็นเกี่ยวกับหมู่บ้านที่ไร้ยุง ไปพิสูจน์ความจริงกันที่หมู่บ้านนาฝาย ซึ่งผมคาดว่า ประเด็นหมู่บ้านปราศจากยุงนี้ อาจเป็นที่สนใจของนักท่องเที่ยว นักพัฒนาสาธารณสุข และองค์กรพัฒนาต่างๆ เพราะการปราศจากยุง น่าจะทำให้ชีวิตของคนในชุมชนมีความสุขมากกว่าแน่นอน

และการปราศจากยุงนี้ ก็ยังเป็นการจัดการที่ปราศจากสารพิษใด ๆ ทั้งสิ้น

สามารถใช้ได้กับหมู่บ้านที่เลี้ยงไหม เลี้ยงผึ้ง และทำกิจการอื่นๆ ที่ไม่สามารถจะใช้สารพิษได้ หรือง่าย ๆ สำหรับผู้ไม่ชอบสารพิษ ก็สามารถใช้วิธีนี้ได้โดยไม่ต้องลงทุนใด ๆ

เพียงแต่กำจัดยุงตามเทคนิควิธีการ ที่ผู้ใหญ่พิกุลอธิบายมา

ก็น่าจะได้ผล ถ้าไม่ได้ผลอย่าไร ผมว่า เราเชิญผู้ใหญ่พิกุล ไปให้คำแนะนำ ก็น่าจะเป็นการขยายผลในทางปฏิบัติได้เป็นอย่างดี

ณ วินาทีนี้ ผมจึงขอเชิญชวนให้ผู้สนใจทั้งหลาย ไปพิสูจน์ด้วยตัวท่านเอง ว่า หมู่บ้านนี้ปราศจากยุงจริงหรือไม่

ผู้ใหญ่พิกุล ขันทัพไท ท่านขอท้า ว่า ถ้าใครจับยุงได้ในหมู่บ้านนี้ จะมีรางวัลพิเศษ มีใครกล้ารับคำท้าบ้างครับ

แต่วันนี้ ผมขอประกาศว่า  หมู่บ้าน(เขตร้อน) ที่ปราศจากยุง มีแล้วครับ อาจจะเป็นแห่งแรกของโลกก็ได้ครับ

สวัสดีครับ