ไอแอมเวรี่ไทยอินอินเดีย: โขนหน้าพระ

ลานหน้าพระมหาโพธิเจดีย์ พุทธคยา

อ้าย:   โคตรภูมิใจเลย

ฝน:     มึงภูมิใจอะไรไอ้อ้าย กูอายมากกว่า

อ้าย:   มึงไม่เห็นเหรอ คนดูตรึม

ฝน:     ก็คนอย่างมึงไง หลอกง่าย เห็นอะไรสวย ๆ งาม ๆ เป็นวิ่งเข้าใส่

อ้าย:   มึงสะกดคำว่า ‘สุนทรียะ’ เป็นมั้ย

ฝน:     กูสะกดเป็นแต่คำว่า ‘กาลเทศะ’ ว่ะ

อ้าย:   มึงก็มองโลกแต่แง่ร้าย จ้องแต่จับผิด รู้จักนิทานเรื่อง ‘ก้อนอิฐก้อนเดียว’ มั้ย ไปหาอ่านซะบ้างไป๊

ฝน:     มึงอย่าลืม ตรงนี้ไม่ใช่ ศาลพระพรหมหน้าเอราวัณ นะโว้ย

อ้าย:   วะ..ไอ้นี่ เขาไม่ได้มารำแก้บน เขามาแสดงศิลปวัฒนธรรม รู้จักมั้ย ..ศิล ละ ปะ วัฒ ทะ นะ ธรรม

          จะได้ยกระดับจิตใจต่ำ ๆ ของมึงให้สูงขึ้น

ฝน:     แล้วทำไมไม่แสดงอย่างอื่น ดันมาแสดงเรื่อง ‘ลิงเอาปลา’ หน้าพระ

---

ช่วงก่อนเที่ยง วันที่ ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ ผมกำลังเดินออกจากบริเวณพระมหาโพธิเจดีย์ที่พุทธคยา วันนั้นมีพุทธศาสนิกและนักท่องเที่ยวค่อนข้างมาก เพราะตรงกับวันเปิดงานสวดพระไตรปิฎกนานาชาติที่อินเดียจัดขึ้น

เสียงปี่พาทย์และชุดแต่งกายระยิบระยับของนางรำ ดึงดูดความสนใจผมและคนอีกหลายคนให้เดินเข้าไปมุง ในขณะที่อีกหลายคนยังคงนั่งสมาธิต่ออย่างสงบ

จุดที่มีการแสดงคือ บริเวณหน้าพระมหาโพธิเจดีย์ เบื้องหน้าพระพุทธเมตตาที่ประดิษฐานอยู่ภายใน ความจริงตรงบริเวณนั้น ปกติจะมีคนต้องยืนต่อคิวยาวเหยียดเพื่อเข้าไปสักการะพระพุทธเมตตาด้านใน แต่ขณะที่มีการแสดง ผมไม่เห็นแถวคนยืนรอ มีแต่คนมุงดูการแสดง

ผมไม่ทราบว่ามีการแสดงกี่ชุดก่อนหน้านั้น แต่ตอนที่ผมเดินเข้าไปมุง สังเกตจากเครื่องแต่งกายของนักแสดง ผมไม่แน่ใจว่า สามารถเรียกว่าเป็น การเล่นโขน ได้หรือไม่ คงต้องรบกวนผู้รู้ช่วยให้ความกระจ่างด้วยครับว่า องค์ประกอบของการแสดงที่เรียกว่าโขนนั้น ต้องมีอะไรบ้าง

แต่ตัวละครที่ผมเห็นสวมหัวโขนหนุมาน และนางรำมีหางเป็นปลา

หนุมานกับนางสุพรรณมัจฉา ผมเคยดูมาครั้งหนึ่งในงานอีเวร เอ้ย..อีเวนต์

ป้ายภาษาไทยและธงไตรรงค์ขนาดเล็กโบกสะบัดให้เห็น บอกว่าเป็นการแสดงจากประเทศไทย ไม่ใช่กัมพูชาหรือ ลาว ซึ่งน่าจะแต่งกายประเภทนี้ใกล้เคียงกัน

