เสริมสร้างสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ แบบ ลำปาง (12) ถอดบทเรียนฯ เกาะคา
ที่ชมรมผู้สูงอายุบ้านศิลา อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง มีการรวมกลุ่มกัน เพื่อการออกกำลังกาย ตั้งแต่ปี 2545 ซึ่งแม่พิศมัย หรือแม่หมัยเล่าว่า เกิดขึ้นจากน้ำผึ้งเพียงหยดเดียว นั่นก็คือ แม่หมัยเอง ที่มีปัญหาเรื่องสุขภาพ เป็นโรคเบาหวาน ที่ต้องการมีชีวิตอยู่ต่อไป เพราะว่าต้องมีภาระเลี้ยงลูก
เกิดความคิดว่า ตัวเองต้องออกกำลังกายกาย หลังจากออกกำลังกายอยู่ที่บ้านคนเดียว ก็ไปชวนเพื่อนๆ มาร่วมกันออกกำลังกายด้วยกัน จากการออกกำลังกายแบลแอโรบิค เปลี่ยนเป็นการออกกำลังกายแบบไม้พลอง ชวนเพื่อนผู้สูงอายุที่เป็นอัมพฤกษ์มาด้วย จากที่ยืนออกกำลังกายไม่ได้ จนมายืนออกกำลังกายด้วยกันได้ ... แม่หมัยบอกว่า "ทำไป สนุกไป" พอชาวบ้านเห็นว่า มีผู้สูงอายุที่เป็นอัมพฤกษ์ มายืนออกกำลังกายได้ ก็เลยเข้ามาร่วมกิจกรรมกันมากขึ้น
กิจกรรมการออกกำลังกายที่นี่มีหลายรูปแบบ ตั้งแต่ ไม้พลอง ไท้เก้ก นาฏศิลป์ล้านนา โยคะ ลีลาศ ร้องเพลง
นี่เป็นจุดเริ่มต้น โมเดลการพัฒนา ชมรมผู้สูงอายุบ้านศิลา ให้เป็นชมรมผู้สูงอายุด้านการส่งเสริมสุขภาพ ไปสู่ การส่งเสริมสุขภาพช่องปาก
เมื่อมีผู้มาเข้าร่วมกิจกรรมกันมากขึ้น จึงมารวมตัวกันสานความคิด ร่วมกันทำแผน ปรึกษาสมาชิกผู้สูงอายุ ผู้ใหญ่บ้าน อสม. เจ้าอาวาส และใช้สถานที่ออกกำลังกาย เป็น ที่วัด
ชมรมเคยทำโครงการ "ขยับกายวันละนิด ชีวิตจะยืนยาว" ได้รับงบประมาณสนับสนุนจาก สสส. เป็นเวลา 1 ปี
เมื่อได้ยินผู้สูงอายุบ่นปวดฟัน มีกลิ่นปาก ก็เลยใช้กุศโลบาย ชวนกันแปรงฟัน หลังออกกำลังกาย ก่อนกลับบ้าน โดยขอให้ผู้สูงอายุเอาแปรงสีฟันมา ประธานก็เอามา และมาแปรงฟันกันก่อนกลับบ้าน ปี 2549 ชมรมผู้สูงอายุบ้านศิลา ได้รับการคัดเลือกเป็นชมรมต้นแบบงานส่งเสริมสุขภาพช่องปาก
แม่หมัยเป็นครูอนามัยเก่า คุ้นเคยกับคุณพนอจิต จาก รพ.เกาะคา ที่เข้ามาช่วยกันคิดรูปแบบกิจกรรม และทำกิจกรรมร่วมกัน กิจกรรมที่ทำมาแล้วก็คือ
-
อบรมฑูตทันตกรรม โดย มีแกนนำชมรมผู้สูงอายุ เข้ารับการอบรม และโรงพยาบาลเกาะคามาให้ความรู้
-
แกนนำ นำสมาชิกดูแลสุขภาพช่องปาก โดยให้สมาชิกจับคู่ตรวจฟัน ฝากสมาชิกให้ไปดูแลสุขภาพช่องปากบุตรหลานที่บ้าน และหาเวลาว่างไปดูแลสุขภาพช่องปากให้กับลูกหลาน ที่ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก
