ชีวิตที่พอเพียง 3301a. ปรับปรุงบ้านรับมือชีวิตยามชรา
เราคิดเตรียมปรับปรุงบ้านรับผู้สูงอายุสองคนมาเกือบปี ญาติมาช่วยออกแบบให้ พร้อมกับหาผู้รับเหมามารับงาน ในราคาไม่ถึงล้าน แต่เขาขอเบิกเงินก่อน ๓๐% ทำให้สาวน้อยไม่วางใจ จึงต้องหาผู้รับเหมาใหม่ คราวนี้ศิลปินแห่งชาติสาขาสถาปัตยกรรม ธีรพล นิยม แนะนำให้ โดยมีคำรับรองฝีมือจากการสร้างบ้าน ดร. สีลาภรณ์ เราจึงได้เริ่มปรับปรุงบ้านชั้นล่างส่วนที่เป็นห้องรับแขกให้เป็นห้องนอน สร้างห้องน้ำขนาดใหญ่ที่เป็นห้องน้ำผู้สูงอายุ ติดกับห้องนอน ปรับพื้นชั้นล่างให้เรียบเสมอกันหมด ขยายระเบียงหน้าบ้านให้เดินวนที่ชั้นล่างได้สะดวก (เพื่อการเคลื่อนไหวร่างกายคนแก่) และทำทางลาดให้เข็นรถเข็นเข้าห้องนอนได้สะดวก
สาวน้อยเริ่มมีอาการหาของทุกวันมาหลายปี เมื่อ ๗ - ๘ ปีก่อน ช่วงนั้นยังไปทำงานที่คลินิกระงับปวด รพ. รามาธิบดี เกือบทุกวัน วันหนึ่งเธอมีอาการบ้านหมุน และอาเจียนระหว่างทำงาน ต้องอยู่โรงพยาบาล ๒ คืน และหมอตรวจละเอียดพร้อมกับตรวจ MRI สมอง และวินิจฉัยว่าเป็น Vascular Dementia ตอนนั้นอาการ dementia(หลงลืม) ไม่มาก ยังไปทำงานได้ตามปกติ แต่บ่นว่า ยามผู้ป่วยหรือผู้ร่วมงานมาพูดอะไรยุ่งๆ จะรู้สึกสับสน และเริ่มนึกชื่อยาไม่ค่อยออก เป็นมากขึ้นๆ จนในที่สุดเธอเลิกทำงานที่ไปสัปดาห์ละ ๒ วันเมื่อเดือนพฤษภาคม ๒๕๖๐ อายุ ๗๔ ปี
ช่วงท้ายๆ ของการไปทำงาน เธอขึ้นลงรถช้ามาก เดินช้า และต้องใช้ร่มเป็นไม้เท้าช่วยทรงตัว
อาการที่เด่นชัดคือการควบคุมอารมณ์อ่อนแอลงไปมาก หากมีเรื่องที่ไม่ได้ดังใจ ก็จะแสดงความพลุ่งพล่านทางอารมณ์ ออกมาทางวาจาที่เชือดเฉือนเหน็บแนม โดยมีเป้ากระสุนอารมณ์เป้าเดียวคือสามีสุดที่รัก ใหม่ๆ สามี (คือผมนั่นแหละ) ก็ตั้งตัวไม่ติด ต้องทั้งปรับตัวและปรับใจ ในที่สุดก็นึกขึ้นได้ว่า นี่คือแบบฝึกหัดของจริงว่าด้วยการมีชีวิตคู่ยามชรา ชีวิตคู่ยามหนุ่มสาวเป็นแบบหนึ่ง ชีวิตคู่ยามชราเป็นอีกแบบหนึ่ง คนเราจะเห็นซึ้งถึงจิตใจกันก็ในยามยาก
ปรับปรุงบ้านรองรับชีวิตยามชรา ง่ายกว่าปรับใจนะครับ มีเงินก็ปรับปรุงบ้านได้ แต่มีเงินมีทองกองท่วมหัวก็แก้ปัญหาอารมณ์คนสมองเสื่อมไม่ได้นะครับ
