การใช้เชื้อราบิวเวอร์เรียในนาข้าว
สำนักงานเกษตรจังหวัดชัยนาทได้ร่วมกับศูนย์บริหารศัตรูพืชจังหวัดชัยนาท และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ส่งเสริมการทำเกษตรแบบลดต้นทุน ด้วยการป้องกันและกำจัดศัตรูพืชแบบผสมผสานโดยรณรงค์ปลูกข้าวไม่เผาตอซังและฟางข้าว การใช้เมล็ดข้าวพันธุ์ดีในอัตราที่เหมาะสม การใช้ปุ๋ยเคมีถูกสูตร ถูกอัตรา และถูกระยะเวลา ร่วมกับปุ๋ยอินทรีย์ (อินทรีย์นำ เคมีตาม และชีวภาพเสริม ขออนุญาตนำแนวทางของหัวหน้ารังสรรค์ กองเงิน อดีตเกษตรจังหวัดชัยนาทมาใช้) การใช้สารสมุนไพร และสารชีวภัณฑ์ในการป้องกันและกำจัดโรคแมลงศัตรูพืช สำหรับการส่งเสริมการใช้เชื้อราบิวเวอร์เรีย ในปี ๒๕๕๑ และ ๒๕๕๒ ได้ส่งเสริมให้เกษตรกรจำนวน ๔๐ กลุ่ม ดังนี้ ภายใต้โครงการส่งเสริมและพัฒนาการผลิตข้าวปลอดภัยและได้มาตรฐานจังหวัดชัยนาท ปี ๒๕๕๒ จำนวน ๒๐ กลุ่ม และโครงการส่งเสริมการลดต้นทุนและผลิตข้าวปลอดภัยได้มาตรฐานจังหวัดชัยนาท ปี ๒๕๕๓ จะสนับสนุนการผลิตและการใช้เชื้อราบิวเวอร์เรียต่อไป ผลการดำเนินงานที่ผ่านมา พบว่าผู้ที่ใช้เชื้อราบิวเวอร์เรียที่ถูกวิธีสามารถลดการระบาดลงได้มาก อีกทั้งยังประหยัดต้นทุนอีกด้วย ลักษณะการนำไปใช้พบ 2 วิธีคือ การใช้วิธีการฉีดพ่น และ นำไปใส่ในกระบอกไม้ไผ่ วิธีนี้จะช่วยประหยัดเวลาไปได้มากและเชื้อราก็กระจายได้ดีไม่แพ้กัน
มารู้จักกับเชื้อราบิวเวอร์เรีย
เชื้อราบิวเวอร์เรียเป็นเชื้อราที่สามารถให้เกิดโรคได้กับแมลงได้หลายชนิด โดยเฉพาะเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล และหนอนศัตรูพืช เนื่องจากสปอร์ของเชื้อราบิวเวอร์เรียที่ตกที่ผนังลำตัวแมลง เมื่อมีสภาพที่เหมาะสมสปอร์จะงอกแทงทะลุผ่านลำตัวแมลงเข้าไปไชช่องว่างภายในลำตัวและเจริญเติบโตเป็นเส้นใยท่อนสั้นๆ ทำลายเซลล์เม็ดเลือดในตัวของแมลง ทำให้แมลงเป็นอัมพาตและตายไปในที่สุด หลังจากแมลงตายแล้วเชื้อราจะสร้างสปอร์แพร่กระจายได้ตามธรรมชาติ เฝ้าระวังแปลงนาของเกษตรกรจากแมลงศัตรูข้าง เพราะสามารถทำลายแมลงได้ทุกระยะ แต่เมื่อเกษตรกรฉีดพ่นสารเคมีหรือเชื้อราไตรโคเดอร์มา กำจัดเชื้อราสาเหตุของโรคข้าว จะทำให้เชื้อราบิวเวอร์เรียถูกทำลายไปด้วย เป็นการสร้างความสมดุลให้แก่ระบบนิเวศน์วิทยาในนาข้าวต่อไป
การผลิตเชื้อราบิวเวอร์เรีย
การเพาะเลี้ยงเชื้อราบิวเวอร์เรีย ว่า จะต้องเตรียมอุปกรณ์ คือ เมล็ดข้าวโพดแห้ง ถุงพลาสติกเพาะเห็ด คอขวด เชื้อราบิวเวอร์เรียบริสุทธ์ แอลกอร์ฮอร์ ลวดเขี่ยเชื้อ ถังนึ่ง(แปลงมาจากถังน้ำมัน 200 ลิตร) และสำลี(หรือใช้จากไส้ในที่นอนซักให้สะอาดตากให้แห้งแล้วนึ่งฆ่าเชื้อขณะนึ่งห่อด้วยกระดาษกันความชื้น)
