สุขอุดมการณ์ งานวิจัยเพื่อชุมชน
หลังจากกลับจากการลงพื้นที่ภาคใต้ เพื่อไปเก็บข้อมูลการสัมภาษณ์ชาวบ้านกลุ่มอนุรักษ์ทรัพยากรธรมชาติและสิ่งแวดล้อมมาได้สัปดาห์กว่า ทุกวันหลังเลิกงานและช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์ ข้าพเจ้าจะต้องใช้เวลาที่เหลือเพียงไม่กี่ชั่วโมงในแต่ละวันก่อนที่จะเข้านอน ถอดบทเรียนกระบวนการต่อสู้เพื่อสิทธิชุมชนของพวกเขา งานที่ทำไม่ได้เงิน ไม่ได้กล่อง แต่ทำเป็นของขวัญแห่งอุดมการณ์
ในความเป็นจริงแล้ว ข้าพเจ้าเดินทางลงพื้นที่นับครั้งไม่ถ้วน และติดตามความเคลื่อนไหวของกลุ่มอนุรักษ์ฯ โดยร่วมเดินทางไปยื่นข้อเรียกร้องในสถานที่ราชการต่าง ๆ หลายแห่ง แต่ก็ยังไม่เคยพูดคุยสัมภาษณ์ชาวบ้านนักต่อสู้อย่างเป็นเรื่องเป็นราวเลย ยกเว้นพี่แกนนำที่เราคุยกันบ่อย จนเกินเลยคำว่าสัมภาษณ์
ศาลาที่ชาวบ้านกลุ่มอนุรักษ์ฯ ปลูกเพื่อแสดงความเป็นเจ้าของที่ดินสาธารณะของประชาชน
ปกป้องมิให้เอกชนรายใดมามั่วนิ่ม
วิธีการของเอกชนที่มักจะทำกันคือซื้อที่ดินโอบล้อมที่ดินสาธารณะเพื่อฮุบที่ดินสาธารณะไว้
ข้าพเจ้าไม่ใช่นักวิจัยที่ทำเป็นอาชีพ (ทำงานประจำด้านกฎหมาย) แต่เชื่อในความเป็นมืออาชีพของตนเองจากการที่ศึกษานพลักษณ์ และนำนพลักษณ์มาใช้ในกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้อยู่เสมอ ประกอบกับความรู้ในงานวิจัยภาคสนาม จึงทำให้การทำงานวืจัยด้านสิทธิชุมชนนี้มีความละมุนละไม ใส่ใจในความทุกข์ ความเดือดร้อนของกลุ่มเป็นหลัก กล่าวคือข้าพเจ้าร่วมติดตามไปกับกลุ่มหลายครั้ง ที่มีการเคลื่อนไหว โดยช่วยเหลืองานด้านเอกสาร และเรื่องที่เกี่ยวกับกฎหมายเท่าที่จะช่วยได้ให้กับกลุุ่มก่อน ตลอดระยะเวลา ๑ ปีที่ผ่านมานี้ และเพิ่งจะขออนุญาตสัมภาษณ์พี่ ๆ น้อง ๆ นักเคลื่อนไหวอย่างจริงจังเมื่อเร็ว ๆ นี้เอง
มิใช่ง่ายหรอกที่จะมีนักวิจัยสักคนไปเก็บข้อมูลสัมภาษณ์ชาวบ้านนักต่อสู้เพื่อสิทธิชุมชนของพวกเขา ขนาดคนทั่วไปที่เราจะไปขอสัมภาษณ์ เขาอาจจะไม่มีเวลาและไม่ค่อยเต็มใจเท่าไหร่ และนี่คือชาวบ้านกลุ่มที่รู้สึกว่าไม่ได้ความยุติธรรมจากโครงการพัฒนาของรัฐ พวกเขาจึงรู้สึกไว้วางใจใครที่เข้ามาหาพวกเขาได้ยากมาก หากว่าเราไม่มีความเกื้อกูลกันด้วยความบริสุทธิ์ใจมาก่อน คงไม่มีวันนี้ค่ะ จึงต้องขอฝากบอกนักวิจัยที่จะเก็บข้อมูลจากชาวบ้านที่เต็มไปด้วยความเดือดร้อนในลักษณะแบบนี้ว่าขอให้วางใจและวางตนอยู่ในเรือลำเดียวกับเขา จนพวกเขาเข้าใจในความจริงใจของเรา เราจึงจะพูดคุยกับพวกเขาได้ อย่าเพียงแต่คิดจะเอาข้อมูลแล้วเดินจากไป ไม่เช่นนั้น มันก็คืองานวิจัยที่เป็นข้อมูลสำหรับอยู่บนหิ้ง แต่ไม่ใช่งานวิจัยที่เปิดให้เสียงชาวบ้านมีชีวิตมีตัวตนบอกเล่าเรื่องราวการต่อสู้ของพวกเขา
การทำงานที่พึ่งพาอาศัยกัน เริ่มจากเราช่วยอะไรได้ช่วยเขาก่อน ในที่สุด เราก็ได้รับความร่วมมือกลับมา ข้าพเจ้ารู้สึกว่าเราคือพี่น้องกัน
ทุกคนให้ความร่วมมือดีมาก เล่าถึงจุดเริ่มต้นของการเข้ามาต่อสู้ด้วยหัวใจแห่งความเสียสละ
ปลูกต้นสนบนชายหาดเพื่อแสดงให้เห็นว่านี่คือพื้นที่สาธารณะ มิใช่ที่ดินเอกชน
ชาวบ้านเสี่ยงในการต่อสู้ทุกรูปแบบเพื่อที่จะได้ที่ดินสาธารณะกลับคืนมาจากผู้ที่ฉกฉวยโอกาส
จุดเริ่มต้นของพวกเขา ไม่ได้เข้าใจกฎหมายอะไรมากมายนัก ทันทีที่รัฐธรรมนูญ พ.ศ. ๒๕๔๐ ประกาศบังคับใช้ แกนนำยุคแรก ๆ ก็เผยแพร่ประชาสัมพันธ์สิทธิชุมชนของชาวบ้านในฐานะเจ้าของทรัพยากร และบอกปากต่อปากว่าทุกคนมีสิทธิชุมนุมด้วยความสงบโดยปราศจากอาวุธ แน่นอนว่าสิทธิชุมชนเพิ่งได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการในรัฐธรรมนูญฉบับนี้ เจ้าหน้าที่รัฐบางคนยังทำเหมือนไม่ยอมรับการบังคับใช้ดังกล่าว ชาวบ้านจึงต้องต่อสู้อย่างทุลักทุเลเต็มทน
พวกเขาต้องช่วยกันออกเงินจัดเวทีประชาสัมพันธ์ให้ความรู้ชาวบ้านด้วยกันเองว่าพวกเขามีสิทธิตามรัฐธรรมนูญในเรื่องอะไรบ้าง ชาวบ้านสูงวัยท่านหนึ่งบอกว่าเมื่อก่อนกลัวตำรวจมาก ห้ามอะไรเราก็เชื่อเข้าใจว่าตำรวจคือกฎหมาย สมัยก่อนชาวบ้านจะเดินทางไปชุมนุม ตำรวจก็ตั้งด่านตรวจบัตรประชาชน ทำให้เกิดความไม่สะดวกแก่ประชาชนที่จะเดินไปฟังเวทีชุนนุมคัดค้านโครงการพัฒนาของเอกชนที่รัฐสนับสนุน ตอนนั้น เราเข้าใจว่าตำรวจทำได้ แต่พอเข้าใจเรื่องสิทธิชุมนุมมากขึ้น ก็รู้แล้วว่าตำรวจทำแบบนั้นไม่ถูก เป็นการละเมิดสิทธิของพวกเขา ชาวบ้านมีสิทธิชอบธรรมในการชุมนุมอย่างสงบโดยปราศจากอาวุธ
ข้อสังเกตที่สำคัญที่มองเห็นได้ชัดเจนคือกลุ่มนี้ใช้เงินของตัวเองในการเคลื่อนไหวเรียกร้องสิทธื การที่ชาวบ้านช่วยเหลือตนเองโดยไม่รับแหล่งเงินทุนสนับสนุนจากองค์กรใด หรือจาก NGO ใด ทำให้พลังการต่อสู้ของชาวบ้านบริสุทธิ์ปราศจากการแทรกแซงจากภายนอก
