โยนิโสมนิการ
รู้จักคิด คิดถูกวิธี
โยนิโสมนสิการ ได้แก่ รู้จักคิด คิดถูกวิธี “เมื่อโยนิโสมนสิการเกิดขึ้นแล้วก็หมายถึงว่า ได้มีจุดเริ่มของการศึกษาแล้ว จากนั้นก็จะเกิดการคิดที่ใช้ปัญญาทำให้ปัญญาเจริญงอกงามยิ่งขึ้น” โยนิโสมนสิการมี ๑๐ วิธี คือ
๑. วิธีคิดแบบสืบสาวเหตุปัจจัย
๒. วิธีคิดแบบแยกแยะองค์ประกอบ
๓. วิธีคิดแบบรู้เท่าทันธรรมดา
๔. วิธีคิดแบบแก้ปัญหา
๕. วิธีคิดแบบอรรถธรรมสัมพันธ์
๖. วิธีคิดแบบคุณโทษและทางออก
๗. วิธีคิดแบบคุณค่าแท้ – คุณค่าเทียม
๘. วิธีคิดแบบปลุกเร้าคุณธรรม
๙. วิธีคิดแบบเป็นอยู่ในขณะปัจจุบัน
๑๐. วิธีคิดแบบวิภัชชวาท (คิดแบบแยกแยะ, จำแนก, แจกแจง, วิเคราะห์) เช่น
- จำแนกโดยแง่ด้านของความจริง
- จำแนกโดยส่วนประกอบ
- จำแนกโดยลำดับขณะ
- จำแนกโดยความสัมพันธ์แห่งเหตุปัจจัย
- จำแนกโดยเงื่อนไข
- จำแนกโดยทางเลือกหรือความเป็นไปได้อย่างอื่น
- วิภัชชวาทในฐานะวิธีตอบปัญหาอย่างหนึ่ง
องค์ประกอบในการคิด
อิมมานูเอล คานต์ กล่าวว่า
“Thoughts without contents are empty, Intuitions without concepts are blind.”
๑. ความคิดที่ปราศจากข้อมูลเป็นความว่างเปล่า
๒. การรับข้อมูลที่ไม่มีความคิดกำกับเป็นความมืดบอด
องค์ประกอบในการคิดของมนุษย์มี ๒ อย่าง คือ ข้อมูล (เรื่องราว ความรู้เกี่ยวกับเรื่องที่จะคิดที่มีอยู่เดิม หรือที่หามาได้) กับ วิธีคิด ผลหรือคำตอบ ถ้าถูกต้อง คือ ความรู้ใหม่ หรือ ปัญญา ที่เกิดใหม่ในเรื่องนั้น
หน้าที่ของกัลยาณมิตร (ปรโตโฆสะ)
บิดา - มารดา ครู - อาจารย์ และผู้ใหญ่ทั้งหลายที่เป็นกัลยาณมิตรที่ดีของเด็กมีหน้าที่อย่างน้อย ๒ อย่าง คือ
๑. คัดเลือก หรือจัดสรรค์สิ่งแวดล้อมที่ดีให้แก่เด็ก
๒. ฝึกฝน อบรม ชี้แจง แนะนำ สั่งสอน ชักจูงให้เด็กรู้จัก แสวงหาข้อมูลและใช้วิธีคิด ให้ถูกต้องจนมีความคล่องแคล่วชำนาญ
คำสำคัญ (Tags): #คิดถูกวิธี
หมายเลขบันทึก: 96214เขียนเมื่อ 14 พฤษภาคม 2007 22:26 น. ()ความเห็น (2)
สวัสดีค่ะอาจารย์.....วรรธนชัย (｡◕‿◕｡) ♫ ♬ ♪ ♩ ♭
เหมือนเป็นห้องสมุดให้ครูอ้อยเลยค่ะ...เยี่ยม
“Thoughts without contents are empty, Intuitions without concepts are blind.”
ขอบคุณค่ะ
ขอบคุณที่มีเรื่องดีๆมาให้อ่าน...แต่อยากให้อธิบายเพิ่มวิธีการคิดแบบอรรถสัมพันธ์นะค่ะ..ขอบคุณล่วงหน้านะค่ะ