ผมกวาดตาดูคนที่มุงอยู่ หลากเชื้อชาติ หลากวัย หลากเพศ ส่วนหนึ่งยกกล้องในมือขึ้นบันทึกการแสดงอย่างสนใจ รวมถึงบุุคคลในจีวรสงฆ์กลุ่มใหญ่ที่อยู่ข้างหน้าผมด้วย ผมถ่ายภาพการแสดงนี้ี้มาหนึ่งภาพ คือ ภาพข้างบน

คำถามของผม คือ การแสดงนี้ชุดนี้ แสดงให้ใครดู ให้นักท่องเที่ยวดู หรือให้พระพุทธเมตตาในมหาเจดีย์ดู เจ้าหน้าที่เขาจัดสถานที่ตรงนั้นให้หรือ

ผมสงสัยว่า ควรจัดการแสดงประเภทนี้ให้ พระพุทธรูป พระสงฆ์ที่แท้จริง หรือผู้ปฏิบัติธรรมดูหรือไม่ ผมเคยเห็นแต่ โขนหน้าไฟ

เรามีวัฒนธรรม รำถวายพระ โขนหน้าพระ หรืือไม่ มีที่มาอย่างไร

แล้วถ้า พระสงฆ์ มายืนดู แถมถ่ายรูปด้วย อันนี้ผิดศีลหรือไม่ขอรับ

---

นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสน

เว้นจากการฟ้อนรำ ขับร้อง ประโคมดนตรี และดูการเล่นอันเป็นข้าศึกต่อกุศล

มีองค์ ๓ คือ

   ๑. นจฺจาทีนิ การเล่นมีฟ้อนรำขับร้อง เป็นต้น

   ๒. ทสฺสนตฺถาย คมนํ ไปเพื่อจะดูหรือฟัง

   ๓. ทสฺสนํ ดูหรือฟัง

  ศีลข้อ ๗ ตอนแรกนี้ท่านห้ามทั้งเล่นเอง หรือใช้ให้ผู้อื่นเล่นแล้วตนดูหรือฟัง ผู้รักษาอุโบสถศีลแล้วยังเปิดวิทยุฟังเพลง ฟังลิเก หรือมหรสพต่างๆ หรือเปิดโทรทัศน์แล้วหลบไปนั่งในที่ๆ มองไม่เห็นภาพ อาศัยฟังแต่เสียงการละเล่นต่างๆ มีละคร เป็นต้นจากโทรทัศน์นั้น ย่อมไม่สมควรถือว่าผิดศีลข้อนี้ เพราะมีเจตนาชัดแจ้ง

หากมีผู้อื่นเขาเปิดดูหรือฟังอยู่ ผู้รักษาอุโบสถศีลเพียงแต่ผ่านไป ได้เห็นหรือได้ยินเข้า แล้วก็ ผ่านเลยไป อย่างนี้ไม่ผิด แต่ไม่ใช่ว่าไม่ได้มีเจตนาจะดูหรือฟังมาก่อน แต่ผ่านไปเห็นหรือได้ยินเข้า แล้ว เลยพลอยร่วมวงดูหรือฟังกับเขาด้วย อย่างนี้ก็ผิด

