วิถีชีวิตของย่าทวด

คนเราถึงแม้ว่าจะยากดีมีจน  ขัดสนข้นแค้น  หรือจะชั่วเจ็ดทีดีเจ็ดหนอย่างไรก็สุดแท้แต่พื้นฐานแห่งความเป็นมนุษย์ของแต่ละคนที่กำหนดไว้  แต่สิ่งหนึ่งที่ทุกคนต้องทีอยู่ในพื้นฐานที่ว่านั้น  ก็คือ  ความรู้สึกที่เรียกว่า  “ความเสียสละและความมีน้ำใจ”  ทั้งสองสิ่งนี้เป็นพื้นฐานที่เป็นองค์ประกอบของสิ่งที่เรียกว่า  “มนุษย์”  และทั้งสองสิ่งนี้  มนุษย์ทุกคนก็ไม่ต้องไปหยิบยืมใคร  หรือจะต้องไปซ้อหามาจากที่ใด  ทั้งจะขอจากใครก็คงจะได้ไม่อย่างแน่นอน  ทำไมอย่างนั้นหรือ  ก็เพราะว่าเจ้าสิ่งที่เราทั้งหลายต่างเรียกมันว่า  “ความเสียสละและความมีน้ำใจ”  นั้นมันอยู่ที่ตัวเรานี่เอง  ซึ่งบางครั้งเราอาจจะไม่รู้เสียด้วยซ้ำว่าในตัวตนของเรานั้นมีเจ้าสองสิ่งนี้สิงสถิตอยู่กับเรา  จนเมื่อถึงเวลานั่นแหละ  เมื่อความรู้สึกนี้ได้แสดงออกมา  เราถึงจะรับรู้ได้ว่ามีเจ้าความรู้สึกทั้งสองอย่างนี้อยู่ในตัวเรา

            “คุณแม่  ๆ  ปู่จ๋าให้ไปเปลี่ยนสายอาหารให้ย่าทวดด้วยค่ะ”  พลันที่เราเพิ่งจะปิดประตูรถยนต์ในโรงจอดรถ  เมื่อกลับเข้ามาถึงบ้านในยามเย็น  พร้อม  ๆ  กับความเงียบสงบของเสียงเครื่องยนต์ก็ได้ยินเสียงร้องบอกของหลานสาววัยสี่ขวบดังขึ้นแทนที่  เสียงร้องบอกดังขั้นนำมาก่อนที่จะได้ยินเสียงฝีเท้าน้อย  ๆ  กับร่างขาว  ๆ  อ้วน  ๆ  ตุ้ยนุ้ยเสียอีก  ภาพน่ารักสดในของหลานสาวสุดรักที่หลงพ่อหลงแม่และเรียกเราว่าคุณแม่ทุกครั้ง  ก็ปรากฏขึ้นกับสายตาของเรา  ความรู้สึกเหนื่อยและเพลียที่ได้รับมาตลอดทั้งวัน  เนื่องจากวันนี้มีคนไข้เข้าไปรับการรักษาที่โรงพยาบาลของเรามากผิดปกติแทบจะหายไปในทันที  หลังจากกอดจูบกันเสียจนพอใจแล้ว  ความรู้สึกหนึ่งก็เกิดขึ้น  จะเรียกว่าเป็นหน้าที่หรือ  ก็คงจะไม่ใช่ก็เพราะมันไม่ใช่หน้าที่ของเรา             นี่นา.....  แต่จะเรียกว่าอะไรก็ช่างเถอะ  เราไม่อยากเสียเวลาหาคำตอบให้ยุ่งยากเสียเวลา  คิดแล้วก็ทำให้ภาพเหตุการณ์หนึ่งกลับเข้ามาในความทรงจำของเรา

