โรงเรียนแห่งความสุข :ตามรอยพ่ออยู่อย่างพอเพียง
ตอนที่ ๑ ใบมะพร้าวแปลงร่าง
โรงเรียนบ้านพุตะแบก เป็นโรงเรียนต้นแบบด้าน "เศรษฐกิจพอเพียง" การจัดการเรียนรู้ในชั่วโมงเศรษฐกิจพอเพียง แบ่งออกเป็นสามฐานการเรียนรู้ ได้แก่ ผลิต-สร้างรายได้ สืบสานวัฒนธรรมไทย และ ใส่ใจสิ่งแวดล้อมสร้างสมดุล
สิ่งที่เน้นมากในฐาน ใส่ใจสิ่งแวดล้อมสมดุล คือ เรื่อง "มะพร้าวบ้านเรา" เนื่องจากเป็นที่รู้กันว่า "มะพร้าวทับสะแก" มีความสำคัญต่อวิถีชีวิตของชุมชนมากเพียงใด เด็ก ๆ ควรจะได้รับการปลูกฝังให้ รักมะพร้าว เรียนรู้เรื่องของมะพร้าว
วันนี้...เด็ก ๆ จะได้ฝึกหัดการสานตะกร้อและปลาตะเพียน ด้วยใบมะพร้าว ซึ่งเด็ก ๆ จะไ้ด้เห็นคุณค่าของใบมะพร้าว ว่า สามารถใช้ทำเป็นของเล่นได้ เป็นการฝึกสมาธิ ฝึกความอดทน ความรอบคอบ โชคดี ... ท่าน ผอ.เ็ฌอมาร์ศ เห็นเด็ก ๆ กำลังสานปลาตะเพียน จึงช่วยสอนด้วยอีกแรง
นักเรียนคนที่สามารถสานปลาตะเพียน หรือ ตะกร้อได้แล้ว ก็มีน้ำใจช่วยเหลือคุณครูสอนเพื่อน ๆ ด้วยค่ะ
เด็ก ๆ ตั้งใจทำกิจกรรมนี้ด้วยความสุข พี่ช่วยน้อง เพื่อนช่วยเพื่อน บางคนก็ทำหลาย ๆ ชิ้น บอกว่าจะนำไปฝากน้องเล็ก ๆ ที่บ้าน วันนี้เด็ก ๆ จึงได้เรียนรู้ถึงภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่หลายคนในยุคปัจจุบันมองข้าม แต่..ครูอิงไม่อาจมองข้ามไปได้ เพราะจริง ๆ แล้ว การสานตะกร้อ สานปลาตะเพียนเป็นวิถีชีวิตของครูอิงสมัยเด็ก ๆ เลยหละค่ะ เพราะบ้านที่สงขลาก็อยู่ในสวนมะพร้าวเช่นกันค่ะ
เด็ก ๆ ทุกคน มีความสุข ที่เขาได้ของเล่นชิ้นใหม่ มีความภูมิใจในผลงานของตนเอง ชนิดที่บอกกับคุณครูว่า สัปดาห์หน้าขอสานอีกนะครับ ทำเอา เด็ก ๆ ที่ไม่ได้เรียนในฐานการเรียนรู้นี้ รู้สึกอยากอยู่ฐานนี้ขึ้นมาบ้าง ต้องบอกเด็ก ๆ ว่า เดือนหน้า นักเรียนก็จะได้เรียนแล้ว
----------------------------------------------------------------
ตอนที่ ๒ สมุดมือสองน้องทำมือ
วันนี้รู้สึกเหนื่อยมากเป็นพิเศษ ซึ่งก็เป็นธรรมดาของโรงเรียนขนาดเล็กที่มีครูพอดีชั้นเรียน แต่ก็ไม่ธรรมดาเลย เมื่อครูคนใดคนหนึ่งต้องไปราชการ (อบรม...) อย่างเช่นวันนี้ ครูอิงต้องสอนควบ 2 ห้องเรียน(คงต้องเป็น 4 ห้องสิ เพราะห้องละ 2 โรงเรียน คริ คริ) เกือบทุกชั่วโมง จึงเปลี่ยนวิกฤติให้เป็นโอกาส และโอกาสนั้นต้องเป็นสิ่งที่ได้ประโยชน์ และเด็ก ๆ ต้องชอบ อยากทำ และต้องทำด้วยความสุข
