สอนคุณธรรมอย่างไรให้ประสบความสำเร็จ ( ๑ )
ความคิดเช่นนี้เกิดขึ้นทุกครั้งที่จะมีการสรุปผลการจัดการเรียนรู้ ในชีวิตของการเป็นครูที่สอนมายาวนาน อดคิดไม่ได้ทุกครั้งที่หันกลับมาพิจารณาภาพรวมของการจัดการเรียนรู้ที่ตนเองได้จัดการไปในภาคเรียนที่ผ่านมา ได้จัดทำบันทึกนี้ไว้เพื่อประโยชน์ในการพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอนให้ส่งผลถึงผู้เรียนให้มากที่สุด
การสอนวิชาพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นวิชาที่นักเรียนส่วนใหญ่ไม่ค่อยให้ความสำคัญมากนัก บางคนเบื่อที่ต้องมานั่งฟังคุณครูบ่น สอนสิ่งที่ดีๆ บ้างก็บอกว่าเรื่องหลักธรรมยากเกินกว่าที่เด็กๆจะเรียนรู้หรือจดจำ บ้างก็บอกว่าสอนไม่ตรงตามความต้องการของนักเรียน เพราะบางเรื่องมันล้าสมัยไปแล้ว ดังนั้นในการจัดการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสนาไม่ว่าจะในระดับชั้นใดคุณครูต้องศึกษาผู้เรียนให้มากที่สุด รวมทั้งศึกษาสภาพแวดล้อมของนักเรียน บริบทของสถานศึกษา และชุมชนที่อยู่รอบข้าง ความรอบรู้ของครูก็มีความสำคัญยิ่ง เพราะในบางครั้งหากครูสอนแบบเดิมๆบรรยากาศก็จะผ่านพ้นไปวันแล้ววันเล่า โดยนักเรียนขาดความศรัทธาในการเรียนข้อนี้ต้องตระหนักให้มากที่สุด
ผู้เขียนก็เป็นเพียงคุณครูคนหนึ่ง ไม่ได้เชี่ยวชาญด้านการสอนมากมายนัก ไม่ได้สอนเก่งแบบสุดยอดนิยมแบบครูอุ๊หรือครูสมศรี หรือคุณครูคนเก่งที่นักเรียนชื่นชมไปเรียนกวดวิชากันมากมายเพื่อเตรียมตัวสู่รั้วมหาวิทยาลัย แต่ขอเขียนเพื่อการแลกเปลี่ยนประสบการณ์กันจะดีกว่านะคะ ด้วยว่าในปัจจุบัน ปัญหาวิกฤติของชาติคือปัญหาด้านคุณธรรมจริยธรรมของผู้คน ทำให้อดคิดทบทวนไม่ได้ว่าบทบาทของคุณครูได้มีส่วนช่วยดหลือสังคมกันอย่างเต็มที่แล้วหรือยัง ครูผู้สอนท่านใดคิดว่าตนเองยังทำหน้าที่ไม่สมบูรณ์ขอให้ลองทบทวนบทบาทของตนเองดูนะคะว่าท่านได้ทำหน้าที่ครูของตนเองสมบูรณ์เพียงพอหรือยัง
การสอนพระพุทธศาสนาในปัจจุบันเน้นการใช้สื่อICT ซึ่งก็ดีอยู่นะคะ เพราะเป็นสังคมยุคใหม่แล้วเท่าที่ได้ศึกษาและติดตามนิเทศครูในโรงเรียนพบว่าครูใช้วิธีการจัดการเรียนรู้อย่างหลากหลาย เช่น
๑. การเรียนการสอนโดยให้นักเรียนสรุปบทเรียนโดยจัดทำผังมโนทัศน์
( Mind Mapping)เท่าที่เห็นก็มีการให้นักเรียนได้เรียนรู้ด้วยตนเองจากใบงานหรือจากบทเรียนในหนังสือต่างๆที่ครูจัดหามาให้รวมทั้งให้นักเรียนค้นคว้าความรู้เพิ่มเติมแล้วจัดทำสรุปผลการเรียนด้วยการจัดทำผังมโนทัศน์ ซึ่งดูๆแล้วเด็กๆก็ชื่นชอบเพราะเรียนรู้แบบสบายๆ แต่ที่มองเห็นและครูน่าจะเพิ่มเติมโดยการให้เด็กๆได้อธิบายในสิ่งที่เขาจัดทำจะได้ทราบว่าเมื่อจัดทำแล้วเขาได้รับความรู้มากน้อยเพียงใด ตรงนี้มักขาดหายไปเนื่องครูไม่มีเวลา ขั้นตอนการติดตามและประเมินผลจึงมีความสำคัญยิ่ง
