เรียนรู้วัฒนธรรมไทยด้วยโครงงานสารคดี..วิจัยในชั้นเรียนเก่าเล่าใหม่ด้วยระบบออนไลน์

          เป็นงานวิจัยในชั้นเรียนเก่าเมื่อสิบปีก่อน  ปีการศึกษา 2542 ที่หยิบมาเล่าใหม่ให้เห็นถึงการพัฒนามาสู่ระบบออนไลน์  ผ่านชุมนุมสารคดีออนไลน์ และเรื่องเล่าจากชุมชน

บทนำ
           การส่งเสริมอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมไทย สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา เป็นนโยบายสำคัญยิ่งอีกประการหนึ่งของการจัดการศึกษามาทุกยุคทุกสมัย ถูกบรรจุไว้ในหลักสูตรทุกหลักสูตรให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และเสริมสร้างศิลปวัฒนธรรมไทยของประเทศ..
          ผมรับผิดชอบสอนวิชาประวัติสังคมและวัฒนธรรมไทย  เป็นวิชาเลือกที่เราเปิดสอนให้กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย  มุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้ศึกษาศิลปวัฒนธรรมในเรื่อง รากฐานเอกลักษณ์ พัฒนาการและแนวโน้ม  ให้ผู้เรียนมีความเข้าใจสังคมและวัฒนธรรม  เห็นคุณค่าในมรดกทางวัฒนธรรม  ภูมิใจในเอกลักษณ์ของชาติ  และมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย
         เพื่อให้บรรลุถึงเป้าหมายของหลักสูตรและคำอธิบายรายวิชา ผมเองมีความสนใจการสอนแบบโครงงาน  เพราะเป็นการสอนที่มุ่งเน้นให้ผู้เรียนปฏิบัติการเรียนด้วยตนเอง  โดยยึดหลักการว่า  การเรียนรู้ที่ดีนั้นเกิดจากการกระทำของตัวผู้เรียนเอง  และโครงงานที่ผมคิดว่ามีความเหมาะสมต่อการเรียนวิชาประวัติสังคมและวัฒนธรรมไทย  ควรจะเป็น กิจกรรมโครงงานเกี่ยวกับการเขียนสารคดี เพราะเป็นการเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้รู้จักค้นคว้า  เรียบเรียงเรืองราวออกมาเป็นข้อเขียน เกิดการเชื่อมโยงความรู้ใหม่อย่างเป็นระบบ

วัตถุประสงค์ในการดำเนินงาน

           1.พัฒนาผู้เรียนให้มีความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมไทย  
           2.พัฒนาให้ผู้เรียนเห็นคุณค่าของวัฒนธรรมไทย

กรอบแนวคิดที่เกี่ยวข้อง
         เพื่อให้บรรลุถึงจุดประสงค์ของหลักสูตรและคำอธิบายรายวิชา  ทำให้ผมต้องหาวิธีการเรียนการสอนนำพาเด็กไปให้ถึงฝั่ง  เมื่อเข้าไปตรวจสอบแนวคิดเกี่ยวกับการสอนเพื่อการอนุรักษ์และสืบสานวัฒนธรรมไทย  พบว่า มีผู้เขียนถึงและนำเสนอไว้มากมาย พอสรุปได้ว่า
         1. โรงเรียนมีหน้าที่และบทบาทให้ความรู้ ความสำคัญของศิลปวัฒนธรรม  เพื่อให้ตระหนักในคุณค่า  เกิดเจตคติร่วมกันรับผิดชอบในฐานะเป็นสมบัติของทุกคนในสังคม
         2. ปรับปรุงการเรียนการสอน กิจกรรมนักเรียนและโรงเรียนให้นักเรียนมีโอกาสร่วมปฏิบัติเชิงอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม
         3. จัดสถานการณ์ให้นักเรียนได้ศึกษา ค้นคว้า วิเคราะห์ ศิลปวัฒนธรรม เพื่อให้เกิดความภูมิใจในมรดกทางความคิดการสร้างสรรค์  สามารถนำไปสืบทอดและพัฒนาได้
         4. โรงเรียนควรมีบทบาทปลูกฝังความรัก ความหวงแหนในคุณค่าและเอกลักษณ์ของศิลปวัฒนธรรมไทย
         5. สร้างและประสานเครือข่ายทางศิลปวัฒนธรรมกับองค์กรภายนอกโรงเรียน
        

การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน
         การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเริ่มด้วย  สนทนาซักถามผู้เรียนเกี่ยวกับพื้นฐานและประสบการณ์การเรียนรู้ทางด้านวัฒนธรรม  ความสนใจของนักเรียนที่มีต่อการศึกษาวัฒนธรรมในด้านต่าง ๆ  การรวบรวมความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมไทย  วิธีการรวบรวมข้อมูล
        กระตุ้นให้นักเรียนสนใจศึกษาสารคดีวัฒนธรรมจากรายการโทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ หนังสือสารคดีต่าง ๆ
        ครูบรรยายถึงแนวทางการเรียนสารคดีเกี่ยวกับวัฒนธรรมไทย  แบ่งกลุ่มให้นักเรียนจัดทำหนังสือ กำหนดรูปแบบใน การจัดทำหนังสือ  เนื้อหาของหนังสือสารคดี  โดยมีครูผู้สอนให้คำปรึกษากับนักเรียนอย่างใกล้ชิด  มีระยะเวลาในการดำเนินงาน 1 เดือน
        หลังจากนั้นนำหนังสือสารคดีมานำเสนอต่อชั้นเรียน  ครูและนักเรียนร่วมกันประเมินผล สรุปองค์ความรู้ที่เกิดจากการเรียนรู้

ผลการดำเนินงาน
        การวิจัยครั้งนั้น ผมใช้กลุ่มตัวอย่างจำนวน 42 ตัวอย่าง  สอบถามความคิดเห็นของกลุ่มตัวอย่างพบว่า  สามารถก่อให้เกิดการเรียนรู้ด้วยตนเองของนักเรียน  ด้วยกระบวนการทำงานร่วมกัน ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้มีความรู้ความเข้าใจวัฒนธรรมของชาติและท้องถิ่น  เกิดการเรียนรู้แบบบูรณาการร่วมกับวิชาอื่น เช่น ภาษาไทย ศิลปศึกษา นิเทศศาสตร์ เป็นต้น

ต่อยอดการพัฒนา

        ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการศึกษาและการสื่อสารมีความเจริญก้าวหน้า  วิทยาการเว็บบล็อกเป็นที่รู้จักของบุคคลโดยทั่วไป  ในห้วงเวลาดังกล่าว ผมได้แนะนำให้นักเรียนของผมได้รู้จักการเขียนบล็อก นำความรู้จากแหล่งวิทยาการภายในชุมชนมาถ่ายทอดด้วยระบบ
ออนไลน์ 

[ครูนพพล คนบ้านใหม่]

หยิบงานเก่ามาเล่าใหม่อีกแล้ว..ต่อยอดครับ