ในขณะที่อีกห้องหนึ่งเรียน อีกห้องที่เหลือ ครูอิงให้ทำหนังสือมือสอง ซึ่ง เมื่อปลายปีการศึกษา 2555 ครูอิงเรียกเก็บสมุดภาษาไทยทั้งหมดของนักเรียนทุกคน โดยบอกนักเรียนว่า ครูจะให้คะแนนสมุดงาน จึงได้จำนวนสมุดเยอะมาก ๆ เกือบ 100 เล่ม แบ่งกลุ่มนักเรียนโดยพิจารณาความเหมาะสม กลุ่มหนึ่ง ทำหน้าที่ ดึงหน้าสมุดที่ยังไม่ได้ใช้ออกมาเป็นคู่ ๆ ส่วนอีกกลุ่ม ดึงกระดาษที่ยังไม่ได้ใช้ แต่ไม่เป็นคู่ ให้นักเรียนแยกไว้เป็นกอง ๆ
อีกกลุ่มที่ตัวโตหน่อย มีแรงเยอะหน่อย และน่าจะรู้จักการใช้อุปกรณ์มีคมได้อย่างปลอดภัย ทำหน้าที่ตัดกระดาษส่วนที่ไม่ต้องการออกไป โดยตัดหน้าสมุดออกเป็นสองส่วน (สมุด 1 เล่ม ตัดแบ่งเป็นสองเล่มเล็ก ๆ) เด็ก ๆ ช่วยกันอย่างขมีขมัน ทำเอาห้องที่กำลังเรียนนึกสนุกอยากทำบ้าง และเมื่อเด็ก ๆ เห็นครูนำกล้องถ่ายรูปขึ้นมากด แชะ แชะ หล่ะก็ ยิ่งกุลีกุจอช่วยกันเป็นการใหญ่ "อยากมีรูปในเน็ตครับ.....
เมื่อได้รูปเล่มพอดีแล้ว แผนกออกแบบปกก็กลับมาจากห้องคอมพิวเตอร์พอดี ทุกคนจึงได้สนุกสนานกับการสร้างสรรค์ภาพบนปก....เป็นอย่างมาก เด็ก ๆ ทำงานร่วมกันอย่างมีความสุข รู้จักแบ่งปัน มีน้ำใจ ใช้สีร่วมกัน ใช้อุปกรณ์ร่วมกัน แม้ว่าจะมาจากต่างโรงเรียนบ้าง คนละห้องเรียนกันบ้าง แต่เด็ก ๆ ก็ไม่สร้างปัญหาหนักใจให้กับคุณครูเลย
หลายคนทำงานรวดเร็วและได้ภาพปกที่สวยงาม เด็ก ๆ ถามว่าคุณครูจะให้บันทึกอะไรที่ข้างในหนังสือ ครูอิงจึงอธิบายให้ฟังว่า ตั้งแต่เปิดภาคเรียนมานี้ คุณครูได้วิเคราะห์นักเรียนเป็นรายบุคคล จากผลการเรียนวิขาภาษาไทย จากข้อมูลส่งต่อที่คุณครูประจำขชั้นเดิมส่งมาให้ และจากการสังเกตการใช้ภาษาไทย ตลอดจนจากการปรารภของผู้บริหารบ้าง ของคุณครูท่านอื่น ๆ บ้าง พบว่า นักเรียนส่วนใหญ่ยังมีความบกพร่องด้านการเขียน แม้จะเป็นคำง่าย ๆ ยังเขียนผิด เช่น ได้ เขียนผิดเป็น ใด้ เช้า เขียนผิดเป็น เฉ้า และอื่น ๆ มากมายที่นักเรีัยนเขียนผิดในชั่วโมงเรียนที่ไม่ใช่วิชาภาษาไทยกับคุณครู ดังนั้นต่อไปนี่คุณครูขอให้นักเรียนพก "สมุดบันทึกการเขียนคำผิด" ติดตัวเสมอ เมื่อเขียนผิดคำใด ให้ครูผู้สอนชี้แจงนักเรียนในทันทีว่า นักเรียนเขียนผิด และให้แก้ไขให้ถูกต้องทันทีเช่นกัน โดยคุณครูจะขอความร่วมมือจากคุณครูท่านอื่น ๆ ในที่ประชุมอีกครั้งหนึ่ง