กิจกรรมนี้ ทำเมื่อปี 2550 และการตรวจฟัน จะมีแบบฟอร์มตรวจฟัน ที่ให้ผู้สูงอายุบันทึกเมื่อพบโรคในช่องปากของผู้ที่ได้รับการตรวจ ไปเชื่อมต่อระบบบริการ เวลาที่ผู้สูงอายุ หรือเด็กที่ได้รับการตรวจไปพบทันตบุคลากร เพื่อรับการรักษา
ปี 2551 ชมรมผู้สูงอายุมีการทำกิจกรรมเยี่ยมบ้านผู้สูงอายุ เพื่อไปช่วยดูแลผู้ป่วยผู้สูงอายุที่ติดบ้าน ติดเตียง และบูรณาการทำกิจกรรมตามประเพณีท้องถิ่น มีการประกวดผู้สูงอายุแปรงฟันถูกวธี และผู้สูงอายุฟันสวย โดยทำโครงการของการสนับสนุนงบประมาณ จากเทศบาลเกาะคา
ปี 2552 เป็นปีแรกของการเริ่มต้นโครงการป้องกันโรคในช่องปาก ตามชุดสิทธิประโยชน์ทางทันตกรรม โรงพยาบาลเกาะคาเข้ามาให้บริการตรวจสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ ให้บริการทันคกรรม และทันตกรรมป้องกัน รวมทั้งการทำฟันเทียมพระราชทาน ที่ทำต่อเนื่องมาตั้งแต่ปี 2548
ปีนี้ ชมรมได้เป็นชมรมดีเด่นด้านงานส่งเสริมสุขภาพช่องปากของภาคเหนือตอนบน เป็นที่ศึกษาดูงานของผู้สนใจ
ปี 2553 และ 2554 มีการขยายการทำกิจกรรมไปที่ บ้านหนองหล่าย บ้านน้ำล้อม ที่เป็นชมรมเข้มแข็ง จนขยายไปทั้งตำบลศิลา รวมผู้สูงอายุ 7 หมู่บ้านมาทำกิจกรรมร่วมกันที่ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลน้ำล้อม และมีการอบรมอาสาสมัครสาธารณสุข ที่นี่
มาปี 2555 ชมรมผู้สูงอายุบ้านศิลา ได้เป็นชมรมผู้สูงอายุต้นแบบระดับเขต ของเขตตรวจราชการสาธารณสุข เขต 15 มีเพลงประจำชมรม ชื่อ เพลงชวนกันแปรงฟัน เข้าร่วมกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ของจังหวัดภาคเหนือ มีกิจกรรมอบรมแกนนำผู้สูงอายุ ในเรื่องงานอนามัยช่องปาก 7 หมู่บ้าน ณ เทศบาลศิลา และขยายเครือข่ายไปชมรมน้องเพิ่มเติม ที่บ้านทุ่งเจริญ ต.เกาะคาด้วย
เครือข่าย ร่วมทำกิจกรรมของชมรมผู้สูงอายุบ้านศิลา ... เยอะแยะมากมาย
Model จัดการความรู้ ตัวเอกการขับเคลื่อนกิจกรรมผู้สูงวัย
ความเห็น (4)
ง่ายๆ ออกกำลังกายตนเอง คิดเองทำเอง เห็นผลบอกเพื่อนช่วยทำ นำมาขยายสู่ ภาคีองค์กร เกิดการเรียนรู้ จากการทำอย่างยั่งยืนตลอดมามา......เกาะคา เกาะติดไม่ปล่อยวางทิ้งไปให้คาอยู่ตลอดไป
-
... ท่านวอญ่า จับประเด็น ... สุดยอด
- ไปเกาะคานานแล้วใช่ไหมครับ
- ที่ลำปาง
- สมาชิกเข้มแข็งดีนะครับ
- แม่หมอสบายดีไหมครับ
-
- ขยัน ไม่เปลี่ยนแปลงเลยนะคะ พ่อลูกชาย
- ปีหน้า งบ สว. อาจลดลงไป เพราะว่า แผนเขาไปเน้นเรื่องอื่นๆ
- สงสัยต้องมา PR ข้อมูลคุณภาพมากขึ้นละค่า