พวกเขาเชื่อว่าการต่อสู้เพื่อสิทธิชุมชนจะต้องยืนบนลำแข้งตนเอง หลายคนที่ข้าพเจ้าสัมภาษณ์ล้วนแล้วแต่อายุไม่ต่ำกว่าเจ็ดสิบปี พวกเขาต่อสู้ตั้งแต่แรกที่โครงการพัฒนาของรัฐเข้ามา ซึ่งตอนเริ่มต้นต่อสู้เมื่อสิบกว่าปีที่ผ่านมานั้นก็อายุมากแล้ว แต่พวกเขาอยากสู้เพื่อลูกหลานของพวกเขา
เรื่องเล่าของพวกเขายังมีอีกมากมาย การถ่ายทอดออกมาในแต่ละบันทึก เป็นการฝึกตนเองในการเขียนจากความเข้าใจในสิ่งที่พวกเขาเป็น สุขบางอย่างเราอาจต้องหาซื้อมาเพื่อให้เกิดความสะดวกสบาย แต่สุขที่ข้าพเจ้าไม่เข้าใจมาก่อนว่าทำไมจึงสุข วันนี้จึงเข้าใจว่ามันคือความปิติสุข สุขอุดมการณ์ที่เราทำเพื่อคนอื่น ไม่ใช่ครอบครัว ไม่ใช่ญาติพี่น้อง ไม่มีผลประโยชน์ใด ๆ ต่อกัน แต่เราทำเพราะคือหน้าที่
หน้าที่คือธรรม
ความเห็น (12)
ใช่จ้ะ " หน้าที่คือธรรม " ให้กำลังใจคนทำงานเพื่ออุดมการณ์แห่งส่วนรวมจ้ะ
อายุไม่ต่ำกว่าเจ็ดสิบปีใช่ไหมครับ พี่ Sila พิมพ์ "สิบ" ตกไปละครับ
ให้กำลังใจทั้งอาจารย์ผู้สุขอุดมการณ์และชาวบ้านนักต่อสู้เพื่อลูกหลานนะคะ
ขอบคุณค่ะคุณมะเดื่อ บันทึกที่ส่งมาได้รับแล้วนะคะ ดีใจมั่กๆ ค่ะ
ขอบคุณอาจารย์ธวัชชัยมากค่ะ แก้ไขแล้วค่ะ ยิ้มแก้มแทบปริแน่ะค่ะ ดีใจค่ะ แสดงว่ามีคนอ่าน 555
ขอบคุณคุณหมออ้อที่แวะมาให้กำลังใจค่ะ วันนี้มีเมนูเด็ดอีกไหมคะ รออยู่ค่ะ วันนี้ทำต้มยำผักหวาน ก็นึกถึงเมนูคุณหมออ้อค่ะ อยากทานแบบนั้น แต่ไม่มีเครื่องค่ะ
สงสัยว่าทำไมพี่ Sila ใส่รูปชายหาดติดๆ กันหลายรูปครับ เจตนาให้เป็นศิลป์หรือว่า bug ของระบบครับ
ภาพชายหาด ไม่เห็นเลยค่ะ ก่อนหน้านี้พยายามเอาขึ้น แต่เห็นว่ามันไม่ขึ้นเลย ก็เลยไม่ใส่ใจอะไร ตอนนี้ในหน้าบันทึกไม่มีภาพชายหาดที่ตั้งใจจะลงนะคะ แสดงว่ามีความผิดปกติค่ะ ภาพที่เห็นตอนนี้นะคะ มีแต่ภาพศาลากับต้นสนสองภาพค่ะ และภาพที่สามเป็นภาพต้นสน ภาพที่สี่เป็นภาพทางลงชายหาดค่ะ
แปลกมาก ๆ ภาพชายหาดไม่เห็นเลยค่ะ
มาชื่นชมการทำงานของอาจารย์ค่ะ
แสดงว่าเป็น bug ครับ :_(
สุข..สงบ..วาง..ว่าง..สบายๆ..ขณะปฏิบัติ..ธรรม..หน้าที่""Happy Ba""..เจ้าค่ะ..ยายธี
ได้อ่านบทความเป็นมากกว่างานวิจัยจริงๆครับ พี่กิ่งเข้าไปเหมือนเป็นที่ปรึกษา ให้ความรู้ให้ทางชุมชนได้เข้าใจถึงสิทธิของชุมชน รวมพลังกัน มีแนวทางการต่อสู้ที่ชัดเจนเพื่อลูกหลานของพวกเขา น่าชื่นชมมากเลยครับ