เวชกรรมไทย๑๓: ธาตุและตรีธาตุ

องค์ความรู้พื้นฐานเวชกรรมไทย: ธาตุและตรีธาตุ
ในร่างกายคนเรา หรือ เบญจขันธ์ ทุกอย่างเป็นพลวัต เป็นชาติ จลนะ ภินนะ อาศัยปัจจัยนำเข้าที่สำคัญคือ อาหารธาตุ (อันนะ ปราณะ อากาศ) เข้าไปผ่านกระบวนการอัคนีกรรม (ย่อย สันดาป ดูดซึม สร้าง สลาย) ส่วนที่ไม่ใช้ก็ขับทิ้งเป็น มละธาตุ (กรีสัง มุตตัง สเวทะ) ทำให้เบญจมหาภูตรูปและนาม ๔ ทำงานได้อาศัยเครื่องจักกลสำคัญ ๔ ตัวคือ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม ธาตุไฟ เป็นตัวทำงาน และอาศัยตรีธาตุ (ปิตตะ วาตะ เสมหะ) เป็นตัวกำกับควบคุมการทำงาน ความผิดปกติอาจเริ่มจากตัวธาตุ(เบญจมหาภูตรูป) หรือตัวคุมธาตุ (ตรีธาตุ) ก็ได้ ถ้าเปรียบเทียบกับองค์ความรู้ทางการแพทย์แผนปัจจุบัน ตรีธาตุก็ทำหน้าที่เหมือนกลไกระดับเซล (ปรมาณู) ส่วนธาตุทำหน้าที่เหมือนอวัยวะตามกายวิภาคและสรีรวิทยา ถ้าอวัยวะไม่ทำงานเซลก็แย่ ถ้าเซลไม่ทำงานอวัยวะก็แย่ ทำนองเดียวกันถ้าตรีธาตุวิปริตหรือแปรปรวน (ตรีโทษ) ธาตุก็วิปลาส(วิการ) ถ้าธาตุวิปลาส ตรีธาตุก็วิปริต แพทย์แผนไทยเราเน้นหาสาเหตุแต่แรกเริ่ม (สมุฏฐานวินิจฉัย) ถ้าสามารถหาความแปรปรวน (กำเริบ หย่อน) ได้เร็ว รักษาได้เร็ว โรคจะหายง่าย ไม่มีความพิการ โดยเฉพาะจับตรีโทษได้ ก็มักจะวิการแค่เตโชธาตุ กับ วาโยธาตุ ยังไม่วิการไปถึงอาโปธาตุและปถวีธาตุ ก็จะยังไม่เกิดพยาธิสภาพเป็นเพียงสรีรภาพ เกิดพยาธิวิการ ขึ้น เป็นการรักษาโรคตั้งแต่ไม่มีอาการทางกาย (อวัยวะ 32 วิการ คือ ปถวีธาตุ20 อาโปธาตุ12) นี่คือการป้องกันโรคระดับปฐมภูมิ ซึ่งสุดยอดมาก ถ้าพูดแบบสมัยใหม่ก็คือ รีบวินิจฉัยและบำบัดตั้งแต่ Energy change (เตโชธาตุ กับ วาโยธาตุ) ยังไม่ถึง Pathological change (อาโปธาตุ กับ ปถวีธาตุ) คือ มีอาการ แต่ตรวจไม่พบอาการแสดงหรือรอยโรคหรือพยาธิวิการ (Early detection, Early treatment) รีบหาสมุฏฐานวินิจฉัยแล้วให้การบำบัด...องค์ความรู้เวชกรรมไทย เป็นศาสตร์ ไม่ใช่ความเชื่อ เป็นแพทย์ ไม่ใช่คนขายยาสมุนไพร 
พิเชฐ บัญญัติ, พ.บ., พท.บ., ส.บ.
เลขาธิการสมาคมเวชกรรมไทย