วิธีทำ นำข้าวโพดแช่น้ำ 12 ชม. นำไปผึ่งลมหรือตากแดดอ่อนๆ ทิ้งไว้ให้หมาดๆ กรอกลงถุงพลาสติกถุงละ 400 กรัม ใส่คอขวดก่อนปิดด้วยสำลีที่เตรีมไว้เพื่อปิดกันแมลงและเชื้อโรคอื่นเข้าไป หุ้มด้วยกระดาษใช้ยางรัดไว้เพื่อกันความชื้นหรือหยดน้ำลงไป นำลงนึ่งในถังให้ห่างจากขอบถังประมาณ 2 ซม.เพื่อกันถุงเสียหายจากความร้อน วางทับหันประมาณ 2 ชั้น เพื่อให้ความร้อนเข้าถึงอย่างสม่ำเสมอ ใส่น้ำลงไปประมาณ 15 ซม. ปิดฝาให้มีช่องระบายไอน้ำเล็กน้อย นึ่งโดยใช้ไฟแรงให้เดือนแล้ว จับเวลาตั้งทิ้งไว้จำนวน 2 ชม. นำออกมาไว้ในที่ร่มให้อุ่น (ทดสอบโดยวางบนหน้าแขนพอทนได้สักพัก) จึงเขี่ยเชื้อจากขวดที่ได้รับจากศูนย์บริหารศัตรูพืชจังหวัดชัยนาท
การเขี่ยเชื้อ เป็นขั้นตอนที่ต้องระวังความสะอาดเป็นพิเศษ จึงต้องดำเนินการในที่ปิดมิดชิดลมไม่โกรก ผู้ปฏิบัติปิดปาก ปิดจมูกและสวมถุงมือ ก่อนเขี่ยต้องเตรียมจุดไฟด้วยการเทแอลกอร์ฮอร์ลงบนสำลีที่วางไว้บนถ้วยแก้วหรือกระเบื้อง ติดไฟไว้สำหรับฆ่าเชื้อลวดเขี่ยเชื้อ นำขวดเชื้อลงนอนตะแคง เขี่ยให้ได้ประมาณเท่าหัวไม้ขีด นำออกจากขวดพร้อมกับปิดจุกสำลีที่ขวดหัวเชื้อทันที หย่อนหัวเชื้อที่ได้ลงถุงข้าวโพด ปิดสำลีทันที
การบ่มเชื้อ นำไปเก็บไว้ในที่เย็นไม่โดนแดด แต่จะต้องให้ได้รับแสงสว่างอย่างน้อยวันละ 6 ชม.และอย่าให้ถูกความร้อน (สำหรับตนเองเอาไว้ในห้องน้ำ) ทิ้งไว้ 15 วันสังเกตเส้นใยสีขาวเดินรอบถุงจึงนำออกเก็บไว้ในที่เย็นไม่ให้โดนความร้อน ถ้าเป็นโรงเก็บรถหรือเก็บของจะต้องใช้วัสดุป้องกันไอร้อนกระทบกับก้อนเชื้อราบิวเวอร์เรียเสียหายได้ ก่อนที่จะนำไปใช้มาฟังเพลงอีกสัก 1 เพลงครับ
การเก็บรักษาเมื่อเชื้อเดินเต็มแล้ว ควรเก็บไว้ในที่แห้งและเย็น จะทำให้เก็บไว้ได้นานขึ้น
วิธีใช้
1. การนำไปใช้สำหรับฉีดพ่น นำเชื้อราบิวเวอร์เรีย 1-2 กก./น้ำ 20 ลิตร แบ่งออกเป็น 2 ส่วน โดยนำน้ำ 5 ลิตร ใส่ถุงมือขยำก้อนเชื้อกับน้ำให้สปอร์เชื้อราหลุดจากเมล็ดข้าวโพดแล้วกรองด้วยผ้าบางๆ แล้วจึงนำไปผสมกับน้ำอีก 15 ลิตร ผสมกับสารจับใบ(ตามฉลาก) คนให้เข้ากัน นำไปฉีดพ้นในช่วงเช้าตรู่หรือเย็นแดดอ่อน(ช่วงเย็นดีที่สุดเมื่อพ่นไปแล้วเชื้อรามีช่วงเวลาฟื้นตัวนานก่อนที่จะพบกับอากาศร้อนช่วงกลางวันวันถัดไป) ควรปรับหัวฉีดให้พ่นเป็นฝอยละเอียดจะทำให้ได้ผลดีและได้พื้นที่เพิ่มขึ้น และควรติดตามตรวจสอบเมื่อฉีดพ่นได้ 2-3 วัน ข้อควรระวังในการใช้คือ สวมถุงมือ ปิดปาก ปิดจมูก เหมือนกับใช้สารเคมีทั่วไป ไม่ควรใช้ร่วมกับสารเคมีกำจัดศัตรูพืชทุกชนิด และควรล้างเครื่องฉีดพ้นที่เคยพ่นสารเคมีป้องกันและกำจัดศัตรูพืชให้สะอาด และเชื้อราบิวเวอร์เรียจะอยู่ได้นานจนถึงระยะเก็บเกี่ยวเมื่อใช้กับข้าวที่อายุ 40-50 วัน เพราะจะมีใบข้าวที่ปกคลุมป้องกันแสงแดดส่อง อีกทั้งสภาพแวดล้อมในควรมีความชื้นทีเหมาะสม (80%)