            เริ่มต้นที่วันนั้น  อาเขยของเราโทรศัพท์มาไถ่ถามถึงวิธีดูแลผู้ป่วยที่ไม่สามารถขยับกายหรือเคลื่อนไหวได้ด้วยตัวเองกับเรา  ทำให้เพิ่งจะคิดขึ้นได้ว่า  หลายวันมาแล้วที่อาเขยได้พาแม่ของเขาซึ่งเป็นผู้สูงอายุมากแล้ว  และป่วยเป็นอัมพาต  ต้องนอนอยู่บนที่นอนตลอดเวลา  ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้มาอยู่ที่บ้านเพ่อดูแลรักษา  คิดแล้วก็รู้สึกสงสารเพราะเราจำได้ว่า  “ย่าทวด”  ที่ใคร  ๆ  เรียก  มีลูกชายสามคน  อาเขยเป็นคนโต  ส่วนน้องชายคนรองก็ป่วยเป็นอัมพฤกษ์  ส่วนคนเล็กก็มีปัญหาสุขภาพทำให้เดินเหิน  หรือเคลื่อนไหวลำบาก  จะมีก็อาเขยนี้แหละที่พอจะเป็นที่พึ่งพาดูแลรักษาผู้เป็นแม่ได้  วันนั้นเราจำได้ว่าบทสนทนาจบลงตรงที่เรารับปากกับอาเขยว่า  เมื่อเราลงเวรดึกตอนแปดโมงเช้าแล้วจะไปช่วยดูแลย่าทวดและทั้งที่เมื่อคืนที่ผ่านมาเราแทบจะไม่ได้พักผ่อนเพราะมีคนไข้มารับการรักษาที่โรงพยาบาลตลอดเวลา    ถึงแม้ความรู้สึกและร่างกายของเราจะบอกว่าเหนื่อยล้าอ่อนเพลีย  และง่วงนอนอยากพักผ่อนเต็มแก่แล้ว  แต่เมื่อนึกขึ้นได้ว่าเรารับปากไว้กับอาเขยว่าจะไปช่วยดูแลย่าทวด  ถึงจะเหนื่อยล้าแค่ไหนก็คงต้องเอาเก็บไว้ก่อน

            ภาพหญิงชรานอนอยู่บนที่นอนในห้องที่ปิดประตูหน้าต่างไว้เสียสนิท  ปรากฏกับสายตาเราในครั้งแรก  กลิ่นห้องอับ  ๆ  ที่ไม่มีช่องทางระบายอากาศ  ผ้าม่านสีทึม  ๆ  ชวนให้หดหู่ใจ  หันไปมองรอบ  ๆ  ห้อง  ข้าวของเครื่องใช้เกี่ยวกับการพยาบาลคนป่วย  ถุงใส่ยารักษาโรคหลายห่อ  ตะกร้าผ้า  ขวดน้ำ  ถังขยะ  โถฉี่  วางไว้ระเกะระกะไม่เป็นที่เป็นทาง  ยิ่งหันกลับไปมองย่าทวดที่นอนนิ่งอยู่บนที่นอน  เห็นสายให้อาหาร  และสายสวนปัสสาวะที่อยู่กับตัวย่าทวดไว้ตลอดเวลา  ซึ่งบัดนี้สายของมันเปลี่ยนจากสีขาวใสกลายเป็นสีตุ่น  ๆ  กลิ่นแผลกดทับ  ผสมกับกลิ่นเหม็นของปัสสาวะโชยมาปะทะกับจมูกเป็นระยะ  ๆ  ภาพบรรยากาศในห้องนี้จึงไม่เป็นที่เจริญหูเจริญตาแก่ผู้มาพบเห็น  ยิ่งทำให้รู้สึกสงสารขึ้นจับใจ  แล้วความรู้สึกสงสารนั้นก็กลับกลายเป็นความโมโห  ทำไมอาเขยถึงได้ดูแลย่าทวดได้แค่นี้เองหรือ  บ้านนี้อยู่ร่วมบ้านกันตั้งหลายคน  ชายหางตาไปมองที่หน้าประตูห้องนอน  พบกับสายตามของสมาชิกในบ้านหลายคู่ที่กำลังพุ่งมาที่เราเป็นตาเดียว  ความโกรธยิ่งพุ่งสูงถึงระดับความรู้สึกสูงสุด  (อ้อ.....ยกเว้นไว้คนหนึ่งคือเจ้าลูกสาวตัวอ้วนของเรา)  แต่แล้วอีกความรู้สึกหนึ่งก็แทรกเข้ามา  และกั้นกลางความโกรธไว้ได้ทัน  คำถามที่ไม่ต้องการคำตอบเพราะเรารู้คำตอบอยู่แก่ใจ  เอาล่ะถึงคราวต้องทำการปฏิวัติกันใหม่เสียที  ต้องมีการยึดอำนาจการดูแลรักษาย่าทวดมาจากอาเขยซะก่อน  เราจะไม่สนหรอกว่าในวันนั้นใครจะใส่เสื้อขาว  เสื้อดำ  เสื้อกล้าม  หรือเสื้อคอกลม  เราจะเป็นผู้นำแต่เพียงคนเดียว  หลังจากทำความเข้าใจกับสมาชิกในบ้านเกี่ยวกับการดูแลรักษาผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้เสร็จเรียบร้อยแล้วก็มาถึงขั้นตอนปฏิบัติที่เราบังคับให้ทุกคนต้องดูและจดจำไว้เพื่อปฏิบัติต่อผู้ป่วยให้ถูกต้อง  ซึ่งจะส่งผลให้การรักษาพัฒนาไปในทางที่ดีขึ้น  เราเริ่มด้วย.....

