สารพัดวิธี กว่าจะมีน้ำนมให้ลูก

“ออย” หญิงสาววัย 22 ปี กำลังตื่นเต้นกับตำแหน่ง “คุณแม่คนใหม่” ออยมีความตั้งใจที่จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เป็นอย่างมาก เธอบอกว่า แม่ของเธอเคยมาอบรม “อาสาสมัครนมแม่” ที่โรงพยาบาลบ้านลาด แม่ได้เล่าถึงประโยชน์ของน้ำนมแม่ให้ฟัง ออยจึงอยากให้ลูกของเธอเป็นเด็กที่มีสุขภาพดี เก่ง และฉลาด จึงตั้งใจไว้ว่า จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน ตามที่แม่ได้นำความรู้จากการอบรมไปบอกเธอ  ออยเล่าว่า

             “หนูยอมหยุดทำงานที่โรงงานทำถุงเท้าที่เคยทำอยู่ก่อนตั้งท้อง เพื่อที่จะให้ลูกได้กินน้ำนมจากเต้าของหนูอย่างเต็มที่ และถ้าไม่มีอุปสรรคอะไร  หนูก็ตั้งใจไว้ว่าจะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ต่อไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะครบ 2 ปี ตามที่หมอโรงพยาบาลเคยบอกตอนมาฝากท้อง ลูกของหนูคลอดโดยใช้เครื่องดูดออก เพราะว่าหนูเบ่งคลอดจนหมดแรงยังไม่ออก หมอจึงช่วยดูดให้”

              ออยเล่าว่า “หลังคลอดลูกสักพักหนึ่ง พยาบาลก็นำลูกชายตัวน้อยของหนูมาวางบนอกเพื่อให้ดูดนม หนูรู้สึกว่ามีความสุขอย่างบอกไม่ถูก ที่ได้โอบกอดลูกเป็นครั้งแรกและรู้สึกถึงแรงดูดน้ำนมจากเต้าของหนู ถึงแม้ว่าตอนนั้นน้ำนมจะยังไม่ไหลก็ตาม”

            “ เมื่อย้ายมาตึกผู้ป่วยใน ห้องหลังคลอด ”  ออยเล่าต่อ “หนูก็พยายามที่จะให้ลูกดูดนมทุก 2 ชั่วโมง ตามที่พยาบาลได้มาสอนและฝึกให้ปฏิบัติ โดยไม่รู้สึกเหนื่อยล้าจากการคลอดเลย ลูกของหนูอมหัวนมได้ไม่กระชับ น้ำนมยังไม่ไหล ลูกก็ร้อง ทำให้หนูเครียดมาก”  ออยเล่าให้ฉันฟังถึงความพยายามของเธอ

             ในวันนั้นฉันอยู่เวรและได้รับผิดชอบผู้ป่วยห้องหลังคลอด เสียงกริ่งดังขึ้นทางห้องหลังคลอด   ฉันเดินไปดูทันที  สภาพที่เห็น  ออยนั่งอุ้มลูกสีหน้าดูเศร้าเป็นกังวล  ฉันรีบตรวจสอบหัวนมทันที หลังจากที่ออยบอกว่าลูกไม่ดูดหัวนม   อนิจจา ออย มีหัวนมที่สั้นจนเกือบบอด ทำให้ลูกของเธออมหัวนมได้ไม่กระชับ น้ำนมเจ้ากรรมก็ยังไม่ไหล ลูกก็ร้องมาก จนแทบจะไม่ได้ยินเสียงแล้ว แม่ก็ลุ้นจนเหงื่อแตก ถึงแม้ห้องจะติดแอร์ แต่มันก็ไม่ทำให้ออยรู้สึกเย็นขึ้นมาเลย ด้วยความที่ฉันมีตำแหน่ง “Miss นมแม่” จึงยอมไม่ได้ที่จะให้ลูกน้อยอันเป็นแก้วตาดวงใจของผู้เป็นแม่ ต้องเสียโอกาสที่ได้รับสารอาหารที่มีคุณค่าที่สุดในชีวิต นั่นคือ “นมแม่” ซึ่ง “ออย” ผู้เป็นแม่  ตั้งใจที่จะมอบให้เป็นของขวัญแก่ลูกน้อยในวันแรกที่ลืมตาดูโลก