อีกเรื่องหนึ่งที่นักเรียนจะต้องพัฒนาให้ดียิ่งขึ้น คือ ....นักเรียนเขียนสรุปความไม่เป็น ดังนั้นต่อไปนี้ คุณครูจะให้นักเรียนมีสมุดอีก 1 เล่ม (ที่เราทำกันนี่แหละ) เพื่อบันทึกคำสั่งสอนต่าง ๆ ที่คุณครูได้อบรมในแต่ละวัน ไม่ว่าจะเป็นหน้าเสาธงหรือที่อื่น ๆ โดยให้ชื่อว่า "สมุดบันทึกโอวาท" เด็ก ๆ พยักหน้าแสดงถึงความเข้าใจ และทุกคนสัญญาว่าจะทำตามข้อเสนอแนะของครู โดยส่งให้คุณครูตรวจทุก ๆ วันศุกร์
-------------------------------------------------------------------------------
ตอนที่ ๓ ล้อมรั้วล้อมรักด้วยผักสวนครัว
เปิดภาคเรียนที่ 1 ของปีการศึกษา เป็นที่ทราบกันดีว่า เข้าสู่หน้าฝนปัจจัยเรื่อง ดินฟ้าอากาศก็ เป็นปัจจัยหนึ่งที่ต้องนำมาพิจารณาในการจัดการเรียนการสอน โดยเฉพาะกลุ่มสาระการเรียน รู้การงานอาชีพฯ ที่ระบุเนื้อหาด้านการเกษตรเอาไว้ด้วย ดังนั้นการจัดการเรียนการสอนมใน กลุ่มสาระการเรียนรู้นี้จึงต้องเริ่มที่ "งานเกษตร" ในต้นปีการศึกษา
งานเกษตร ของโรงเรียนบ้านพุตะแบก นอกจากคนตัวเล็ก ๆ จะได้เรียนในสาระการเรียนรู้การงานอาชีพแล้ว "งานเกษตร" ยังได้ถูกกำหนดอย่างเป็นรูปธรรมในศูนย์การเรียนรู้ "เศรษฐกิจพอเพียง" ของโรงเรียนอีกด้วย พื้นที่อันน้อยนิด ที่ดูเหมือนจะพอเหมาะกับนักเรียนจำนวนน้อยของโรงเรียน นักเรียน 4 คน รับผิดชอบแปลงเกษตร 1 แปลง จุดเน้นของโรงเรียนอยู่ที่กระบวนการทำงาน ไม่เน้นผลสำเร็จมากนัก แต่ต้องการฝึกเจ้าตัวเล็ก ให้รู้จัก "การถากหญ้า" "การจับจอบ" รู้จักอาชีพที่บรรพบุรุษใช้เป็นอาชีพในการเลี้ยงชีพมาเนิ่นนาน ซึ่งนับวันเด็กรุ่นใหม่จะไม่ใส่ใจ และดูถูกดูแคลนอาชีพอันเป็นรากเหง้าของตัวเอง เราจึงต้อง "ปลูกจิตสำนึก" กันใหม่
เจ้าตัวเล็ก ๆ จะปลูกผักแบบหมุนเวียนกันไป ผักชีบ้าง ผักกาดขาวบ้าง ต้นหอม ผักบุ้ง มะเขือยาว แต่ดูเหมือนว่าผักยอดนิยมของเด็ก ๆ คือ "ผักบุ้ง" เพราะปลูกง่าย ได้ผลเร็ว นักเรียนสามารถแบ่งผลผลิตกันได้อย่างลงตัว ส่วนผักชีนั้นดูแลยาก ใบมักจะหยิก ผักบุ้งสวยงามและเป็นผักยอดนิยมที่สุดค่ะ
ส่วนผักริมรั้ว ต้องยกให้เจ้า "ถั่วพู" ถั่วพูออกฝักเร็วมาก โตเร็ว เก็บได้ทุกวัน แม้วันละไม่มากนัก แต่ก็พอสำหรับเป็นผักจิ้มน้ำพริกให้กับคุณครูในมื้ออาหารกลางวัน หรือนักเรียนคนใดอยากนำกลับบ้าน ก็จะหมุนเวียนกันไป ที่สำคัญ "ถั่วพู" ถือเป็นผักริมรั้วที่ให้ความงดงาม เย็นตาเย็นใจ ดอกสีม่วงงดงามมากค่ะ
-------------------------------------------------------
ตอนที่ ๔ หอมกลิ่นเตย
|
เตยหอมข้างโรงอาหารของโรงเรียน นับเป็นแหล่งเรียนรู้ และสื่อการเรียนรู้เป็นอย่างดีสำหรับ คนตัวเล็ก ๆ ประโยชน์ของใบเตยมีมากมายเหลือเกิน ยามใดมีแข่งกีฬา ครูอย่างฉันก็ต้มน้ำใบเตยให้เด็กดื่ม เด็กบอกว่าหอมชื่นใจ คุณครูหลายคนนใบเตยไปไว้ในรถยนต์ก็จะได้กลิ่นหอมขณะขับรถ วันดีคืนดี ใบเตยก็จะถูกแปลงร่างเป็นดอกกุหลาบงาม ด้วยฝีมือของคนเล็ก ๆที่ได้รับการถ่ายทอดจากคุณครูประจำศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง
|
แม้ว่าใบเตยกุหลาบฝีมือคนเล็ก ๆ บางดอกไม่ได้รับการพิจารณาให้เข้าช่อในครั้งแรกที่ฝึกทำ แต่ครั้งต่อ ๆ มา คนตัวเล็ก ๆ ก็สามารถพัฒนาให้ดีขึ้นได้ ดังนั้น กุหลาบใบเตยจึงได้อวดความสวยงามและส่งกลิ่นหอมอยู่ตามสถานที่ต่าง ๆ ของโรงเรียน ไม่ว่าจะเป็นในห้องน้ำ หรือบนโต๊ะทำงานคุณครูและหลายครั้งที่คุณครูต้องจัดตกแต่งตะกร้าของที่ระลึก ใบเตยก็ยังคงเป็นทางเลือกอันดับต้น ๆ ของคุณครูเสมอ และก็มักเป็นที่ชื่นชอบของผู้รับทุกคน
|
ตอนที่ ๕ "ถุงกล้วยแขกคืนชีพปั๊บ แปลงร่างปุ๊บ"
ใครจะคิดบ้างมั้ยว่า "ถุงกล้วยแขก" เคยเป็นสื่อฝึกคนให้เป็นนักอ่าน สมัยก่อนตอนเป็นเด็กประถม หนังสือเล่มอย่างดีที่ได้อ่านก็มีเพียงหนังสือเรียน หนังสือพิมพ์นี้แทบจะไม่รู้จัก การขาดแคลนหนังสืออ่านนี้กระมัง ที่ทำให้ฉันเป็นคนขยันอ่าน อ่านทุกอย่างที่เจอ ถุงกล้วยแขกมักจะพับด้วยหนังสือพิมพ์เก่า ๆ ดังนั้น เมื่อกล้วยแขกหมดถุง ถุงกล้วยแขกก็จะถูกแบออก กลายเป็นวรรณกรรมชั้นดีให้กับเด็กบ้านนอกอย่างฉันได้เรียนรู้อย่างสม่ำเสมอ
ต่อมาก็เกิดความคิดว่า เราน่าจะพับถุงขาย เพราะที่บ้านคุณพ่อเป็นช่างรับเหมาก่อสร้างถุงปูนซิเมนต์สมัยนั้นเป็นกระดาษอย่างดี โดยลอกเอาเฉพาะชั้นนอก ๆ (สมัยนั้นถุงซีเมนต์มีหลายชั้น)ฉันจึงได้รับการเรียนรู้การพับถุงกระดาษมาตั้งแต่เด็ก เมื่อเป็นครูก็หวนรำลึกว่าถ้าเราไม่สอนเด็ก ๆ ไว้ ต่อไปก็คงไม่มีใครพับถุงกล้วยแขกเป็น เพราะสมัยนี้เขาใช้ถุงหิ้วพลาสติกกันหมด จึงนำการพับถุงกระดาษสู่ "ศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง" ซึ่งเด็ก ๆ ก็ให้ความสนใจและกระตือรือร้นที่จะเรียนรู้กันมาก เด็ก ๆ บางคนพับถุงกระดาษได้สวยงาม เมื่อพับได้หลาย ๆ ถุง ฉันก็จะสอนให้เด็ก ๆเีรียงถุงเป็นมัด ๆ มัดละ 100 ลูก