            หนึ่ง  การเปิดประตูห้องนอนไว้  เพื่อผลทางจิตใจของผู้ป่วย  เพราะเมื่อเราทำกิจกรรม    ต่าง ๆ  อยู่นอกห้องนอนย่าทวด  เวลาที่เราเดินไปเดินมา  มีการเคลื่อนไหว  มีการพูดจากันภายในบ้าน  หรือเราจะดูหนังฟังเพลง  มันจะทำให้ย่าทวดมีความรู้สึกว่าไม่ได้ถูกทอดทิ้งไว้คนเดียว  ยังมีลูกหลานคนอื่น  ๆ  อยู่ในบ้าน  วิธีนี้เป็นจิตวิทยาง่าย  ๆ  ที่ทำแล้วอาจไม่เห็นผลทันตา  หรือไม่อาจจับต้องได้  แต่ผลทางจิตใจนั่นแหละที่สำคัญ  ซึ่งเราคิดว่าย่าทวดก็คงจะชอบ

            สอง  หน้าต่างทั้งห้าบานที่ผนังห้องซ้ายขวานั่นอีก  จะปิดตายไว้ทำไมก็ไม่รู้  ในเวลากลางวันก็เปิดรับอากาศบริสุทธิ์เสียบ้าง  ให้อากาศได้ถ่ายเท  ขจัดปัญหาเรื่องกลิ่นอับชื้น  บ้านเราอากาศดีอยู่แล้ว  ไม่ต้องเกรงเรื่องฝุ่นควัน  หรือละอองพิษให้หนักใจเหมือนในเมืองกรุง  (ตรงนี้จำมาจากในละครบ้านเรา)  ส่วนในเวลากลางคืนก็อาจจะเปิดไว้สักบานสองบาน  อากาศดี  ๆ  ผู้ป่วยจะได้สดชื่น  ยิ่งเป็นผู้สูงอายุ  และเคลื่อนไหวไม่ได้แบบนี้  ยิ่งเป็นผลดี  คนป่วยต้องการอากาศบริสุทธิ์  เหมือนต้นไม้ต้องการน้ำฝน

            สาม  ผ้าม่านสีทึบ  ๆ  เต็มไปด้วยหยากไย่  ชุดนี้  จัดการให้นำผ้าม่านชุดใหม่  ลวดลายและสีสดใส  โดนใจวัยรุ่น  (รุ่นยาทวดนะ)  มาเปลี่ยนเสียเลย  สีสดใสย่อมส่งผลต่อจิตใจของผู้ป่วยได้ดีกว่าสีทึบ  ๆ  เรื่องนี้ไม่ต้องไปถามใครหรอก  ถามตัวเองก็ได้  เพราะเราเองก็ชอบสีที่มันสดใสอยู่แล้ว  และก่อนนำผ้าม่านชุดใหม่มาเปลี่ยน  ก็ไม่ลืมที่จะให้เอามุ้งลวดออกไปทำความสะอาดเสียก่อน  มุ้งลวดเก่า  ๆ  มีฝุ่นเกาะติดมากทำให้อากาศหมุนเวียนไม่ดี  อาจทำให้ย่าทวดเกิดอาการแพ้ฝุ่นละอองได้