แต่ยามอารมณ์ดี สาวน้อยเป็นสุดยอดภรรยาที่เอาใจสามีนะครับ และยามอารมณ์ดีมีมากกว่าสิบเท่าของยามอารมณ์พลุ่ง “เลขา” ลูกสาวคนที่สอง ที่เป็นกำลังสำคัญในการปรับปรุงบ้าน และในการช่วยเหลือแม่ (เขาทำงาน freelance แต่ไม่ใช่คนอยู่ว่างๆ นะครับ) บอกว่า “ต้นเหตุอารมณ์เสียหลักมีอย่างเดียวคือพ่อ เมื่อไรพ่อไม่ค่อยอยู่บ้าน แม่ก็อารมณ์เสีย” ลูกสาวคนนี้แม้จะเป็นวิศวกร และนักวิทยาศาสตร์ แต่ความเข้าใจปัจจัยด้านสังคมอารมณ์เป็นยอด เธอเป็นนักเรียนอนุบาลโรงเรียนอนุบาลสุดารักษ์ ที่ใช้วิธีการพัฒนาเด็กแบบ Montessori ตามด้วยชั้นประถมที่โรงเรียนสาธิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มัธยมต้นที่โรงเรียนสาธิต มศว. ปทุมวัน มัธยมปลายที่โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ปริญญาตรีที่มหาวิทยาลัยโอซาก้า ปริญญาโทที่มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด
ทั้งหมดนั้น ผมถือเป็นข้อเรียนรู้ในชีวิต ผมได้มีโอกาสสังเกตพฤติกรรม และตีความการทำหน้าที่ของสมอง โดยสังเกตที่ความเสื่อมโทรมชำรุดของการทำหน้าที่สมองบางหน้าที่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหน้าที่ self-regulation (1) ตีความเชื่อมโยงกับพฤติกรรมที่แสดงออก โดยหมั่นเตือนสติตนเองว่า ความอึดอัดขัดข้อง หรือระเบิดอารมณ์ ที่ระดมใส่ผมนั้น ไม่ใช่ฝีมือสาวน้อย แต่เป็นฝีมือของโรค vascular dementia เพราะเมื่ออารมณ์ร้ายวูบหายไป เธอก็ลืมสนิท และกลับมาเอาใจใส่ดูแลผมอย่างดี
Vascular Dementia ก่อความชำรุดทั้งด้านการควบคุมอารมณ์ และด้านร่างกาย โดยเฉพาะด้านการทรงตัว การเคลื่อนไหว และกำลังกล้ามเนื้อ ดังเล่าที่ (๒) เธอตกเตียงที่บ้านลูกสาว ล้มหงายท้องแล้วลุกขึ้นเองไม่ได้ แล้วในคืนวันที่ ๔ พฤศจิกายน ตกเตียงที่บ้านสองครั้ง ตกลงไปนอนหงายแบบเดียวกัน ลุกขึ้นเองไม่ได้เหมือนกัน ทำให้ผมกังวลว่าเธออาจเกิดอุบัติเหตุตกบันได ระหว่างที่ยังต่อเติมบ้านไม่เสร็จ
แล้วผมก็ได้เรียนรู้ความเปราะบางของผู้สูงอายุ ที่อวัยวะต่างๆ เสื่อมลงไป เมื่อบ่ายวันที่ ๗ พฤศจิกายน ๒๕๖๑ สาวน้อยไปหาหมอโรคสมอง (รศ. นพ. ยงชัย นิละนนท์) ตามนัดที่ศิริราช โดยในตอนเช้าเธอไปเจาะเลือดตรวจ ผมรายงานว่า สาวน้อยติดหวัดจากผม ผมเป็นหวัดที่อาการรุนแรงที่สุดในรอบ ๑๐ ปี พอหมอเห็นผลเลือดของสาวน้อยก็ตกใจ ตรวจร่างกายเล็กน้อยแล้วบอกว่า ขอให้นอนโรงพยาบาล และระหว่างรอห้องขอให้น้ำเกลือเลย เพราะสาวน้อยขาดน้ำ เนื่องจากดื่มน้ำน้อย
ผมถ่ายรูปผลเลือดมาดู พบว่า creatinine เพิ่มจาก ๑.๒๐ เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ เป็น ๑.๖๙ ค่าคำนวณ eGFR ลดจาก ๔๔.๖๓ เป็น ๒๙.๒๙ และ CPK สูงถึง ๕๒๘ (ค่าปกติ ๐ - ๑๗๐)