จากเว็บ ศีล ๕ ​ดอทเน็ต

---

ส่วนการแสดงนั้น ผมลองไปค้นบทรามเกียรติ์

ตอนหนุมานกับนางสุพรรณมัจฉา

  ว่าพลางอิงแอบแนบชิด

จุมพิตปรางเปรมนาสา

ค่อยประคองต้องเต้าสุมณฑา

วายุพัดพัดมาอึงอล

  พระสมุทรตีฟองนองระลอก

คลื่นกระฉอกฟัดฝั่งกุลาหล

เมฆมัวทั่วทิศพโยมบน

ฝนสวรรค์พรอยพรมสุมาลี

  อันดวงโกสุมปทุมมาลย์

ก็แบ่งบานคลี่คลายเกสรศรี

สองสมชมรสฤาดี

ต่างเกษมเปรมปรีย์ทั้งสองรา

จากบล็อก เล่าเรื่องรามเกียรติ์

โอ..คุณพระช่วย นี่มัน บทอัศจรรย์ ชัด ๆ ใช่ตามคุณฝนว่าจริง ๆ ด้วย

---

ตบท้ายเรื่อง หนุมานเจ้าชู้หลายเมีย นิดนึง ผมทำเอาเพื่อนชาวอินเดียขว้างค้อนใส่มาแล้ว

เลขา..เพื่อนชาวอินเดียพาผมไปวิหารหนุมานที่เขาเคารพ เขาเหมือนกับชาวอินเดียกลุ่มหนึ่ง ซึ่งศรัทธาหนุมานในฐานะเทพศักดิ์สิทธิ์ทรงอิทธิฤทธิ์ และจะเป็นผู้มากอบกู้โลกให้พ้นจากวิกฤติตอนนี้ด้วย

ผมบอกว่า คนไทยรู้จักหนุมานดี ระดับฮีโร่เลย เคยเห็นหนุมานสู้เคียงบ่าเคียงไหล่กับยอดมนุษย์อุลตร้าแมนด้วย ประโยคหลังนี่ เว่อร์ไปนิด

แล้วผมก็บอกเธอว่า แต่หนุมานบ้านผมเมียเยอะนะ ได้ไม่เลือก ทั้งปลา ทั้งยักษ์ กวาดเรียบ

เลขาตกใจ ทำท่าจะกรี๊ด ทำตาเขียวใส่ผมทันที รีบอธิบายให้ผมฟังว่า หนุมานเป็นเทพ เป็นพรหมจรรย์ คือ ไม่มีเมีย มีเมียไม่ได้นะจ๊ะ นายจ๋า

เทพเจ้าเขา เราเอามาใส่เครื่องเทศให้เข้ากับบริบท พระเอกเก่งต้องเจ้าชู้แบบไทย ๆ ไปซะแล้ว

---

ขอบคุณการแสดงชุดนี้

ที่ทำให้ผมรู้จักตัวเองมากขึ้น

แล้วผู้อ่านละครับ คิดเหมือนใคร นายอ้าย หรือ นายฝน

---

ควรอ่าน บันทึกนี้ ของผมก่อน

หากบันทึกชุดนี้ ผมให้ข้อมูลผิดพลาด เขียนพาดพิงหรือกระทบผู้ใดแล้วก่อให้เกิดความเสียหาย กรุณาแจ้งผมให้ทราบด้วย เพื่อจะได้แก้ไขหรือลบออก และกรุณาอ่านเนื้อหาในบันทึกนี้และบันทึกต่อ ๆ ไปในชุดนี้ของผมให้เข้าใจในภาพรวมเสียก่อน อย่าอ่านเพียงแค่ประโยคสองประโยค แล้วตัดสิน หากมีความคิดขัดแย้ง ผมยินดีมากที่จะแลกเปลี่ยนในบันทึกนี้ แต่กรุณาอย่ามาด่าผมปาว ๆ ว่า ผมไม่รักชาติ เพราะผมก็ไม่ได้รักชาติน้อยกว่าคุณ

[ดร. ธวัชชัย ปิยะวัฒน์]

แว้ปแรกถ้าผมเห็นผมจะคิดว่าแก้บนชัวร์ครับ ส่วนแว้ปที่สองก็ว่ากันไปตามข้อมูลอื่นๆ ที่จะได้ครับ

[blue_star]

บางทีที่เมืองไทย พุทธกับพราหมณ์ปนๆ กันล่ะมั้งคะอาจารย์ เลยเกิดปรากฎการณ์รำแก้บนหน้าพระขึ้น เพราะพระพุทธรูปกลายเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ (แทนที่จะเป็นสัญลักษณ์ของพระพุทธเจ้า) มีการบนบานศาลกล่าว ขอหวย...พอถูกหวย เลยต้องไปแก้บน 555

ดาวยังไม่ทราบข้อมูลที่มาของการแสดงชุดนี้ ขอไม่วิจารณ์มากแล้วกันค่ะ บางอย่างเจตนาดี แต่ไม่เหมาะสมด้วยสถานที่และเวลาเลยทำให้กลายเป็นไม่ดีไปก็มี ที่แน่ๆ ถ้าดาวเป็นคนที่นั่งสมาธิที่นั่นล่ะก็ คงไม่ค่อยชอบค่ะ แต่บรรดานักท่องเที่ยวอาจจะชอบก็เป็นได้ นานาจิตตังค่ะ

[เครื่องหมาย ? คำถามเดี่ยว]

ผมก็แต่งบทอัศจรรย์ไว้ในนิราศของผมเหมือนกัน แต่ยังงัยๆก็ไม่กล้าเอามาลงสักที

อย่างคุณดาวว่าเรื่องพุทธกับพราหมณ์ พราหมณ์เขากลืนพุทธเกือบหมดแล้วยังเหลือของพุทธที่แท้จริงอยู่นิดเดียวแล้วครับ พุทธแท้ๆไปหาที่สวนโมกข์ฯครับ

[Boo]

คำถามนี้ตอบยากจัง ต้องดูเจตนา ไหมคะ หากเนื้อหาการแสดงสุ่มเสี่ยง ก็ไม่เหมาะสมค่ะ แม้แต่วัดไทยบ้านเราเอง ก็ยังเคยพบเห็นการแสดงเต้นวับๆแวม แต่คนเนืองแน่นทุกที 5 5 5 ไม่มีดีมานด์ ไม่เกิดซัพพลาย ไร้ซัพพลาย ปราศจากดีมานด์ คือๆ กันไหมค่ะอาจารย์

เอ หรือว่าการแสดงนี้ไม่ได้จัดเข้าข่ายประเภทโขน อย่างเป็นทางการคะ เพราะเป็นโขน(หนัง)สด  (ถ้าเป็นสื่อทีวี ก็ประเภท น. :) )  

ว้าว อ่านบันทึกอาจารย์หมอคราใด กลายเป็นศิษย์ท่านคึกฤทธิ์ ที่ต้องคิดลึกๆ เสมอ เหมือนได้เรียนรู้ตลอดเวลา แถมมีการบ้านให้ต้องไปค้นคว้าเพิ่มเติมอีก ชอบๆ  :) ฝันดีนะคะอาจารย์ 

[นาย เต็มศักดิ์ พึ่งรัศมี]

• หลายคนคิดว่าเป็น การรำแก้บน
• งั้นผมขออนุญาตถามต่อ รอผู้รู้มาให้ความกระจ่าง
• ปกติ รำแก้บน เขาใช้บทนี้หรือครับ ลิงเอาปลา เนี่ย
  
• ที่ผมเห็นเป็นการแสดงโชว์ต่างชาติครับ ผมก็ชอบนะ แปลกดี มีลิง มีปลา จินตนาการดี
  

[นาย เต็มศักดิ์ พึ่งรัศมี]

• ทั้งพุทธ ทั้งพราหมณ์ บ้านเราก็มาจากอินเดียทั้งนั้น ใช่มั้ยครับ
• นับเป็น วิวัฒนาการของวัฒนธรรม ในโอกาสย้อนกลับไปรากเหง้าของตนเอง ซึ่งบางทีต้นฉบับก็ยัง งง งง
• ผมเห็นด้วยครับว่า บางอย่างเจตนาดี แต่ถ้าผิดที่ผิดทาง ก็เสียหายถึงคนส่วนรวม
• ผมได้คุยกับผู้ชายอินเดียบางคนที่เขา เหมารวม หญิงไทย แล้วเศร้าใจจริง ๆ เพราะเขาไปเห็น หญิงไทยไม่กี่คนมีพฤติกรรมไม่เหมาะสม
  