            สี่  ข้าวของเครื่องใช้ทุกอย่าง  ต้องจัดวางและเก็บให้เป็นที่เป็นทาง  ถูพื้นทำความสะอาดห้องให้เรียบร้อย  อะไรที่ไม่จำเป็นก็ให้เอาออกไป  ห้องยิ่งโล่งและสะอาด  ย่อมทำให้ไม่เป็นที่สมสมหรือหมักหมมของเชื้อโรค  การดูแลรักษาผู้ป่วยก็จะเกิดผลสัมฤทธิ์ยิ่งขึ้น

            ห้า  การรักษาความสะอาดร่างกายของผู้ป่วย  เป็นสิ่งจำเป็นที่สุดสำหรับผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้  ต้องเช็ดตัวทำความสะอาดร่างกายทุกวัน  เครื่องนอนหรือผ้าปูที่นอนก็ต้องหมั่นนำไปซักเสมอ  เพื่อไม่ให้เกิดการสะสมของเชื้อโรคได้  เราทั้งอธิบายทั้งบังคับให้ทุกคนในบ้านช่วยกันทำ  ส่วนเรื่องการเปลี่ยนสายอาหาร  เปลี่ยนสายสวนปัสสาวะ  แม้แต่การทำแผลเราจะเป็นผู้ดูแลรับผิดชอบเอง  แต่เราก็ไม่ลืมที่จะสอนเรื่องการทำแผล  การพลิกตะแคงตัว  และการให้อาหารทางสายยางให้กับสมาชิกทุกคนในบ้าน  จะได้มีส่วนร่วมในการดูแลย่าทวด

            มาถึงวันนี้  ภาพของย่าทวดที่เราได้พบเห็นทุกครั้งที่ไปเปลี่ยนสายอาหารและสายสวนปัสสาวะ  เปลี่ยนไปจากเมื่อวันนั้นอย่างสิ้นเชิง  ดูผิวพรรณของย่าทวดสดในขึ้น  ไม่มีแผลกดทับเกิดขึ้นอีก  ห้องนอนก็สะอาดเรียบร้อยไม่มีกลิ่นอับชื้น  ข้าวของเครื่องใช้ก็จัดวางเป็นระเบียบ  ความรู้สึกเหนื่อยล้าอ่อนเพลียหายไปสิ้น  สิ่งที่เราได้แนะนำไว้ในวันนั้น  ทุกคนนำมาปฏิบัติต่อย่าทวดเป็นอย่างดี  สมาชิกทุกคนในบ้านก็รู้สึกภูมิใจที่เขาสามารถดูแลแม่หรือย่าทวดของพวกเขาได้  โดยเราไม่ได้หวังสิ่งใด  ๆ  ตอบแทน  เราหวังแค่เขาสามารถดูแลแม่ของเขาได้  เพียงเท่านี้เราก็มีความสุขแล้ว

            เราคิดว่าหากทุกครั้งที่ญาติได้รับความรู้เกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยและสามารถนำความรู้ที่ได้รับกลับไปถ่ายทอดต่อ  ๆ  กัน  และนำไปปฏิบัติได้จริง  ๆ  เราก็ยินดีที่จะทำอย่างเต็มใจ  เพราะเราได้รับสิ่งที่มีค่าทางจิตใจเป็นสิ่งตอบแทนแล้ว  และสิ่งมีค่าที่เราได้รับกลับมานั้น  ก็คือความสุขใจที่ได้ช่วยเหลือเพื่อมนุษย์ด้วยกันนั่นเอง

[♥.`๏'-พร ทั้ง หล้า`๏'- ♥]

สวัสดีค่ะ มาฟังเรื่องเล่าค่ะ เขียนบ่อยๆ นะคะ