2. ใส่เชื้อราบิวเวอร์เรียในกระบอก การทำไผ่สำหรับใส่เชื้อราบิวเวอร์เรีย นำกระบอกที่ทำไว้ปักหลักตั้งกระบอกที่อาจทำจากท่อพลาสติก PVC หรือกระบอกไม้ไผ่ห่างกันประมาณ 10-20 เมตรกระจายทั่วแปลงนา สำหรับการใช้กระบอกไม้ไผ่เกษตรกรจะตัดเหนือข้อ 1 ด้านส่วนอีกด้านตัดเลยข้อประมาณ 1.5 นิ้ว ก่อนที่จะตัดเหนือข้อต่อกระบอกตัดเหนือข้อลึกลงไปครึ่งกระบอก ก่อนผ่านำส่วนที่ไม่ต้องการออกจะเหลือข้อเพื่อกันก้อนเชื้อราบิวเวอร์เรียปลิวกระเด็น เมื่อตัดและทำกระบอกได้ทรงตรงตามที่ต้องการแล้วนำเชือกมาผูกและนำใบตาลตอกติดกระบอกที่เตรียมไว้ ทำเป็นหางเสือ เมื่อนำกระบอกปักหรือแขวนติดกับเสาจะหมุนหันปากกระบอกรับลม เพื่อพัดพาสปอร์ล่องลอยไปตกลงในแปลงนาหรือเปื้อนติดตัวแมลงศัตรูพืช และทำลายจนตายก่อนที่จะขยายพันธุ์โดยอาศัยตัวแมลงพร้อมกับขยายเจริญเติบโตในแปลงนาเหมือนกับว่ามียามหรือหน่วยป้องกันในนาของเกษตรกร นำกระบอกไม้ไผ่ที่เสียบฐานเรียบร้อยแล้วไปปักในนาข้าว 1 ไร่ใช้ 4 กระบอก
กลุ่มส่งเสริมการผลิตและการใช้เชื้อราบิวเวอร์เรีย(บางส่วน)
|
ที่ |
ชื่อกลุ่ม |
ประธาน |
โทร. |
หมู่ที่ |
ตำบล |
|
|
เมืองชัยนาท |
|
|
|
|
|
1 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านวังไผ่ |
นายประดิษฐ์ ฤทธิ์พันธ์ |
0894608366 |
4 |
ชัยนาท |
|
2 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านเรียบ |
นายประเสริฐ สอนพระการ |
0871975913 |
6 |
ธรรมมูล |
|
3 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านท่าแห |
นายบำเรอ เบ็ญจวชิระ |
056-439186 |
4 |
หาดท่าเสา |
|
4 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านบ้านหนองแค |
นายลำพอง ภู่วงษ์ |
0871943101 |
8 |
นางลือ |
|
5 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหาดกองสิน |
นายสมจิตร หงษ์สะ |
0898391739 |
5 |
หาดท่าเสา |
|
6 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านสาริกา |
นางอรัญญา หมั่นมาก |
0818877523 |
2 |
เสือโฮก |
|
7 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหนองป่าน |
นางประชวน ปานสมบุญ |
0862033889 |
11 |
เสือโฮก |
|
8 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านบ้านห้วยยาง |
นายถวัลย์ พิเชล |
0837053110 |
5 |
ท่าชัย |
|
10 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านโพธิ์เจริญ |
นายวินัย จีนจัน |
0871978133 |
10 |
ท่าชัย |
|
|
อำเภอมโนรมย์ |
|
|
|
|
|
1 |
ปลูกผักบ้านหลั่น |
นางสาววิไลวรรณ ดีอ่วม |
056434050 |
4 |
ท่าฉนวน |
|
2 |
กลุ่มเกษตรกรบ้านไผ่พักช้าง |
นายมงคล นิลทับ |
056553036 |
8 |
ท่าฉนวน |
|
3 |
โรงเรียนเกษตรกรบ้านดอนฉนวน |
นางสาวริน สุ่มฝาง |
0894376942 |
6 |
ท่าฉนวน |
|
4 |
โรงเรียนเกษตรกรบ้านดอนสำโรง |
นายเสา พุทธโกสัย |
0831653491 |
2 |
อู่ตะเภา |
|
5 |
กลุ่มผลิตผักปลอดภัยจากสารพิษ |
นางสาวสุนีย์ งามอยู่เจริญ |
0895114125 |
2 |
ศิลาดาน |
|
6 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านท่าแขก |
