บันทึกประสบการณ์ : ตรวจพบเชื้อมาเลเรียชนิด Plasmodium malariae

เราตรวจพบขณะปฏิบัติงานประจำ โดยที่แพทย์ไม่ได้สั่งตรวจ

วันพุธที่ 25 มิ.ย. ที่ผ่านมา ขณะที่พวกเรากำลังนั่งตรวจดูแผ่นฟิล์มเลือดด้วยกล้องจุลทรรศน์อยู่นั่นเอง น้องณีคนเก่งก็เรียกพี่เม่ยว่า

"จานเม่ย....มาดูอะไรนี่ เร้ว!"

พี่เม่ยไม่รอช้า เดินไปดูที่กล้องของน้องทันที...อ้อ พบเชื้อมาเลเรียนี่เอง แต่ดูไม่ค่อยเหมือนเชื้อที่เราพบกันอยู่บ่อยๆนะ เนื่องจากเม็ดเลือดแดงที่ติดเชื้อมีขนาดเล็ก ตัวเชื้อก็ดูแน่นๆ สีเข้ม (เชื้อมาเลเรียที่เราตรวจพบบ่อยๆก็คือชนิด P.falciparum และ P.vivax ซึ่งแต่ละชนิดจะมีลักษณะเฉพาะที่ทำให้เราสามารถแยกได้ว่าเป็นชนิดใด)

ตัวแรกที่เราพบ น่าจะเป็นระยะ growing trophozoite

ที่เรียกว่า compact form

พี่เม่ยหยิบแผ่นฟิล์มเลือดอีกแผ่นมาตรวจดูด้วย ดูไปดูมาเริ่มนึกถึงเชื้อมาเลเรียที่เราไม่พบบ่อยในประเทศไทย และเริ่มพบได้บ่อยขึ้นเรื่อยๆ แต่ที่ห้องแล็บเรายังไม่เคยพบ ก็คือเชื้อมาเลเรียชนิด P.malariae นั่นเอง เราจึงต้องหาลักษณะเฉพาะของเชื้อในระยะต่างๆให้พบ เพื่อช่วยยืนยันว่าใช่จริง

น้องณีเริ่มตรวจหาอย่างถี่ถ้วน และก็พบมากขึ้นเรื่อยๆ จึงร้องเรียกพี่ดา (ผู้มีฉายา..เจ้าแม่แห่งมาเลเรีย) มาช่วยตรวจดูด้วย "น่าจะใช่.." พี่ดาบอกพร้อมทั้งนั่งลงช่วยกันหาในแผ่นฟิล์มเลือดอีกแผ่นหนึ่ง

แล้วเราก็พบเชื้อในระยะ schizont ที่มีลักษณะเฉพาะที่เรียกว่า rosette form (เนื่องจากมีนิวเคลียสเรียงตัวกันเหมือนดอกกุหลาบ จำนวนนิวเคลียส 8-12 อัน)

หาต่ออีก...หาต่อไปอีก... เสียงเชียร์จากพวกเราอีกหลายคนเพื่อให้หาลักษณะเฉพาะของเชื้อที่สงสัยนี้ต่อไป

ในที่สุดก็พบค่ะ เชื้อในระยะ growing trophozoite ที่มีลักษณะพาดขวางเม็ดเลือดแดง เรียกว่า band form

หลังจากระดมสมองกันแล้วเราก็สรุปว่า เราจะรายงานว่าพบเชื้อมาเลเรีย ชนิด P.malariae แล้วนะ แต่เนื่องจากเป็นรายแรกที่เราพบ จึงรายงานไปว่า "found malaria, suspected to be* P.malariae...." ตามด้วยการรายงานจำนวนและระยะของเชื้อที่เราตรวจพบ เป็นอันเรียบร้อย

(..be* คุณโอ๋กระซิบบอกว่า ต้องเติมคำนี้ต่อท้าย suspected to ด้วยเพื่อให้รูปประโยคสมบูรณ์ จึงแก้ไขตามคำแนะนำไว้แล้วค่ะ....04/07/51)

และก็ไม่ลืมโทรศัพท์ไปรายงานแพทย์ด้วย เนื่องจากการตรวจพบเชื้อมาเลเรียโดยที่แพทย์ไม่ได้สั่งตรวจนี้ ถือเป็นค่าวิกฤตที่ต้องรายงานแพทย์โดยด่วน เพื่อให้การวินิจฉัยและรักษาผู้ป่วยต่อไป.....

เรียบร้อยค่ะ พี่เม่ยจึงนำที่จะสไลด์แผ่นนี้ไปถ่ายภาพเชื้อในระยะต่างๆ เพื่อจัดเก็บไว้เป็นคลังความรู้ต่อไป....


P.malariae: schizont ที่กำลังจะแตกออก เพื่อไปinfect เซลล์เม็ดเลือดแดงตัวใหม่	P.malariae: ระยะ gametocyte

P.malariae: นี่ก็ระยะ gametocyte	P.malariae: ระยะ growing trophozoite ; band form