บทเรียนและการเรียนรู้จากการตายของบินลาเดน

บทความแนวหน้า ฉบับวันเสาร์ที่ 7 พฤษภาคม 2554

ติดตามอ่านบทความย้อนหลังได้ที่

http://www.naewna.com/allnews.asp?ID=97&HL=0&no=1

 

บทเรียนและการเรียนรู้จากการตายของบินลาเดน (บทเรียนจากความจริง กับดร.จีระ)

"ข้าพระพุทธเจ้าขอถวายพระพรให้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ของปวงชนชาวไทย มีพระพลานามัยแข็งแรงโดยเร็ววัน"

วันจันทร์ที่ผ่านมา ผมเปิดเฟซบุ๊ค (Facebook) ประมาณช่วง 9.30 น. มีคนส่งข่าวเรื่องบินลาเดน เสียชีวิต ผมรีบเปิดดูข่าว CNN และ BBC ทันที ในวันนั้นผมมีเวลาได้ดูการวิเคราะห์ข่าวดังกล่าวกว่า 4 - 5 ชั่วโมงติดต่อกัน

ขณะที่คนไทยส่วนใหญ่หากติดตามข่าว (สื่อไทย) ช่องต่างๆ ก็อาจจะไม่ได้รับข้อมูลที่ครบถ้วนและรอบด้าน เพราะสื่อไทยไม่ได้เกาะติดสถานการณ์โดยละเอียด

ระหว่างที่ผมเขียนอยู่นี้ เหตุการณ์ก็ผ่านมา 3 -4 วันแล้ว ข่าวอาจจะแผ่วลงไปบ้าง แต่ก็คิดว่าน่าจะสรุปประเด็นต่างๆ ให้ผู้อ่านได้รับทราบ และนำมาเป็นบทเรียนที่ดี

บิน ลาเดน คือ ใคร? โอซามา บิน ลาเดน (Osama Bin Laden) หรือ โอซามา บิน ลาเดน เกิดเมื่อวันที่ 10 มีนาคม พ.ศ.2500 เป็นชาวซาอุดีอาระเบีย อายุประมาณ 54 ปี เขาเป็นลูกคนที่ 17 จากทั้งหมด 57 คนของมหาเศรษฐีผู้มั่งคั่งแห่งซาอุดีอาระเบีย ที่มีความสัมพันธ์อันดีกับราชวงศ์ซาอุดีอาระเบีย

เรียนมหาวิทยาลัยในซาอุฯ สาขาเศรษฐศาสตร์และบริหารธุรกิจแต่ไม่จบ เขาชอบปรัชญา/อุดมการณ์ และศาสนา โดยเฉพาะศาสนาอิสลามนิยมลัทธิหัวรุนแรง เป็นมุสลิมที่เชื่อในระบบกฎหมายที่เคร่งของศาสนาอิสลาม คือ Sharia Law

เขาเป็นผู้ร่างอุดมการณ์ เป็นผู้นำของกลุ่มอัล-เคดา (Al-Qaeda) ซึ่งเป็นกลุ่มก่อการร้ายสากลชาวอิสลาม เป็นกลุ่มอุดมการณ์ที่..

บิน ลาเดน

โอบามา

อาซิฟ อาลี ซาร์ดารี ประธานาธิบดีปากีสถาน

* เน้นความรุนแรง

* เน้นต่อต้านระบบทุนนิยมและคอมมิวนิสต์ โดยเฉพาะประเทศมหาอำนาจอย่างอเมริกาและรัสเซีย

Root cause หรือต้นตอของสาเหตุของความเกลียดชังของบิน ลาเดน น่าจะมาจากนโยบายของสหรัฐอเมริกาในอดีตที่สนับสนุนอิสราเอลต่อต้านอาหรับและสหรัฐแสวงหาผลประโยชน์จากน้ำมัน และนโยบายของโซเวียตที่บุกเข้าไปรบในอัฟกานิสถาน ประเทศมุสลิมซึ่งบินลาดินมีส่วนร่วมรบจนกระทั่งโซเวียตพ่ายแพ้ในที่สุด

ก่อน 9/11 กลุ่มหัวรุนแรงภายใต้การนำของบินลาดินประสบความสำเร็จในการสร้างความรุนแรงหลายแห่ง เช่น