นายกิติพัฒน์ เอี่ยมทัด |
0897029585 |
1 |
ศิลาดาน |
|
|
อำเภอวัดสิงห์ |
|
|
|
|
|
1 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้าน |
นายชัยวัฒน์ ไพรหนู |
0897651274 |
3 |
หนองขุ่น |
|
2 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้าน |
นางธัญลักษณ์ สวนบ่อแร่ |
0836292567 |
1 |
บ่อแร่ |
|
3 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้าน |
นายกิตติ สุ่มทา |
0810432285 |
2 |
หนองน้อย |
|
4 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้าน |
นายทองอยู่ โหมดเทศ |
0858187331 |
4 |
มะขามเฒ่า |
|
5 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้าน |
นายสุนิจ สุขประเสริฐ |
0873168361 |
6 |
มะขามเฒ่า |
|
6 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้าน |
นายไพบูลย์ เมืองช้าง |
0895663772 |
7 |
วังหมัน |
|
|
อำเภอสรรคบุรี |
|
|
|
|
|
1 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านดงคอน |
นายรักสันติ ยอดดำเนิน |
0865921363 |
3 |
ดงคอน |
|
2 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหัวเด่น |
นายเสนห์ แทนรอด |
0898602383 |
10 |
บางขุด |
|
3 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านบางขุด |
นายโพธิ์ วงษ์ไร |
056484231 |
7 |
บางขุด |
|
4 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านดอนกำ |
นายถุงเงิน พรคำ |
0804362042 |
8 |
คอนกำ |
|
5 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหัวตะพาน |
นายจรัญ ภูนาพลอย |
0878470497 |
14 |
แพรกศรีราชา |
|
6 |
กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านสระไม้แดง |
นางสมพิศ ศรีทอง |
0894594747 |
16 |
แพรกศรีราชา |
|
7 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านโพงาม |
นายสมนึก เกตุจิตร์ |
0847615692 |
5 |
โพงาม |
|
8 |
กลุ่มผลิตผักปลอดภัยจากสารพิษ |
นายธิษณุพงษ์ สุรินทร์ |
0872066985 |
2 |
โพงาม |
|
9 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านเที่ยวแท้ |
นายสุทิน บางจั่น |
0897024017 |
1 |
เที่ยงแท้ |
|
10 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านวังยาว |
นายพายัพ บุญสาลี |
0872077381 |
9 |
เที่ยงแท้ |
|
11 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านห้วยกรดพัฒนา |
นายวิเชียร สอนปาน |
0810467596 |
1 |
ห้วยกรดพัฒนา |
|
|
อำเภอหันคา |
|
|
|
|
|
1 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านยางต้นเดียว |
นายสมคิด ศิริอ่อน |
0895667974 |
5 |
หันคา |
|
2 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหนองหวาย |
นางสุธรรมา เรืองทอง |
0890413747 |
4 |
หันคา |
|
3 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านพวก |
