เรื่องต่างๆในแผ่นดินที่ราบสูงภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ที่เรียกกันสั้นๆว่าอีสาน มีตำนานเกิดขึ้นและเกี่ยวข้องกับความเป็นไป เปลี่ยนแปลง ปรับเปลี่ยน และปรับตัวปรับใจ มีงานวิจัยและพัฒนาเกี่ยวกับแผ่นดินนี้ไม่น้อย นักพัฒนานักวิจัยแม้แต่ผู้นำชุมชนชาวบ้านต้องต่อสู้กับกระแสที่ไหลท่วมบ่า มีทั้งความปรารถนาดี ปรารถนาแอบแฝง ทุกคนแย่งกันรักและพัฒนาอีสาน ทำให้เกิดสิ่งดีๆมากมาย แต่เรื่องมิดีมิร้ายก็แอบซ่อนอยู่ทั่วหัวระแหง แต่ยังไงก็เถอะ ถ้าจะเสวนาเรื่องอีสาน ลงมาตะลุมบอลในอีสานดีที่สุด

วันที่23-25เมษายน สภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ร่วมกันหน่วยงานและองค์กรต่างๆเป็นเจ้าภาพร่วม ชวนคนที่เกี่ยวข้องมาสอดส่องดูอีสาน แต่ก็คงทำได้ตามสไตล์ของการประชุม  ไม่ทราบว่าแต่ละฝ่ายทำการบ้านล่วงหน้าไปแค่ไหนอย่างไร? 

ในส่วนของคนสกุลเฮ เตรียมเสนอ วิธีมอง วิธีคิด วิธีทำ วิธีแก้ไขปัญหา วิธีลงมือรักษาอาการอีสานป่วยและป่วน ในระดับชุมชนจะทำอะไรได้บ้าง เพราะเราเชื่อว่าการฟื้นฟูอีสานมีแผนงานหลากหลายระดับ ระดับชาติไปจนถึงระดับหมู่บ้าน เส้นทางและเส้นสายเหล่านี้เป็นกองทุน กองหนุน ที่มาพัฒนาอีสาน เช่น อีสานเขียว วัวพลาสติก โคล้านตัว SML.ปลูกยางพารา ยูคาฯ ปาล์มน้ำมัน อ้อย มันสำปะหลัง กองทุกข์หมู่บ้าน ชุมชนอยู่เย็นเป็นทุกข์ ทำเอาคนอีสานตาโตแต่ใจเหี่ยว จ้าละหวั่นพันพัวอีลุบตุ๊บป่อง

ในฐานะคนอีสานขนานแท้ -ดั้งหัก -หน้าเหลี่ยม -ใจดี -อยู่ง่าย -กินง่าย -อดทนต่อการกดขี่ -ชอบสนุก -รักเสียงเพลง –เชื่อคนง่าย-เอาไหนเอาด้วย ชวนไปม๊อบที่ไหนขอให้บอก  อาการเหล่านี้บ่งบอกอะไร? ถ้าไม่ใช่ต้นทุนด้านวัฒนาธรรมอีสาน ที่นำโจทย์เหล่านี้ ไปสู่บทตีแตกอีสานในขั้นต่อไป

คนอีสานคิดอะไร? ทำอะไร? แก้ปัญหาอย่างไร?

ขณะนี้เกิดการอพยพในประเทศ คนอีสานอพยพออกจากหมู่บ้าน มีฝรั่งแก่ๆอพยพเข้าอีสาน ปักหลักตั้งอาณานิคมเปิดฮาเร็มชาติต่างๆขวักไขว้ ช่วงปิดเทอมเด็กๆอพยพมาอยู่กับพ่อแม่ที่เป็นพลเมืองชั้น2ในกรุง แม้แต่ควายก็อพยพเข้าโรงงานลูกชิ้น ต้นไม้ป่าไม้ สินค้าเกษตร พืชไร่ อพยพเข้ากรุงเป็นระลอก ชาวบ้านทิ้งกระทรวงเกษตรฯ ไปอยู่กระทรวงแรงงานและพัฒนาสังคม แล้วเราจะประเมินตรงไหน อย่างไร?

