ลุ่มน้ำ

ความหมายของลุ่มน้ำ

ลุ่มน้ำ หรือ watershed  

      ความหมายและคำจำกัดความของคำว่า "ลุ่มน้ำ" (watershed) หมายถึง พื้นที่รองรับน้ำฝนทั้งหมดที่อยู่เหนือจุดที่กำหนดให้ โดยน้ำฝนที่ตกลงมาในพื้นที่นั้นจะพากันระบายไหลรวมไปสู่จุดออก (outlet) เดียวกัน ณ จุดที่กำหนดให้นี้เท่านั้น (U.S.D.A., 1957)

     ซึ่งมีความหมายคล้ายคลึงกับคำว่า "drainage basin" และคำว่า "catchment area" ส่วนใน Webster' Dictionary ได้ให้คำจำกัดความของ "ลุ่มน้ำ" ว่า คือ พื้นที่ลาดชันที่ระบายน้ำจากเส้นสันปันน้ำ (divide )ให้ไหลลงไปสู่ท้องลำธารอย่างน้อยสองแห่งหรือมากกว่านั้น ฉะนั้น ลุ่มน้ำ ก็คือ พื้นที่ที่ล้อมรอบไปด้วยสันปันน้ำนั้นเอง เส้นแบ่งเขตลุ่มน้ำหรือเส้นสันปันน้ำนี้ แบ่งออกได้เป็น 2 ชนิด คือ สันปันน้ำผิวดินและสันปันน้ำใต้ดิน

     สำหรับคำว่า "ต้นน้ำลำธาร" (head watershed หรือ upstream watershed) คือ ลุ่มน้ำที่อยู่บนที่สูงบริเวณที่เป็นต้นกำเนิดของห้วยธารสายแรก ๆ ส่วนใหญ่จะเป็นพื้นที่ภูเขาสูงชันปกคลุมไปด้วยป่าไม้และมีฝนตกชุก มีคุณสมบัติเหมาะที่จะรองรับน้ำฝน สามารถดูดซับและกักเก็บน้ำปริมาณมาก ๆ ไปไว้เป็นน้ำใต้ดิน

     ซึ่งทางรัฐบาลไทยได้จัดแบ่งชั้นคุณภาพของลุ่มน้ำออกเป็น 5 ชั้นคุณภาพลุ่มน้ำ และในด้านการบริหารจัดการได้แบ่งพื้นที่ประเทศตามลักษณะทางกายภาพออกเป็น 28 ลุ่มน้ำ

 

     ข้อมูลนี้ หนูมานีได้รับมาจาก วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตร์มหาบัญฑิต ม. แม่โจ้ ซึ่งหนูมานีว่าเป็นสิ่งที่พวกเรา และคุณๆ ควรได้ทราบบ้าง ทุกวันนี้ป่าแทบจะไม่เหลือโครงสร้างให้เราได้ชื่นชมยินดี แต่ถ้าเรายังไม่สนใจใยดีกับป่า เราก็จะเหลือแต่ป่าที่สร้างโดยใช้ไฟเบอร์ปั้นเลียนแบบธรรมชาติแทน