นายสมนึก พุ่มเข็ม |
0852696090 |
11 |
หันคา |
|
4 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านทับนา |
นายน้อย โฉมเชิด |
0836211437 |
5 |
บ้านเชี่ยน |
|
5 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านบางลี่ |
นายสายยันต์ โฉมเชิด |
0814758519 |
12 |
บ้านเชี่ยน |
|
6 |
กลุ่มส่งเสริมการผลิตฯ(ข้าว) |
นายสุรัตน์ ไกรเพ็ชร |
- |
3 |
วังไก่เถื่อน |
|
7 |
กลุ่มส่งเสริมการผลิตฯ(ข้าว) |
สันติ แก้วกล่ำ |
- |
2 |
ห้วยงู |
|
8 |
กลุ่มส่งเสริมการผลิตฯ(ผัก) |
นางสาวไสว ม่วงศรีจันทร์ |
- |
5 |
ห้วยงู |
|
9 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านวังจิกตก |
นางสมพร บุญวาส |
0862002447 |
1 |
สามง่ามฯ |
|
10 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านวังจิกออก |
นายทองดี ใจแสน |
0862039878 |
4 |
สามง่ามฯ |
|
11 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านท่ากรวด |
นายสมศักดิ์ ทองดอนน้อย |
0879024149 |
10 |
สามง่ามฯ |
|
12 |
กลุ่มส่งเสริมการผลิตฯ(ข้าว) |
นายสุชิน เทียนชัย |
- |
3 |
หนองแซง |
|
13 |
กลุ่มส่งเสริมการผลิตฯ(ข้าว) |
นายสมมิคร ชุ่มแพ |
0852678720 |
6 |
หนองแซง |
|
14 |
กลุ่มส่งเสริมการผลิตฯ(ข้าว) |
นายบุญชู หลำดี |
0899591623 |
9 |
หนองแซง |
|
15 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านไพรนกยูง |
นายสถิต มีเมืองตูม |
0898010399 |
1 |
ไพรนกยูง |
|
16 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านเด่นใหญ่ |
นายสมคิด อ่ำทิม |
- |
6 |
เด่นใหญ่ |
|
|
อำเภอหนองมะโมง |
|
|
|
|
|
1 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหนองรังนก |
นายวิทยา ศรีคิรินธิ์ |
0828871071 |
13 |
วังตะเคียน |
|
2 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านบ่อลึก |
นยพิสิฐ สวนบ่อแร่ |
0898605114 |
6 |
วังตะเคียน |
|
3 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านดอนใหญ่ |
นายเชน นิลฉ่ำ |
0869343068 |
5 |
หนองมะโมง |
|
4 |
ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านสะพานหิน |
นายสวอง สระเสริม |
0856040141 |
1 |
สะพานหิน |
ความเห็น (4)
เคยเข้าไปศึกษา กับปราชญ์ชาวบ้าน ที่ อ.พรหมบุรี จ.สิงห์บุรี ได้ผลดีครับ
คำแนะนำ ให้ฉีดพ่น ลงในโคนกอข้าว ใต้ใบข้าว ให้ฟุ้งกระจาย ด้านล่างโคน สปอร์จะไปจับกับเพลี้ย พ่นทุก ๆ สิบเก้า เช้า เย็น ในเเปลงนา
ขอบคุณเรื่องราวที่เเบ่งปันครับ
ขอบพระคุณ คุณต้นกล้า มากครับที่แวะเยี่ยมเยียน พร้อมคำแนะนำดีๆ
ขอบคุณมากมายสำหรับความรู้ครับ
ขอขอบคุณมิตรภาพและบันทึกดีๆที่ได้รับมาตลอดปีนี้ และขอส่งความสุขสำหรับปีใหม่ที่กำลังจะมาถึงค่ะ..
(บัตรอวยพร ดอกม่วงเทพรัตน์ ของมูลนิธิรามาธิบดีฯ ) คลิ๊กที่: