การทำงานบนฐานความไม่พร้อมเป็นเรื่องที่ต้องทำใจ เพราะเราไม่รู้ว่าจะเจอลูกไม้แบบไหน ถ้าสังคมผิดปกติ เราจะเอาเกณฑ์ทั่วไปมาวิเคราะห์คงยาก ต้องค้นหาตัวประเมินแบบใหม่ ตรงจุดนี้เห็นได้จากงานพัฒนา หรืองานฝึกอบรมทั้งระบบ เราสูญเสียงบประมาณไปจำนวนมากในการสร้างนิสัยดื้อตาใสให้กับประชาชน 

เขียนเรื่องนี้ไม่ได้เครียด หัวใจยังยิ้มระรื่น เพียงแต่ยังหาวิธีอธิบายให้หวานชื่นยังไม่ได้ ครั้นจะพูดอะไรตรงๆก็จะบอกว่าขวานผ่าซาก วัฒนธรรมที่พูดตรงๆไม่ได้ อ้อมค้อมไปมาแปลไทยเป็นไทยนี่เอง ที่ฉุดให้การแก้ไขปัญหาในประเทศนี้ยุ่งยากมากขึ้น 

• เราจะเอาความรู้อะไรใส่ลงไปในคนที่ไม่ตระหนักเรื่องการเรียนรู้
• เราจะเอาวิธีการอะไรมาบำบัดโรคไม่รู้ไม่ชี้
• เราจะเอาเครื่องมืออะไรมาขัดเกลาสนิมที่พอกความอยากรู้ไว้

 ถ้าทำให้คนไทยใส่ใจเรียนรู้ไม่ได้  ประเทศนี้มีหวังถูกลอยเพ เพราะเราไม่สามารถพัฒนาคนที่ไม่ยอมเรียนรู้ได้ นโยบายต่างๆควรจะมีมาตรการออกมารองรับกัน ใครจะขออนุญาตประกอบการทำอะไร ขอดูใบความรู้ก่อน ผ่านการฝึกฝนอะไรมาบ้าง ได้อบรมเรื่องอะไร มีความรู้ ความสามารถ และศักยภาพในระดับใด ถ้าทุกเรื่องวัดกันที่ความรู้ สังคมแห่งภูมิปัญญาจึงจะเกิดขึ้นเหมือนที่ในต่างประเทศเขาทำกัน เลิกอี๋อ๋อกันเสียที หมดเวลาแล้ว  

ถ้าชาวบ้านรู้ว่าต่อไปนี้ จะทำอะไร ไปกู้เงินกับสถาบันไหน จะโดนถามหาความรู้ เขาก็จะปรับตัวมาตั้งใจเรียนรู้ เพราะไม่อย่างนั้นก็จะเขียนแผนเสนอขอรับการสนับสนุนไม่ได้ แม้แต่จะไปขอกู้เงิน ธกส. ก็ให้ธนาคารถามหาความรู้ความสามารถ และให้เงินกู้ไปตามความรู้แต่ละราย วิธีนี้ช่วยแก้ไขปัญหาความยากจนได้ไม่มากก็น้อย 

ในส่วนของข้าราชการก็ควรปรับตัว ถ้าชาวบ้านเริ่มถามหาความรู้ แต่ละหน่วยงานจะเอาความรู้อะไรไปให้เขา สถาบันการศึกษาก็ควรยกเครื่องเช่นกัน ถ้าสอนลูกศิษย์แบบเหมาโหลออกไป สอบเข้าทำงานไม่ได้ ก็ต้องกลับมาเฉ่งมาตรฐานศึกษา ในฐานะที่มอบกระดาษรับรองว่ามีศักดิ์และสิทธิ์ผ่านมาตรฐานสถาบันนั้นๆไปแล้ว แต่ไม่ได้มีความรู้จริง กลไกทางสังคมก็จะออกมาเรียกร้องและเกิดวิกฤติศรัทธามากขึ้น

เรื่องนี้เกิดขึ้นแล้วที่โรงเรียนไกลปืนเที่ยงอย่างโรงเรียนเม็กดำ อำเภอพยัฆภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม มีเด็กๆในชุมชนโดยรอบย้ายมาเรียนด้วยถึง33 หมู่บ้าน ทำให้นึกถึงผู้บริหารโรงเรียนโดยรอบ30กว่าคน เป็นหัวโด่อยู่อย่างไม่ประสีประสาเอาเสียเลย บางโรงเรียนชุมชนเดินขบวนขับไล่ออกจากโรงเรียนกันแล้ว เรามีปัญหาผู้บริหารสถานศึกษาด้อยฝีมือ เรื่องเขตพื้นที่ฯก็เช่นกัน ทำอะไรกันบ้างในแต่ละวัน มาตรฐานการศึกษาไม่ผ่านเกณฑ์การประเมินของ(สมศ.)แบบรูดมหาราช เพราะเราปรับระบบการบริหารจากสำนักงานการประถมศึกษาจังหวัด สำนักงานสามัญศึกษาจังหวัด มาเป็นเขตพื้นที่ฯในสภาพที่ไม่มีการเตรียมพื้นฐานรองรับหรือเปล่า  

เขตพื้นที่การศึกษาบางแห่ง รับผิดชอบการศึกษาเชิงรุกไม่ได้อย่างแท้จริง เอะอะก็จะจัดประกวดยันเต เรื่องนี้ถ้าผมเข้าใจผิดก็ขออภัย แต่ก็เห็นว่าเขตพื้นที่การศึกษาในระดับส่วนกลาง ระดับจังหวัดไปได้ดี แต่เขตพื้นที่ฯระดับอำเภอหลายแห่งยังไม่ประสีประสา แถมยังสำลักอำนาจ !!