๒. การเรียนการสอนโดยให้นักเรียนแสดงละครธรรม โดยการให้นักเรียนได้ประมวลสิ่งที่ได้เรียนรู้มาแล้วจัดทำบทละครสะท้อนธรรมะ นับเป็นวิธีการที่ดียิ่งเพราะสามารถให้ประสบการณ์ตรงกับนักเรียนได้มากที่สุด ประเมินได้ทั้งเนื้อหาสาระ คุณลักษณะในการทำงานร่วมกัน ทักษะการคิดการบูรณาการการเรียนรู้ได้อย่างหลากหลาย ซึ่งครูหลายท่านนิยมสอนลักษณะนี้ แต่มีข้อควรระวังว่าเมื่อแสดงจบแล้วต้องประมวลให้ได้ว่าเด็กๆได้อะไรจากการเรียนรู้ เด็กๆสรุปองค์ความรู้จากบทเรียนได้มากน้อยเพียงใด
๓. การเรียนการสอนโดยให้จัดทำโครงงาน วิธีนี้ปัจจุบันใช้กันมากเด็กๆได้รับประสบการณ์ตรงมากที่สุดก็ว่าได้เพราะเริ่มจาก
- การวิเคราะห์ปัญหาโดยใช้กระบวนการกลุ่ม
- การเสนอแนวทางเลือกในการแก้ปัญหาอย่างหลากหลาย
- การจัดทำโครงงานเพื่อแก้ไขปัญหา
- การสรุปผลและรายงานผลการจัดทำโครงงาน
ปัญหาที่พบเห็นจากการทำโครงงาน นักเรียนบางกลุ่มทำงานเพื่อส่ง เอาคะแนนเท่านนั้น จึงใช้วิธีการสร้างภาพทำเพื่อผ่านพ้นไป ครูจึงต้างสร้างความตระหนักให้มาก การติดตามประเมินผลก็มีความสำคัญยิ่ง และอย่าไปยึดติดกับรูปแบบการเขียนรายงานโครงงานมากนักพราะการยึดติดกับรูปแบบ ทำให้ไม่ได้เห็นความเป็นจริงในการทำงานของนักเรียน
วันนี้ขอแลกปลี่ยนประสบการณ์ที่พบเห็นเพียง ๓ วิธีก่อนนะคะ คุณครูอ่านแล้วลองทบทวนตนเองดูว่าวิธีการต่างๆที่ใช้ในการจัดการเรียนรู้ไปแล้ว ช่วยเสนอวิธีการต่อยอดเติมเต็มให้หน่อยนะคะ เพราะเท่าที่พบเห็นตามประสาครูเก่าคิดว่า..ต่อให้เขียนแผนการจัดการเรียนรู้ได้อย่างเลิศเลอขนาดไหน หรือได้จัดทำไว้อย่างยอดเยี่ยมจนได้รับการันตีด้วยการผ่านการประเมินคุณภาพเป็นครูชำนาญการพิเศษ ครูเชี่ยวชาญ สิ่งสำคัญที่ชวนคิดใวห้จงหนักก็คือคุณภาพนักเรียนของคุณครูเป็นอย่างไร ... สิ่งนี้ต่างหากที่เราต้องคิดใคร่ครวญกันให้มาก ไม่อยากให้คิดแบบซีเรียสหรอกนะค่ะ แต่ผลผลิตเป็นสิ่งสำคัญเพราะจะเป็นสิ่งที่สะท้อนกลับมาถึงตัวเราจึงขอเสนอว่า..ไม่ว่าจะจัดการเรียนรู้อย่างครูสำคัญที่สุดหรือนักเรียนสำคัญที่สุดอะไรก็ได้นะคะ...เพราะสิ่งสำคัญยิ่งกว่านั้นคือคุณภาพของผู้เรียน..คุณภาพประชากรในระยะยาว..จะสะท้อนย้อนกลับมาสู่คุณภาพครูและในฐานะที่เราเป็นครู...ถ้าเราไม่คิดแล้วใครจะคิดแทนเราได้...ท่านที่ไม่ได้มีอาชีพครูก็สามารถสะท้อนแนวคิดได้นะคะ...เพราะช่วยกันคิดช่วยกันทำย่อมส่งผลดีต่อการอยู่ร่วมกันในสังคม
สวัสดีค่ะ...