น้องต้นน้ำคุยอวดคุณครู พร้อมกับหายไปพักใหญ่ ๆ ฉันแอบดูเด็ก ๆ เห็นกำลังค้นหากระดาษสีที่ธนาคารขยะ"ครูครับ ครูครับ ผมจะทำถุงกล้วยแขกแปลงร่างด้วยครับ ครูคอยดูนะครับ" สักพักน้องต้นน้ำและเพื่อน ๆ ก็นำถุงกล้วยแขกแปลงร่างมาอวดคุณครู
"แกะ ครับครู แกะ ครับ"
"แกะ ทำไมหล่ะครับ อุตส่าห์พับ" (ครูคิดตามไม่ทันเด็ก)
"ไม่ใช่ให้แกะครับ นี่อ่ะ แกะ ครับ นี่หูมันครับ มีปากมีจมูกด้วย "
"มีหางด้วยนะครับครู" เพื่อนของน้องต้นน้ำช่วยเสริม
ขณะที่เพื่อน ๆ กลับเข้าห้องหมดแล้ว น้องต้นน้ำก็หันซ้ายหันขวา
เดินเข้ามาชิดครูเอามือป้องปาก พร้อมกับทำปากจู๋
"ครูครับ ครูครับ ผู้ชายท้องได้มั้ยครับ" ครูอ้าปากหวอกำลังคิดว่า
จะตอบอย่างไรดี "ณัฐ บอกว่า ผู้ชายท้องได้ ผมบอกณัฐว่า
ผู้ชายท้องไม่ได้ จะท้องได้อย่างไงครับครู ผู้ชายไม่มีมดลูก"
"เหรอ หนูเรียนวิทยาศาสตร์ หรือสุขศึกษามาหล่ะ คุณครูเขาสอนเหรอ"
"เปล่าครับ ผมก็พูดไปยังงั้นแหละ" ว่าแล้วก็รีบวิ่งเข้าห้องเีรียนเตรียม
ไปเข้าแถวกลับบ้าน
ความเห็น (6)
เป็นของเล่นที่สร้างสรรค์ และไม่ต้องซื้อหามาด้วยราคาแพงๆ เลยค่ะ
จำได้ตอนเด็กๆ คุณครูสอนให้พับกระดาษ เป็นนก กบ ผีเสื้อ เรือ มากมาย ....
จะกลับไปพับเป็นอีกหรือเปล่าหนอ พอวัยมันเปลี่ยนไปค่ะ
สมัยเด็กๆ ผมเคยทำเป็น แต่เดี๋ยวนี้ลืมหมดแล้วครับ 555
...แวะมาชมการสานทางมะพร้าว...นอนหลับฝันดีนะคะ
พี่โอ๋ทำให้เด็กตื่นเต้นได้ทุกครั้งที่เจอทางมะพร้าวก็ด้วยสองอย่างนี้แหละค่ะ แปลกที่เห็นเมื่อไหร่ก็พลิกไปพลิกมาออกมาได้ ไม่ลืมเลย (แต่อาจจะต้องพลิกไปพลิกมานานหน่อย เพราะทำโดยอัตโนมัติมากกว่าการจำวิธีค่ะ)
Sulaiman Ismails
แวะมาโหวต TBA2013 ให้ครับ และขอเป็นกำลังใจให้สร้างสรรค์บทความคุณภาพเช่นนี้ตลอดไป
http://www.thailandblogawards.com/entry/view/417
สามก๊กวิทยา
เป็นกิจกรรมที่ดีมากครับ ขอโหวตคะแนนTBA2013(46) ให้นะครับ ทั้งนี้หากมีโอกาสขออนุญาติเรียนเชิญแวะไปเยี่ยมชมบล๊อกสามก๊กวิทยาบ้างนะครับ