เด็กชายป๋องจอมอืดอาด

สอนคุณธรรมอย่างไรให้มีความพอเพียง

อันดับที่ 4/6 คุณธรรมแห่งความขยันหมั่นเพียร

วัตถุประสงค์ เพื่อรู้ รัก และฝึกฝนจนเคยชิน

ขออาสาสมัครเล่าเรื่องให้ผู้อื่นฟังด้วยความรู้สึกเสียสละ เพื่อให้ผู้อื่นมีความสุข และตนเองมีความสุขบนความสุขของผู้อื่น

นายมานพ ได้เล่าถึงอดีตของตนเองในสมัยที่กำลังเรียนอยู่ในชั้นประถม ซึ่งเป็นโรงเรียนชนบทแห่งหนึ่ง ที่อยู่ทางภาคเหนือ ให้เพื่อนในระดับมัธยมปลาย ฟังว่า ตัวเขามีเพื่อนสนิทคนหนึ่งชื่อว่า ป๋อง ทั้งชื่อจริงและชื่อเล่นเป็นชื่อเดียวกัน ก็ไม่รู้ว่าเพราะอะไร หรืออาจเป็นเพราะจำง่ายและสั้นดี เคยถามแม่ของป๋องเหมือนกัน แต่ได้รับคำตอบว่า ก็ไม่รู้ว่าจะตั้งชื่อให้มันวิริสมาหราไปทำไม เรามันคนยากคนจน หาเช้ากินค่ำ ป๋องเป็นคนที่เรียนได้คะแนนอันดับท้ายสุดของห้องเสมอ

แม้ป๋องจะเรียนไม่เก่งแต่ความมีน้ำใจของป๋องนั้นติดอันดับหนึ่งเสมอ จึงเป็นที่รักของเพื่อนทุกคนในห้อง ดังนั้นเพราะเหตุนี้ เพื่อน ๆ ทุกคนจึงพากันทั้งดึงทั้งดันให้ป๋องสอบได้คะแนนที่ดีขึ้น หรืออย่างน้อยก็ให้ป๋องเข้าใจในวิชาวิทย์ คณิต อังกฤษ ไทย สังคม ( ยังดีหน่อยที่ไม่มีวิชาพละเข้ามาด้วย ) ที่ป๋องบอกเพื่อน ๆ เสมอว่า ยังไง ๆ มันก็ไม่ซึมซับเข้าไปอยู่ในส่วนลึกของสมอง

ป๋องบอกกับเพื่อน ๆ เสมอว่า ทุกครั้งที่หยิบหนังสือมาอ่าน เหมือนมีปีศาจเข้ามาล่อลวงให้ใจวอกแวกไปทางโน้นที ไปทางนี้ที เพื่อน ๆ จึงตอบป๋องกลับไปว่า ไม่ใช่ปีศาจหรอก แต่เป็นเพราะความขี้เกียจของป๋องต่างหาก เมื่อทั้งดึงทั้งดันอย่างไรก็ทำท่าว่าจะไม่เป็นผลสำเร็จสักที

ผม ...มานพจึงใช้ไม้ตาย ดึงเอาจุดอ่อนของป๋องมาใช้ให้เกิดประโยชน์ ป๋องเป็นคนรักพ่อแม่มาก ช่วยเหลือพ่อแม่ทุกอย่างเพื่อให้ได้เงินมาใช้จ่ายในครอบครัวจึงบอกกับป๋องไปว่า ถ้าอยากให้พ่อแม่สบายในวันข้างหน้า ป๋องต้องตั้งใจเรียนให้เก่งในวันนี้ เพื่อที่จะมีโอกาสได้เรียนสูง ๆ และจบออกมามีงานทำที่ดี ๆ

ป๋องก็รับปากว่าจะทำตามเป็นมั่นเป็นเหมาะ แต่ผลสุดท้ายเมื่อคะแนนเก็บออกมา ป๋องก็ได้ที่โหล่เหมือนเดิม ซึ่งเพื่อน ๆ ทุกคนพากันตัดหางปล่อยวัดไปตาม ๆ กัน

วันหนึ่ง ผม ( นายมานพ ) ได้ชวนป๋องไปเที่ยวงานวัดกับพวกเพื่อน ๆ ป๋องตอบกลับมาว่า “ ไม่ไปหรอก มีการบ้านต้องทำ พวกนายไปกันเถอะ ” ผมแปลกใจกับคำตอบของป๋อง จึงพูดเยาะเย้ยถากถางไปว่า “ นายจะขยันทำการบ้านไปทำไม ยังไงนายก็ไม่มีวันสอบได้ที่หนึ่งอยู่แล้ว ” แล้วผมก็ไปเที่ยวงานวัดกับเพื่อน ๆ อย่างสนุกสนาน หลังจากนั้นทุกเย็นหลังเลิกเรียน ป๋องจะรีบกลับบ้านไม่ยอมเล่นกับเพื่อน ๆ เหมือนที่เคย