* เหตุระเบิดที่เมืองริยาด ซาอุดีอาระเบีย ปี 1995 (พ.ศ.2538)

* เหตุระเบิดเมืองโลบา ซาอุดีอาระเบีย ปี 1996 (พ.ศ.2539)

* เหตุระเบิดสถานทูตสหรัฐในเคนยา และแทนซาเนีย ปี 1998 (พ.ศ.2541)

* เหตุระเบิดพลีชีพโจมตีเรือรบนอกชายฝั่งเยเมน ปี 2000 (พ.ศ.2543)

ช่วงความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ที่สุดและไม่มีใครคาดถึง คือ เหตุการณ์ 9/11ที่เครื่องบินชนตึกเวิลด์เทรดเมื่อปี 2001 (พ.ศ.2544) ทำให้ ตึกถล่ม 2 ตึก รวมทั้งกระทรวงกลามโหมของสหรัฐ และเครื่องบินตกที่รัฐเพนซิลเวเนีย จนทำให้มีผู้เสียชีวิต 3,000 คนและบาดเจ็บอีกมากมาย สร้างความเกลียดแค้นให้คนอเมริกันมาก

หลังเหตุการณ์ 9/11 ทำให้ทั้งโลกหันมารวมพลังกันไล่ล่าบินลาดิน ผู้นำอย่างบุช ก็ประกาศสงครามกับอาฟกานิสถานและบุกไปในอิรัก ทำให้อเมริกาต้องเปิดสงคราม 2 จุด สร้างปัญหามากมายกว่าจะฆ่าบิน ลาเดน สำเร็จ 10 ปีต่อมา

สังคมโลกเปลี่ยนไป อเมริกาใช้เงินมหาศาลในนโยบายป้องกันการก่อการร้าย การเดินทางของคนในโลกทางเครื่องบินลำบากขึ้น ทำให้เศรษฐกิจโลกชะงักไปนาน

ผมจำได้ว่าเมื่อไปร่วมประชุม APEC ซึ่งเป็นการประชุมเรื่องเศรษฐกิจและธุรกิจ อเมริกาก็เอาเรื่องความมั่นคงและการป้องกันการก่อการร้ายมาหารือด้วย

การตายของ บิน ลาเดน ครั้งนี้ มีผลกระทบต่อ..

* โอบามา - คะแนนนิยมเพิ่มขึ้นมากในระยะนี้ เพราะคนอเมริกันแค้น บิน ลาเดน มาก และภูมิใจที่จับตายได้ พอเพียงจะชนะเลือกตั้งในปี 2555 หรือไม่ ยังไม่ทราบ แต่วันนี้คะแนนเพิ่มมา 6 จุด

* คนอเมริกาภาคภูมิใจมากที่สงครามต่อสู้กับ บิน ลาเดนประสบความสำเร็จ ศักดิ์ศรีของทหารสหรัฐโดยเฉพาะหน่วยรบพิเศษของกองทัพเรือเรียกว่า "Navy Seal" ซึ่งเป็นกลุ่มจำนวนไม่มาก แต่มีสมรรถนะพิเศษ "Seal" มาจากคำว่า "Sea, air and land" คือ เป็นหน่วยฝึกพิเศษ ปฏิบัติการได้ทั้งทางน้ำ ทางบก และทางอากาศ ซึ่งแตกต่างจากกลุ่ม "มารีน" หรือนาวิกโยธินที่เป็นกลุ่มทหารเรือแบบที่ได้ทั้งบกและน้ำ แต่มีจำนวนมากและทำงานรบในมุมกว้าง กิจกรรมพิเศษของ Navy Seal จึงได้รับการยอมรับมากๆ จากความสำเร็จครั้งนี้

* แม้กระทั่ง จอร์จ บุช อดีตประธานาธิบดีก็ได้รับความนิยมมากขึ้น เพราะถือว่ามีส่วนร่วมไล่ล่าจนประสบความสำเร็จ