ในที่สุดสาวน้อยก็เข้าอยู่โรงพยาบาลที่ตึก ๘๔ ปี ฝั่งตะวันออก ห้อง ๑๐๐๒ เป็นคนไข้อาจารย์หมอยงชัย และขอปรึกษาอาจารย์หมอพูนทรัพย์ด้านปอด และอาจารย์หมอสุชายด้านไต ได้รับน้ำเกลือ และยาปฏิชีวนะ
วันรุ่งขึ้น ๘ พฤศจิกายน ผลตรวจเชื้อในเสมหะก็ออกมาว่าเป็นไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์ เอ พยาบาลเอาป้ายมาติดหน้าห้อง เตือนผู้มาเยี่ยมว่าระวังติด และผลการตรวจเลือดเช้าวันนั้น creatinine 1.28, eGFR 40.99, CPK 290 บอกเราว่า ผลเลือดผิดปรกติเมื่อวานเกิดจากร่างกายขาดน้ำ วันที่ ๙ ตอนเย็นลูกสาวก็จัดการให้แม่กลับบ้าน โดยที่อาการหวัดดีขึ้นเล็กน้อย
เราใช้เหตุการณ์นี้เป็นหลักฐานเร่งผู้รับเหมา (คุณเอ็กซ์) ให้ดำเนินการปรับปรุงบ้านให้เสร็จตามกำหนด ๓ เดือนที่ตกลงกันไว้ และให้ติดตั้งพื้นลดแรงกระแทกของSCGได้ทัน เขามีเกณฑ์ว่าพื้นซีเมนต์ต้องทิ้งไว้ ๒ สัปดาห์และวัดความชื้นได้ไม่สูงกว่าที่กำหนดจึงจะปูได้
วิจารณ์ พานิช
๑๐ พ.ย. ๖๑
สนามบินหาดใหญ่ ระหว่างรอคนมารับไปปัตตานี
ความเห็น (7)
อาจารย์ยังโชคดีที่รู้การวินิจฉัยโรค จะได้ดูแลได้ถูกวิธี มีการเตรียมความพร้อมสถานที่ในการดูแล ที่สำคัญต้องมีคนดูแลอย่างใกล้ชิด ไม่ให้หกล้มค่ะ
ตามประสบการณ์ในการดูแลแม่ที่สมองเสื่อม อารมณ์ปรวนแปรง่าย หกล้มบ่อย ที่สำคัญคือ ชอบแจกเงินให้คนอื่นด้วย หมดเงินไปเยอะเลยค่ะ เพราะเราห้ามไม่ได้
มาเป็นกำลังใจ….ห่วงใย..ดูแลสุขภาพ….ธรรมาภิบาล…เจ้าค่ะ …(ยายธี ค่ะ)…
Thank you for expanding my learning with your very personal and candid story.
I had been to a (nursing) place with ‘soft flooring’, ‘padded furniture’, ‘easy-to-operate appliances’,… ‘gentle speech’ and ‘slow gesture’ (by staff). It had an atmosphere of ‘utopia’ (by my feeling). Later I learned living there also have heavenly price that perhaps less than 0.1 % of older people can afford. I thought of economic opportunities in age care in Thailand (and other lower labor cost countries). Innovations in many areas can be developed and provided to satisfy growing demands from domestic and global ‘age’ markets.
ส่งกำลังใจให้ทั้งครอบครัวท่านอาจารย์ครับ
เป็นกำลังใจให้ครับ ความรู้ที่ได้ก็จะนำไปปรับใช้ตามสถานะด้วยครับ ^_^
ส่งกำลังใจมาให้อาจารย์ทั้งสองท่านนะคะ ขอให้มีความสุขกับชีวิตยามชราตามธรรมชาติ
พวงผกา บวรลักษณ์
ส่งกำลังใจให้อาจารย์และครอบครัวค่ะ