อนุทิน 122364

ทะเลทรายสะฮาราเป็นพื้นที่ร้อนกันดารที่สุดแห่งหนึ่งของโลก มันมิได้รับนาม ‘สะฮารา’ มาโดยไม่มีเหตุผล สะฮารา ในภาษาอาหรับแปลว่า มหาทะเลทราย กินพื้นที่ร่วมสิบล้านตารางกิโลเมตร ก็คือประมาณทวีปยุโรปทั้งทวีป หรือใหญ่กว่าประเทศไทย 18 เท่า ยามกลางวันติดอันดับพื้นที่ ‘ฮ็อต’ ที่สุดของดาวเคราะห์สีน้ำเงินดวงนี้ กลางคืนปรอทเทอร์โมมิเตอร์ดิ่งลงต่ำกว่าจุดเยือกแข็ง

แต่เชื่อไหมว่า แม้แต่นรกก็ไม่ยั่งยืนตลอดกาล ในอนาคตกาล นรกสะฮาราจะกลายเป็นสวรรค์อีกครั้ง อีกครั้ง! ใช่ เมื่อสองหมื่นปีที่แล้ว นรกร้อนแห่งนี้เคยเป็นสวนสวรรค์มาก่อน! มันอุดมด้วยป่าไม้ สายน้ำชุ่มฉ่ำ และสิ่งมีชีวิตนานาชนิด สะฮาราเปลี่ยนโฉมเป็นนรก เพราะแกนโลกขยับตัวทุกสองหมื่นปี

หากคุณโดยสารยานเวลาไปในอนาคตอีกสองหมื่นปี จะพบสะฮาราในสภาพสวนสวรรค์ และหากเดินทางข้ามเวลาต่อไปอีกสองหมื่นปี เมื่อโลกขยับเอวเต้นระบำอีกครั้ง สะฮาราก็จะกลายเป็นนรกอีก

สัจธรรมของโลกใบนี้ก็คือ การเปลี่ยนแปลงย้ายถ่ายระหว่างสวรรค์กับนรก

หลายชีวิตก็คล้ายกับสะฮารา บางคนมีอาชีพการงานดี ครอบครัวดี อบอุ่นมีความสุข แต่ในชั่วเวลาสั้นๆ เมื่อ ‘แกนโลก’ ขยับตัว สวรรค์ก็เปลี่ยนเป็นนรก

‘แกนโลกขยับตัว’ ที่พบบ่อยที่สุดคือตกงาน รายได้หายวับไปกับตา รายจ่ายคงที่ หรือมากขึ้นด้วยค่าหมอรักษาอาการของความเครียด และอาจลามถึงขั้นความระหองระแหงในครอบครัว

‘แกนโลกขยับตัว’ ที่ร้ายแรงกว่านั้นคือ เศรษฐกิจล้ม ไม่ว่าในสเกลประเทศหรือทั้งโลก เมื่อธุรกิจล้มระเนระนาด คนที่ปรับตัวไม่ได้ ก็ล้มหายตายจากไป

ชีวิตคือ ความไม่แน่นอน ไม่ถาวร มันสลับไปมาระหว่างสวรรค์กับนรก บางครั้งสุข บางครั้งระทม บางคราร่าเริง บางคราวหม่นหมอง ‘แกนโลก’ ไม่เคยอยู่นิ่งๆ

คำถามคือ ทำไมบางคนทุกข์มากกว่าคนอื่น ทั้งที่เป็นทุกข์เรื่องเดียวกัน ปฏิกิริยาต่อทุกข์ก็แตกต่างกัน ทั้งที่เป็นสถานการณ์เดียวกัน

บางคนอกหักแล้วซึมเศร้าเหมือนทำวิญญาณหาย บางคนฆ่าตัวตาย บางคนก็แค่ยักไหล่แล้วหาคนใหม่ บางคนตกงานแล้วเศร้า บางคนมองว่าเป็นโอกาสที่จะทำอะไรใหม่ๆ