[นาย เต็มศักดิ์ พึ่งรัศมี]

• ขอบพระคุณคุณลุงเขียนนะครับที่แวะมาให้ความเห็น 
• ความจริงเรื่อง บทอัศจรรย์ นี่ ผมว่า เป็นความสามารถของกวีจริงๆ ที่จินตนาการเรื่องราวได้อย่างมีชั้นเชิง
• อยากอ่านนะครับ
  

[นาย เต็มศักดิ์ พึ่งรัศมี]

• ผมเห็นด้วย เรื่อง เจตนา ครับ
  
• อยากให้ผู้รู้ที่เกี่ยวข้องเข้ามาชี้แจงจังเลย ผมว่าเราจะได้เรียนรู้ไปด้วยกัน
• ส่วนเรื่อง ไอ้เต้นโคโยตี้ตามวัด เนี่ย ผมก็ถือเสียว่า วัดนั้นคงมีคนตาย ไปแล้วกัน
  

[ขจิต ฝอยทอง]

เข้าใจว่าเราเอาของพราหม์มาปนกับของพุทธแบบวุ่นวายไม่เหลือของเดิม

แต่ผมเคยแสดงเป้นหนุมนด้วยตอนแสดงโขนตอนเด็กๆ  แต่ตอนจอง road 555

[โอ๋-อโณ]

ชอบข้อความในย่อหน้าสุดท้ายที่เป็นตัวเอนมากเลยค่ะ อาจารย์เต็ม...อ่านแล้วได้...ยิ้ม หลังจากที่คิ้วขมวดมาเรื่อยๆจากข้างบน

[นาย เต็มศักดิ์ พึ่งรัศมี]

• ผมพอเข้าใจครับว่า วัฒนธรรม คงไม่หยุดนิ่ง จะมีการผสม จนกลมกล่อมตามสังคม
• แต่ที่ผมเป็นห่วง คือ เรากำลังยอมรับทิศทางแนวนี้หรือ 
• วัดพุทธบูชาเทพ ขอให้รวยล้นฟ้า  
• ศิลปะที่ควรเป็นจารีต เอามาปู้ยี้ปู้ยำในงานโชว์อีเวนต์
• โรงแรมประดับช่อฟ้า เจดีย์
• แสดงความจงรักภักดีด้วยป้ายและหลอดไฟ
  

[นาย เต็มศักดิ์ พึ่งรัศมี]

• คิ้วขมวด เพราะ อ่านไม่รู้เรื่อง ใช่มั้ยครับ  ๕๕๕
• ได้ข่าวว่า ที่ทำงานกำลังร้อนระอุ
• ต้องชวนให้กลับไปอ่าน หนุมาน สุพรรณมัจฉา ฉบับเต็มตามลิงค์ที่ผมโยงไป จะรู้สึกสบายใจขึ้นครับ
• หรือไม่ก็ต้องมาดู วิพิธทัศนา คืนนี้  ๔๐​ ปีมีหน พลาดแล้วอาจต้องรออีก ๑๐ ปีครับ
  

[นาย เต็มศักดิ์ พึ่งรัศมี]

• ลืมแซวอาจารย์ขจิต เรื่อง หนุมาน
• เขาเห็นอะใรในตัวอาจารย์หรือครับ ถึงให้เล่นเป็นลิงฮีโร่
• สายตากรุ้มกริ่ม
• ตีลังกาหกคะเมน
• อยู่ไม่สุข
  

[Bright Lily]

สัญญากะตัวเองว่าจะมาอ่านใหม่ค่ะ คุณหมอเต็มศักดิ์ ตอนนี้ท้องป่วนค่ะ

[นาย เต็มศักดิ์ พึ่งรัศมี]

• คิดถึงตอนผมต้องกินกีผสมสมุนไพร ตอนล้างท้องที่ศูนย์โยคะเลย
• ฤทธิ์มันแรงกว่ายาระบายที่ผมเคยกิน ตอนโดนส่องกล้อง อีก
• ระวังสุขภาพด้วยครับ