การสอนคุณธรรมเป็นการสอนที่ยากยิ่งแก่การเข้าใจ
เพราะต้องสอนจากภายนอกเข้าไปสู่ภายใน
เด็กจะเรียนรู้และรับรู้ได้มากหรือน้อยก็ต้องถ่ายทอดจากภายในออกมาสู่ภายนอกให้ครูได้รับรู้อีกที..
มันอยู่ที่การทำความเข้าใจซึ่งกันและกันระหว่างผู้รับกับผู้ถ่ายทอดแล้วผลจึงจะขยายออกมาสู่สังคมให้ได้รับรู้กัน...
ขอบคุณมากค่ะกับบันทึกดีๆมีสาระ..
หลานม่อนมาเยี่ยมครับ
สวัสดีค่ะ krugui Chutima
ขอขอบคุณน้องแผ่นดิน
สวัสดีน้องบุษรา
ขอขอบคุณผอ.นายประจักษ์ ปานอินทร์
ช่วยกันเผยแพร่การสอนธรรมให้มากยิ่งขึ้นครับ เพราะเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับชีวิตเสมอ
สวัสดีค่ะ
กลับมาแล้วนะคะหลังจากที่หายหน้าหายตาไปหลายวันค่ะ....
ขอขอบคุณ คุณโสภณ เปียสนิท
สวัสดีค่ะพี่ครูปรีดา น.ม.ก.
สบายดีนะคะ หายไปนานมากๆ แต่ยังจำได้ค่ะ ปิดเทอมเป็นไงบ้างคะพี่ แถวโรงเรียน น้ำคงไม่ท่วมนะคะ ด้วยคิดถึงค่ะ ;)
สวัสดีค่ะน้องมาตายี
ขอบคุณน้องpoo
ขอบคุณน้องบุษรา
การสอนของผมก็เน้นเรื่องนี้เช่นกันครับ
แวะมาแลกเปลี่ยนด้วยครับ ;)
สวัสดีค่ะคุณWasawat Deemarn
สวัสดีคุณระพี
และให้ความร่วมมือในการทำกิจกรรมร่วมกันอย่างเต็มใจ
สวัสดีค่ะ
การสอนคุณธรรมจริยธรรม ต้องให้เวลาและโอกาส เพราะเขาต้องเปลี่ยนจากภายในค่ะ น้องเคยทำได้ มองเห็นค่ะ แม้ว่าจะไม่มาก แต่เรื่องแบบนี้ผู้เรียนเขาต้องได้รับความภาคภูมิใจในตัวเองอีกด้วยนะคะ
ขอเป็นกำลังใจนะคะคุณพี่
ขอบคุณยายคิม
สวัสดีค่ะอาจารย์.. วันนี้เปิดเทอมวันแรก ได้ฤกษ์เข้ามาใน Gotoknow หลังจากหยุดไปยาวนาน.. เนื่องจากปัญหาสุขภาพ.. นั่งหน้าคอมนานไม่ได้ และงานเข้ามาเยอะมากมายเหลือเกิน..
อาจารย์สบายดีหรือเปล่าคะ.. โรงเรียนในกรุงเทพ เปิดหรือยังคะ น้ำท่วมหรือเปล่า...