ดังฉะนี้ย่อมชี้ว่า บางทีความทุกข์ที่แท้จริง อาจมิได้อยู่ที่ ‘แกนโลก’ ขยับตัวอย่างเดียว มันมาจาก ‘แกนใจ’ ของเราขยับตัวด้วย ทำให้ทุกข์เล็กเป็นทุกข์ใหญ่ ทุกข์ใหญ่เป็นทุกข์ยักษ์

‘แกนใจขยับ’ อีกอย่างหนึ่งมาจากการที่ไม่สามารถยอมรับความเปลี่ยนแปลง เมื่อใครรักเรา ก็ยึดมั่นว่าเขาหรือเธอต้องรักเราไปตลอดกาลนานเหมือนนิยายรัก เมื่อทำงานก็ยึดมั่นว่าจะไม่มีวันถูกไล่ออก

เมื่อเจอความเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศแห่งชีวิตเข้าหน่อย ก็เป็น ‘หวัด’ อย่างง่ายดาย

-2-
ทะเลทรายสะฮาราเป็นพื้นที่ร้อนกันดารที่สุดแห่งหนึ่งของโลก มันมิได้รับนาม ‘สะฮารา’ มาโดยไม่มีเหตุผล ทว่าใต้มหาทะเลทรายนี้เป็นแหล่งน้ำขนาดใหญ่ฝังอยู่

นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าวันหนึ่งเราจะมีเทคโนโลยี ที่สามารถดึงน้ำใต้ดินมหาศาลนี้มาใช้ประโยชน์ และเปลี่ยนทะเลทรายร้อนแรงเป็นโอเอซิสเย็นฉ่ำก่อนกำหนดสองหมื่นปี

มองโครงสร้างของธรรมชาติทั่วไป มักมีความเย็นซ่อนอยู่ในความร้อน และความร้อนซ่อนในความเย็น ร้อนกับเย็นมักอยู่คู่กัน เมื่ออากาศร้อนจัด ฝนก็เทลงมา เป็นต้น

บางทีธรรมชาติอาจกำลังสอนเราทางอ้อมว่า สุขกับทุกข์เป็นสองด้านของเหรียญเดียวกัน มีสุขก็มีทุกข์ได้ มีทุกข์ก็มีสุขได้ หากเราเข้าใจวัฏจักรของสุขทุกข์ดังนี้ ก็จะไม่ลำพองใจเวลาเจอเรื่องที่ like และลดความฟูมฟายเวลาเจอเรื่องไม่ like

ละลดความยึดมั่นนี้ได้เมื่อไร ก็จะละลดความทุกข์เมื่อนั้น คนมีปัญญาต้องตามทันความเปลี่ยนแปลง เข้าใจความเปลี่ยนแปลง และปรับตัวได้กับความเปลี่ยนแปลง

ทุกข์เป็นเรื่องหนึ่ง การมองเป็นอีกเรื่องหนึ่ง ใช้แว่นขยายมองปัญหาให้ใหญ่ขึ้นก็ได้ หรือมองส่องหารากของปัญหาก็ได้

แหล่งน้ำใต้ดินของสะฮาราบอกเราว่า หากรู้จักมองจะพบว่าในทุกๆ ความทุกข์ก็มีความสุข ในวิกฤติก็มีโอกาส หากรู้จักใช้ปัญญา ก็อาจเปลี่ยนลบเป็นบวกได้

ทุกอุปสรรคมี ‘แหล่งน้ำ’ ซ่อนอยู่เสมอ หากใช้ปัญญาก็อาจเปลี่ยน ‘ทะเลทรายแห่งปัญหา’ เป็นความชุ่มฉ่ำได้อย่างไม่น่าเชื่อ

ไม่มีสิ่งร้ายๆ ใดที่ถาวร เหมือนลูกตุ้มนาฬิกาที่เมื่อแกว่งถึงสุดปลายหนึ่งแล้ว ก็จะแกว่งกลับไปยังอีกปลายหนึ่งเสมอ

วินทร์ เลียววาริณ
19 พฤษภาคม 2555