พวกเราไม่สงสัยอะไร คิดว่าป๋องรีบกลับบ้านไปช่วยแม่ทำงาน ในที่สุด วันสอบปลายภาคก็มาถึง และในวันสอบปลายภาคของทุกปี จะมีการประกาศรางวัลผู้ที่สอบได้เป็นอันดับที่หนึ่งของห้อง ในแต่ละชั้นปี เพื่อน ๆ ที่เคยได้รางวัลคะแนนดีเยี่ยมต่างพากันไปนั่งแถวข้างหน้า พวกเราทุกคนแทบช๊อก เมื่อผลประกาศรางวัลผู้ที่สอบได้อันดับหนึ่งของห้องได้แก่ เด็กชายป๋อง อยู่รอด เพื่อนจอมไม่เอาไหนของพวกเราเอง

ป๋องพูดด้วยความภาคภูมิใจในผลงานของตนเองกับเพื่อน ๆ ว่า

“ พวกนายเคยได้ยินนิทานเรื่อง เต่ากับกระต่ายหรือเปล่า เรานั่นหละเป็นเต่า แต่พวกนายเป็นกระต่าย ”

พูดจบ ป๋องก็เดินเชิดหน้าลอยตาจากไป โดยไม่สนใจอาการอึ้งกิมกี่ของพวกเราเลย

ช่วยกันขยายความ

1) ให้ช่วยกันหาคติพจน์ส่งเสริมความขยันหมั่นเพียร

2) ให้ช่วยกันหาคำสอนของศาสนาต่าง ๆ ที่กล่าวถึงความขยันหมั่นเพียร

ฝึกคุณธรรม

1) ฝึกรู้รอบ : เรื่องนี้เหมาะสำหรับสอนเรื่องความขยันหรือไม่ เพียงไร

2) ฝึกเข้มแข็ง : เราจะมีวิธีใดบ้าง ที่จะสร้างความเข้มแข็งให้กับตนเอง

3) ฝึกพอเพียง : ต้องมีความขยันหมั่นเพียรอย่างไร จึงเรียกได้ว่าพอเพียง

อย่างไรเรียกว่าขาด ( เช่น มีความขยันหมั่นเพียร แต่ไม่มีความมุมานะอดทน ) จงยกตัวอย่าง อย่างไรเรียกว่าเกิน ( เช่น มีความขยันหมั่นเพียรจนทำให้ต้องสูญเสียสุขภาพที่ดี) จงยกตัวอย่าง

4) ฝึกยุติธรรม : ทำอย่างไรจึงเรียกได้ว่า มีความขยันหมั่นเพียรโดยไม่เห็นแก่ตัวและไม่เอาเปรียบผู้อื่น ( ไม่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อนและเสียหาย ) จงยกตัวอย่าง

กิจกรรมสันทนาการ

1) หาอาสาสมัคร 1 คน ซ่อนไข่ 1 ฟอง อย่างมิดชิด ( พร้อมทั้งบอกบริเวณที่ซ้อนด้วย ) แล้วให้ทุกคนหาไข่ให้เจอ

2) เล่นปิดตาตีหม้อ ให้แบ่งออกเป็นสองฝ่าย ฝ่ายละ 2 คน และนำผ้ามาปิดตาของทั้งสองฝ่ายถือไม้ฝ่ายละอัน แบ่งออกเป็นฝ่ายละทีม ( ทั้งสองทีมอยู่คนละฝั่ง ) มีหม้ออยู่ทีมละ 10 ใบ ใช้เวลา 1 นาที ในการตีหม้อให้แตก ใครตีหม้อแตกมากที่สุด ได้รางวัลเป็นเงิน 100 บาท

3) ให้แบ่งออกเป็นสองทีม ให้แต่ละทีมส่งคนมาทีมละ 3 คน แล้วให้ดินน้ำมันคนละก้อนปั้นรูปสัตว์อะไรก็ได้ที่คิดว่าตนเองมีความสามารถ ( ทุกคนในแต่ละทีมจะต้องปั้นรูปสัตว์ที่คิดว่าตนเองสามารถปั้นได้ ) และเมื่อทีมใดปั้นรูปสัตว์ได้เหมือนที่สุด จะมีรางวัลให้

เอกสารคุณธรรมและจริยธรรมของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ปรับจากหนังสือ Discovering the Real Me, Universal Peace Federation Edition