ระลึกถึงอาจารย์อยู่เสมอค่ะ
สวัสดีค่ะ ครูใจดี
ขอขอบคุณ ธนิตย์ สุวรรณเจริญ
มาอีกรอบค่ะ.......วันนี้มาชวนไปชมอารีรังค่ะที่นี่นะคะhttp://gotoknow.org/blog/0815444794/405547
สวัสดีค่ะน้องสาวสวยมวยไทย
สวัสดีค่ะน้องมาตายี
ขอบคุณคุณ ธรรมทิพย์
สวัสดีครับคุณพี่สบายดีนะ คิดถึงเสมอครับ
แวะมาสวัสดีพี่Preedaค่ะ
มาส่งความรักและระลึกถึงไว้ให้
ไม่แน่ใจว่าบ้านและโรงเรียนพี่ถูกน้ำท่วมหรือเปล่าคะ
รักษาสุขภาพนะคะ
(^__^)
สวัสดีค่ะน้อง สาวสวยมวยไทย
สวัสดีค่ะน้องคนไม่มีราก
สวัสดีค่ะ
แวะมาส่ง "ความสุข" หอบโต ๆ ค่ะ ^_^
สัปดาห์ทีผ่านมาน้องเพิ่งกลับจากไปนครศรีธรรมราช หนีน้ำท่วมมาค่ะ
ดูแลสุขภาพด้วยนะคะ
ได้มาทักทายพี่สาวใจดี ก็มีความสุขแล้วค่ะ
(^___^)
เป็นตัวแทนความระลึกถึงค่ะ
สวัสดีค่ะคุณชำนาญ เขื่อนแก้ว
สวัสดีค่ะน้องคนไม่มีราก
ขอขอบคุณค่ะน้อง บุษรา
ขอบคุณเบดูอิน
สวัสดีค่ะน้อง บุษรา
พี่สบายดีนะครับ
มีคุณครูดีดี เด็กๆก็มีคุณภาพ ด้วยความระลึกถึง สุขสันต์วันพ่อครับ
สวัสดีค่ะท่านผอ.
สวัสดีค่ะ
มาขอบคุณที่ไปให้กำลังใจในบันทึกเกาหลีเหนือค่ะ ตอนนี้มีเรื่องการจัดการศึกษาที่เกาหลีเหนือแล้วนะคะ..เรียนเชิญคุณพี่ไปแลกเปลี่ยนเรียนรู้ค่ะhttp://gotoknow.org/blog/0815444794/413349
มาส่งความระลึกถึงค่ะพี่ครูปรีดา ส่งกำลังใจสะสางงานนก่อนส่งท้ายปีนะคะ :)
สวัสดีค่ะ...
สวัสดีปีใหม่ นะครับครู
ขอบคุณมากค่ะ สุขสันต์วันปีใหม่๒๕๕๔ ค่ะ
สวัสดีปีใหม่ ๒๕๕๔
สวัสดีปีใหม่ค่ะ
สวัสดีวันปีใหม่ จิตแจ่มใสชื่นบานครัน
สดชื่นทุกคืนวัน ร่างกายนั้นแข็งแกร่งเอย
สวัสดีปีใหม่ค่ะ คุณครู Preeda
สุขสันต์วันเด็ก อยากจะชวนไปดูแบบอย่างของอดีตเด็กที่ http://gotoknow.org/blog/somdejmas/418627
ขอบคุณทุกท่านที่นำความสุขปีใหม่มาให้พร้อมความจริงใจที่มีให้
ขอทุกท่านจงประสบแต่ความสุขความเจริญด้วยอายุวรรณสุขพละตลอดปี๒๕๕๔และ
ตลอดไปนะคะ
สวัสดีปีใหม่ค่ะอาจารย์
สวัสดีค่ะพี่
สวัสดีค่ะ หลังจากทิ้งบล็อคไปนาน กลับมาพบบล็อคนี้ของคุณครู เลยอยากแชร์ประสบการณ์ผ่านบล็อคสักนิดค่ะ เกี่ยวกับเรื่องการสอนคุณธรรม ทิพเอง ไม่ได้เป็นครูบาอาจารย์อะไรกับเขา จะมีก็แต่สอน ลูกสาวลูกชาย สองคน ที่ทิพต้องเป็นทั้งพ่อ ทั้งแม่ในเวลาเดียวกัน ซึ่งเด็กสมัยนี้ รู้ ๆ กันอยู่ สอนยากนัก ยิ่งเรื่องจะให้มานั่งอ่านหนังสือ เกี่ยวกับคุณธรรมจริยธรรม คงไม่มีวันเสียละ ระยะหลัง ๆ ที่ทิพหายหน้าหายตาไป สิ่งหนึ่งที่เกิดขึ้นกับตัวเองคือเริ่มสนใจกับการอ่านหนังสือ ด้านจิตวิทยาธรรมะ (สงสัยความแก่เริ่มมาเยือน) แต่หนังสือพวกนี้ให้ความคิด ให้สติ ที่สำคัญทำให้ทิพใจเย็นมากขึ้น พอตัวเองอ่านแล้วได้ประโยชน์ก็อยากให้ลูก ๆ ได้อ่านบ้าง แต่ไม่มีคนไหนเลยที่อยากจะอ่านหนังสือ แม้จะเป็นนิยายที่สอดแทรกธรรมะ เช่นเรื่อง จิตจักรพรรดิ์ ของคุณดังตฤณ ที่ทิพติดตามทุกเล่มจนจบ สนุก น่าสนใจมีคติสอนใจ เด็ก ๆ ไม่เคยสนใจ ทิพเลยคิดแล้วคิดอีกว่าจะทำอย่างไรดีให้เด็ก ๆ เขาสนใจเรื่องเหล่านี้บ้าง ก็เกิดไอเดีย คือทุกวันขณะขับรถกลับบ้าน ทิพจะเปิดวิทยุชุมชนพุทธศาสนา ซึ่งสถานีจะนำนิยายธรรมะต่าง ๆ มาเปิด ได้ผลค่ะ ลูกสาวชอบมาก ไม่ว่าจะเป็นนิทานชาดก หรือนิยายแนวธรรมะต่างๆ โดยเฉพาะเสียงอ่านของ คุรเพ็ญศรี อินทรทัต ลูกสาวชอบมาก ล่าสุดทิพหาโหลดไฟล์ เสียงอ่านของคุณ เพ็ญศรี จากหนังสือเรื่อง คำพ่อ คำแม่ แล้วเปิดให้เด็ก ๆ ฟังในรถทุกวัน ลูกชายแรก ๆ ก็ไม่ค่อยสนใจ นั่งเล่นไปเรื่อย ๆ แต่ต่อมาเราเปิดทุกวัน ถึงไม่ชอบก็ต้องได้ยิน ตอนนี้ตั้งใจฟังกันทั้งสองคนแล้วค่ะ จนกลายเป็นความเคยชิน เรื่อง คำพ่อ คำแม่ เป็นคำสอนที่พ่อแม่ที่ดีมักจะสอนลูก ๆ ให้ประพฤติ ปฏิบัติ ตามแนวทางที่ดี ทิพคิดว่าได้ประโยชน์ดี หากเป็นไปได้ทิพอยากให้โรงเรียนต่าง ๆ นำเสียงอ่านแบบนี้เปิดเป็นเสียงตามสาย ในช่วงพักกลางวัน ดีกว่าการเปิดเพลงนะคะ เด็กบางคนอาจไม่ชอบ ไม่สนใจ แต่การเปิดทุกวัน เขาก็จะได้ยิน และค่อย ๆ ซึมซับไปเองในที่สุดค่ะ
สวัสดีค่ะ
ขอขอบคุณมากๆนะคะน้องที่เล่าประสบการณ์ที่น่าสนใจ
แล้วจะทดลองไปใช้กับเด็กๆนะคะ พี่ก็คาดหวังว่าเขาคง
สนใจกันมากยิ่งขึ้น เพราะเท่าที่สังเกตเวลาเราเล่าอะไรที่
เกี่ยวกับเรื่องความดีความชั่วและเป็นเรื่องที่เป็นข่าวในปัจจุบัน
เขาจะตั้งใจฟังกันเงียบจนคุณครูอดแซวไม่ได้เพราะเขาจดจ่อ
แน่วแน่ยิ่งกว่าการทำสมาธิเสียอีก....ยินดีที่ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้กันนะคะ
|
ขอขอบคุณคุณยาย
มาแวะทักทายในวันหยุดค่ะ
มีความสุขทุกวันนะคะ
คุณพี่สบายดีนะครับ ยังคิดถึงเช่นเดิม
ผมชอบภาพที่ยาย หรือตา พาหลานไปวัดในตอนเช้าๆ ...ไปแบบนั้นบ่อยๆ เกือบทุกๆ วัน เด็กอาจยังไม่รู้อะไรมาก แต่ที่สุดแล้ว ผมเชื่อว่าวิถีดังกล่าวจะเป็นทุนตกผลึกอยู่ในตัวตนของเด็กคนนั้น..
ผมคิดและนึกจากชีวิตจริงของผม ครับ
สวัสดีค่ะพี่ปรีดา
สวัสดีค่ะ
ธรรมชาติของเมืองในหุบเขาก่อนถึงปายค่ะ
สวัสดีค่ะน้อง
บุษราขอบคุณมากๆนะคะที่ระลึกถึงกันเสมอ
|
คิดถึงนะครับ