มีสินค้าออก ก็มีสินค้าเข้า ความทันสมัย สะดวกสบาย เรียงล่ายซ่ายสู่อีสาน น้ำมัน ปุ๋ย สารเคมี ดอกเบี้ย เทคโนโลยี เงินกองทุกข์หมู่บ้าน ถนนลาดยาง น้ำประปา ทีวี มือถือ เทคโนโลยี หลายหมู่บ้านมีกระถางยางรถยนต์สีสวยเข้าแถวยืนโชว์เศรษฐกิจพอเพียง

เด็กๆมีมือถือ รถจักรยานยนต์ขี่ฉวัดเฉวียนไปเรียน ในท้องทุ่งมีรถเกี่ยวข้าว แม่ใหญ่เลี้ยงหลานด้วยการ์ตูนและวิดีโอ เพลงกล่อมลูกหายไปเพลงซิ่งกระจายเข้ามาแทน เรื่องจริงผ่านจอมีกว่านี้มากนัก พูดไปก็ไลย์บอย  

ประเด็นฉุกคิด:

ถ้าจะคุยเรื่องอีสาน ก็ควรถามความในใจของคนอีสาน นะสิ ใช่ไหมครับ ใครจะมารู้อีสานเท่ากับคนอีสาน ถ้าเริ่มคิดอย่างนี้ ..จะชวนใครบ้างมาถกประเด็นอีสาน เนื่องจากมีข้อจำกัดหลายประการ ในระยะสั้นๆคงเจาะจงกลุ่มคน เช่น หลวงพ่อ ผู้นำชุมชน องค์การบริหารส่วนท้องถิ่น ครู อาจารย์ นักวิจัย นักพัฒนา พ่อค้า นักธุรกิจ นักการเมืองท้องถิ่น ผู้สันทัดกรณีด้านต่างๆ

การออกแบบเรื่องนี้ ผมนึกถึงใครต่อใครในหมู่หมูไม่กลัวน้ำร้อน หรือผู้ที่ร้อนวิชา ที่มีวิธีสะท้อนคิดออกไปจากวัฒนธรรมราชการแบบเดิมๆ ท่านบางทราย ปาลียอน หลวงพ่อไหล เม็กดำ1 สายลม เล่าฮูแสวง พระอาจารย์ลินฮุ่ย สิงห์ป่าสัก และกลุ่มลูกสาวลูกชายโทนทั้งหลายฯลฯ ถ้ามีวาสนาน่าจะได้ชวนท่านเหล่านี้มาถกปัญหาแบบปิดปะตูตีแมวล่วงหน้า1-2วัน ก่อนที่คณะนักศึกษาสถาบันพระปกเกล้าลงมาจัดเสวนาภาคสนาม

มาช่วยกันตีแตกอีสานจากโจทย์พื้นฐานก่อนดีไหมครับ? ขออนุญาตตั้งต้นคิดจาก ณ วันนี้เป็นต้นไป ยังไม่ต้องย้อนรอยอดีตเพราะเวลาจำกัด เรื่องอดีตเก็บตกจากการค้นคว้าได้ แต่เรื่องใหม่ๆในอนาคตเราต้องช่วยกันคิดเอง ก่อนที่คนอื่นจะมาสวมความคิดให้คนอีสาน

ช่วยกันขบคิด โจทย์ข้างล่างนี้ดีไหมครับ?

1.    ภาพรวมอีสานในปัจจุบัน

2.    วิถีชีวิตคนอีสานเป็นอย่างไร

3.    วิธีคิดของคนอีสาน

4.    วิธีทำอาชีพการงานของคนอีสาน

5.    วิธีแก้ไขปัญหาของคนอีสาน

6.    วิธีเรียนรู้ และพัฒนาอีสาน

7.    แผนพัฒนาหรือโครงการหลักๆอะไรบ้าง ที่มาจัดการในอีสาน

8.    เบื้องหลังความคิด และการกระทำในโครงการพัฒนาอีสาน

9.    ข้อเสนอแนะ

หมายเหตุ :

โจทย์เหล่านี้เหมือนโยนหินถามทาง ถ้าเห็นว่าไม่เหมาะ ยังไม่ดีพอ กรุณาช่วยปรับแก้ได้ตามใจปรารถนา เพียงแต่อย่าช้านัก วัยรุ่นใจร้อนนะขอรับ

   หนูลองยา ชื่อว่า อีสานนั้น

เจ็บจุกกันทั่วถ้วนจวนเป็นบ้า

ข้อบ่งชี้เหลวแหลกที่แทรกมา

สุดระอาอีสานจะทานทน

   มาวันนี้อีสานพลุกพล่านแล้ว

ไม่เชื่อแนวทางใครให้สับสน

หาทางออกบอกทางไปแต่ละคน

ประสบผลหาผัวใหม่จากไอแลนด์

   น่าจะดีที่มีสายพันธุ์ใหม่

ถ้าลูกไทยลูกเทศเป็นปึกแผ่น

เติบโตไปนิสัยไม่คลอนแคลน

ช่วยทดแทนพันธุ์เหลวไหลดีไหมเอย