* ผลกระทบต่อความรุนแรง กลุ่มแก้แค้นแทน บิน ลาเดน ยังไม่แน่ชัดว่าเป็นอย่างไร? เพราะช่วงหลัง บิน ลาเดน ก็มีบทบาทน้อยลงไปเป็นแค่สัญลักษณ์และอุดมการณ์เท่านั้น ไม่ได้มีอำนาจจัดกองกำลังแบบในอดีต และช่วง 3-4 ปีที่ผ่านมานี้สุขภาพของเขาก็ไม่สมบูรณ์

มีการวิเคราะห์ว่าโลกผ่านความรุนแรงมาพอแล้ว หัวรุนแรงในโลกมุสลิมก็อาจจะ

* ไม่บ้าคลั่งอุดมการณ์ อย่างแต่ก่อน

* เริ่มมีความเข้าใจว่ามุสลิมต้องอยู่ร่วมโลกกับศาสนาอื่น ๆ ได้ ไม่ใช่ให้ศาสนาอิสลามเป็นหนึ่งเท่านั้น กลุ่มศาสนาอื่นต้องหายไป

* แรงกดดันจากคนรุ่นใหม่ มุสลิมที่ใช้ Social Media ต้องการเสรีภาพ มีชีวิตแบบสันติสุขมากขึ้น อย่างในอียิปต์หรือซีเรีย

* ท่าทีของโอบามาในการประนีประนอมมากขึ้นคือเป็นประธานาธิบดีที่ตรงข้ามกับ บุช (สงคราม) เน้นสันติภาพมากกว่าการล้างแค้นและสงคราม

หวังว่าโลกในอนาคตจะเป็นโลกที่คนรุ่นใหม่ไม่บ้าคลั่งอุดมการณ์และศาสนาหัวรุนแรง

"บิน ลาเดน ตาย" กับ "ปากีสถาน" ก็น่าสนใจ เพราะการโจมตีครั้งนี้ก็ไม่ได้มีการบอกกล่าวปากีสถานเลย ทำให้มองไปว่ารัฐบาลปากีสถานจะเสียหน้าหรือไม่? ความสัมพันธ์ในอนาคตจะเป็นอย่างไร? เพราะปากีสถานมีอาวุธนิวเคลียร์ และอยู่ใกล้อัฟกานิสถาน ถ้าปากีสถานใช้วิธีการรุนแรงมากขึ้น อเมริกาก็จะลำบาก น่าติดตามต่อไป

ผลกระทบต่อประเทศไทย ก็คงมีแค่ภาคใต้ จากการวิเคราะห์ของหลาย ๆ ฝ่าย บิน ลาเดน อาจจะไม่มีอิทธิพลมากนักต่อภาคใต้มากนัก และในอนาคตก็อาจจะลดลงด้วย แต่สิ่งที่บินลาดินทิ้งไว้มากที่สุดน่าจะเป็นอุดมการณ์ที่เน้นมุสลิมหัวรุนแรง และวิธีการที่รุนแรงซึ่งภาคใต้ของเราก็ยังประมาทไม่ได้ แต่การขยายของการก่อการร้ายข้ามชาติมาที่ภาคใต้น่าจะลดลง

บทเรียนเหล่านี้เป็นบทเรียนราคาแพง คนไทยคงจะต้องใช้โอกาสเรียนรู้ในสิ่งเหล่านี้มากขึ้น มีการค้นหาข้อมูล วิเคราะห์ และมองไปในอนาคตเพื่อสร้างสันติสุขต่อไป

ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์
เลขาธิการมูลนิธิพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ระหว่างประเทศ
[email protected]
www.gotoknow.org/blog/chiraacademy
แฟกซ์0-2273-0181

[ยายธี]

ประเทศไทยเคยได้ชื่อ..ทั้งอิสระ..และสันติสุข...(.หวังว่าจะเป็นเช่นนั้น..ต่อๆไป..สืบศานสันติบนหนทางแห่ง..ศีล..สมาธิและ..ปัญญา..คงไม่พ้นความเพียรพยามของมนุษย์..ผู้รู้แจ้ง..กับความว่างเปล่า...ดินแดนสุวรรณภูมิอาจจะจมน้ำหายไป...เพราะผลพวงของสิ่งแวดล้อม.ในธรรมชาติ..การต่อสู้เพื่ออำนาจและความพอใจ..รึผิดใจกันในลัทธินิยม...คงไม่เกิดประโยชน์..ต่อตนและลูกหลาน..เป็นแน่....)