            ฉันคอยแวะเวียนไปคอยช่วยเหลือออยอยู่บ่อย ๆ วันนั้นเป็นวันแรกที่ออยคลอด น้ำนมเพิ่งจะเริ่มไหล นมยังไม่คัด ออยบอกว่า“ หนูให้ลูกอมหัวนมลึกถึงลานนมแล้วนะแต่ทำไมลูกของหนูจึงไม่ยอมดูดนม เอาแต่ร้องทุกครั้งที่ดูดนม บางครั้งดูดได้ 2-3 นาที ก็หยุดดูด” คุณแม่มือใหม่พูดด้วยเสียงสั่นเครือ น้ำตาไหลพรากอาบสองแก้ม ด้วยความสงสารลูกจับใจ

            ฉันเริ่มสังเกตเห็นว่า ออยยังใช้ความพยายามให้นมลูกอยู่นาน  จนออยเริ่มเครียดแล้ว ลูกก็ยังดูดนมไม่ได้ จึงได้บอกออยไปว่า “ความเครียด จะยิ่งทำให้น้ำนมไม่ไหลนะ ออยต้องทำใจให้สบาย ความรักที่ออยมีให้ลูกขณะให้ลูกดูดนม  จะช่วยให้น้ำนมหลั่งเพิ่มขึ้นได้”   ออยพยักหน้ารับรู้  ในขณะเดียวกัน แม่ของออยก็อยู่เคียงข้างออย คอยเป็นกำลังใจให้เธอตลอดเวลา  ออยโชคดีที่แม่ของเธอเห็นความสำคัญของ “น้ำนมแม่” คอยช่วยเหลือลูกสาวอย่างใกล้ชิด และไม่คิดที่จะให้หลานกินนมผสมเลย

                ในวันแรกที่ลูกน้อยของออยไม่ยอมดูดนมจากเต้าที่มีหัวนมสั้นจนเกือบบอด และน้ำนมก็ไหลน้อย  ฉันจึงแนะนำออย สามี และมารดาของเธอที่มาคอยลุ้นให้กำลังใจออยให้นมลูกโดยสาธิตวิธีการนวดเต้านม  การประคบเต้านมด้วยผ้าชุบน้ำอุ่น และการบีบน้ำนมใส่แก้ว และให้ลูกกินโดยป้อนด้วยแก้ว ออยพยายามทำทุกอย่าง ที่แนะนำ โดยมีสามีและมารดาคอยช่วยอยู่ข้างๆ แต่ในการบีบน้ำนมใส่แก้วแต่ละครั้ง ก็ได้น้ำนมเพียงน้อยนิด ไม่น่าจะทำให้ลูกของเธออิ่มได้

             ออยเริ่มวิตกกังวลอีกครั้งที่น้ำนมยังออกน้อยอยู่ ถามฉันว่า “แล้วน้ำนมจะมีอีกไหมจ๊ะหรือว่าออกแค่นี้ จะพอให้ลูกกินเหรอจ๊ะ ”  ฉันยิ้มและบอกออย    “ เพียงแค่ออย พ่อ และยายไม่ละความพยายาม ปฏิบัติตามที่หมอแนะนำ  และให้ลูกดูดกระตุ้นเพื่อให้น้ำนมหลั่งออกมากขึ้น ก็จะช่วยได้นะจ๊ะ” ฉันพยายามปลอบใจ และให้คำมั่น ออยพยักหน้าแบบไม่ค่อยเต็มใจ

                วันที่ 2 หลังคลอด ออยยังไม่ละความพยายามที่จะให้ลูกดูดนมจากเต้าของเธอให้ได้ ออยพยายามให้ลูกดูดนมทุก 2 ชั่วโมง สลับกับนวดเต้านม ประคบเต้านม และบีบน้ำนม แต่น้ำนมก็ยังน้อย ลูกของออยดูดนม 2-3 นาที ก็หยุดดูด แล้วก็ร้อง  เป็นอย่างนี้ทุกครั้ง ที่ออยให้ลูกดูดนม ออยบอกว่า “ ทุกครั้งที่ลูกร้อง หนูรู้สึกสงสารลูกมากแต่ไม่รู้จะทำอย่างไร พอลูกร้อง หนูก็อดที่จะร้องไห้ไม่ได้” พูดไปน้ำตาของออยก็ไหลอาบแก้มอีกแล้ว

                 ฉันเห็นความพยายามของออยที่ไม่เคยท้อแท้ จึงพยายามหาวิธีที่จะทำให้น้ำนมมามากและลูกของออยดูดนมได้ดี   ฉันจึงแนะนำให้แม่ของออยไปซื้อ “Nipple shill” มาครอบหัวนมของออย เพื่อให้ลูกน้อยดูดนมได้ง่ายและกระชับขึ้น เมื่อลูกน้อยดูดนมได้กระชับและสม่ำเสมอ น้ำนมก็เริ่มไหลมากขึ้น  ฉันเริ่มสังเกตเห็นรอยยิ้มบนใบหน้าของออยและแม่ของเธอ รวมทั้งสามีของออยที่คอยมาดูแลให้กำลังใจออยทุกวัน ฉันเองก็แอบถอนหายใจอย่างโล่งอก

                วันที่ 3 หลังคลอด ทารกน้อยเริ่มดูดนมจากเต้าของออยโดยไม่ต้องใช้ “Nipple shill”แล้ว ฉันไม่ได้ยินเสียงร้องของทารกเวลาดูดนมแม่อีกเลย ออย แม่และสามีของเธอมีสีหน้าที่เต็มไปด้วยรอยยิ้ม  “  หมอลูกดูดนมจากเต้านมของหนูได้ดีแล้ว  หนูดีใจจังเลย”   ออยบอกอย่างดีใจ  ฉันจึงแนะนำต่อไปว่า

             “ ให้ออยกลับไปรับประทานอาหารที่ช่วยในการสร้างน้ำนม เช่นหัวปลี ขิง กุยช่าย เป็นต้นออยกับแม่บอกว่า “ยินดีทำทุกอย่างที่จะช่วยให้มีน้ำนมให้ลูกกินอย่างเพียงพอ”

              ในวันนี้แพทย์ได้จำหน่ายให้ออยและลูกกลับบ้านได้  ครอบครัวของออยดีใจมาก ที่จะได้พาสมาชิกใหม่ตัวน้อยๆ กลับบ้าน ทุกคนกระตือรือร้นเก็บข้าวของทันที  ฉันได้ทบทวน ความรู้และทักษะในการเลี้ยงลูกด้วนนมแม่  การปฏิบัติตัวหลังคลอด  การเลี้ยงดูทารก  พร้อมทั้งให้ออยทำแบบประเมินและปฏิบัติให้ดู ออยสามารถทำได้อย่างถูกต้อง  ฉันแน่ใจทันทีว่าเด็กน้อยคนนี้ต้องได้รับนมแม่และการเลี้ยงดูท่ามกลางการเอาใจใส่ของคนที่รักในครอบครัวอย่างแน่นอน

                หลังจากออยกลับไปอยู่บ้านฉันได้มีโอกาส ไปเยี่ยมออยและลูกที่บ้าน ก็ได้รู้จากปากแม่ออยว่า ออยได้ทำตามที่หมอแนะนำมาทุกอย่าง เพื่อให้มีน้ำนมให้ลูกกินอย่างเพียงพอ ไม่ว่าจะเป็นการนวดเต้านม ประคบเต้านม และแม่ของออยก็ได้นำหัวปลี ขิงและกุยช่าย มาช่วยทำอาหารหลากหลายชนิดให้ออยรับประทานทุกมื้อทุกวัน ออยเองก็เต็มใจที่จะรับประทานถึงแม้ว่าออยจะไม่ชอบรับประทานอาหารประเภทนี้ก็ตาม แต่ออยบอกว่าเพื่อลูก ออยทำได้ทุกอย่าง และฉันก็ได้ความรู้เพิ่มจากแม่ของออยอีกหนึ่ง อย่างคือ ต้นนมราชสีห์ นำมาต้มน้ำดื่ม จะช่วยในการสร้างน้ำนมได้ ซึ่งแม่ของออยก็ทำให้ออยดื่มทุกวัน   ทำให้ออยมีน้ำนมให้ลูกดูดอย่างเพียงพอ  

                จนกระทั่งวันนี้ ลูกของออย อายุ ได้ 2 เดือนเศษแล้ว  มีสุขภาพที่แข็งแรง ไม่เคยเจ็บป่วย ชั่งน้ำหนักได้ครบตามเกณฑ์ ออยบอกว่า “มีความสุขเวลาที่โอบกอดลูกขณะดูดนม”  และยังรับปากกับฉันว่าจะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จนถึง   6  เดือน   แม่ของออยหันมามองหน้าฉัน  ยิ้มอย่างสุขใจและถอนหายใจอย่างโล่งอก แล้วพูดกับฉันว่า “เฮ้อ ! สารพัดวิธีกว่าจะมีน้ำนมให้ลูก”

               การทำความดีช่างยาก และลำบากจริงๆ กว่าจะเห็นผลก็นานจนอ่อนใจ แต่เมื่อเราทำสำเร็จแล้ว ดอกไม้แห่งความสำเร็จ และความสุข  เวลาบานมันก็จะส่งกลิ่นหอมและสวยงาม คุ้มค่ากับการรอคอยจริงๆ ท่านทั้งหลายก็เช่นกันนะ อย่าท้อถอยจงอดทน แล้วดอกไม้แห่งความสำเร็จ และความสุข ก็จะบานในใจของท่านเช่นกัน