KM กับการพัฒนาการเรียนการสอน
(Slide)

slide 2 : ชื่นชมพัฒนาการของ UKM 

• ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช ได้กล่าวชื่นชมเครือข่าย UKM ว่า เดินทางมาไกลและทำประโยชน์ให้มหาวิทยาลัยสมาชิกได้พอสมควร (ส่วนนี้ทำให้ใจชื้นขึ้นมา เพราะมีบางท่านในบางมหาวิทยาลัยเข้าใจว่าพวกเรามาเที่ยวกัน) มีการแยกส่วนที่เป็น Process KS ออกจาก Content KS
• มีการขยายเครือออกไปยังมหาวิทยาลัยนอกเครือข่าย UKM คือ Mini_UKM ซึ่งขับเคลื่อน "คุณอำนวยแห่งชาติ" (ตรงนี้ชม ท่านอาจารย์หมอจิตเจริญ)

Slide 3-6 : KM ต้องไม่เริ่มที่ความรู้\การจัดการ

• KM หากไม่ระวังจะไปผิดทาง เพราะไปเน้นที่ความรู้ หรือ การจัดการ
• KM ต้องเริ่มจากเป้าหมาย ว่าจะทำอะไรให้ดี ระหว่างทำเกิดความสุข ความภาคภูมิใจ และมิตรไมตรี (ตรงนี้เป็นความจริงครับ แรกสำหรับผมนั้น เกิดความสุขก่อน ตามมาด้วยการเกิดมิตรไมตรี ส่วนความภาคภูมิใจนั้นตามมาสุดท้าย)
• KM เป็นเครื่องมือ ที่จะทำให้อาจารย์ทั้งหลาย เกิดความภูมิใจและเห็นคุณค่าของการสอนโดยไม่มีใครบอก (เพราะกระบวนการมันบอกเอง) (ตรงนี้ได้ทดลองนำไปปฏิบัติแล้วมันเกิดผลแบบนี้จริงๆ) เกิด reward ทั้งทางใจและที่เป็นรูปธรรมหลายรูปแบบ
• ครั้งนี้ไม่มีเอกสารแจกให้ เพราะลูกผู้ชาย “ยืดได้หดได้” (ฮา ฮา อะไรหว่า)
• เป้าหมายของการเรียนการสอน เพื่ออะไร ลอง “ลปรร” กันดู (ถามคนในห้อง)
• เป้าหมายของการเรียนการสอน คือ การงอกงามทางปัญญา ของ....นักศึกษาและอาจารย์....และทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง...ไม่ใช่แค่เพื่อสอนวิชา ไม่ใช่แค่เพื่อการเรียนรู้ของศิษย์ แต่เพื่อการเรียนรู้สู่ความงอกงามทางปัญญาของทุกคน และองค์กร (มหาวิทยาลัย) รวมทั้งสังคมด้วย...
• การเรียนการสอน บางครั้งมุ่งการสอนมากไป จนไม่ได้สนใจเรื่องอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง      

Slide 7 : ความสำเร็จของมหาวิทยาลัย

• ความสำเร็จของการเรียนการสอนและการทำหน้าที่อื่นๆ ทำให้เกิด Organization Learning นั่นหมายถึง เกิดการเรียนเรียนรู้ว่า ทำอย่างไรจึงจะทำให้การทำงานตามหน้าที่อื่นๆ สำเร็จได้เร็วและง่ายขึ้น
• เนื่องจากภาระหน้าที่ของอาจารย์มีหลายด้านเป็น Multifunction ทำอย่างไรจึงจะทำให้มันเสริมกัน (synergy) หรือเกิดความสนุก enjoy-->KM ช่วยได้
• ดังนั้นการเรียนการสอน เป็นไปเพื่อการเรียนรู้และความงอกงามทางปัญญา ไม่แยกออกจากภาระกิจอื่นๆ (ทุกครั้งที่ผมไปสอน หรือไปร่วมเสวนาอะไรก็ตาม ผมจะเรียนรู้มาได้มากกว่าที่ผมให้ไป..อิอิ)
• การทำหน้าที่แต่ละด้านดังนั้นการเรียนการสอน ต้องเชื่อมโยงไปยังภารกิจอื่นๆของอุดมศึกษาด้วย

Slide 8-10 : การเรียนการสอนที่ดีใน..(ทัศนะ..) มีลักษณะอย่างไรบ้าง

• (1) อาจารย์ (2) ศิษย์ (3) สถานที่ (4) หลักสูตรและความเข้าใจในหลักสูตร (5) เครื่องอำนวยความสะดวก (6) การวัดผล (7) ผลสัมฤทธิ์
• นำมาจัดทำ ตารางแห่งอิสระภาพหรือ Self Assessment Table ได้ 5 ระดับ
• เป็นตารางแห่งอิสระภาพ ของการเรียนการสอนที่ดีด้าน...
• การเรียนการสอนที่ดี มีลักษณะอย่างไรบ้าง และ ทำอย่างไร เป็นความรู้ เพื่อการปฏิบัติ การหาที่ดีที่สุด คือ จาก Success Story ซึ่งลูกศิษย์ จะบอกได้ ซึ่งมีความหลายหลายตามมุุมมองของแต่ละคน   

Slide 11 : เสาะหา SS ของการเรียนการสอนที่ดี

• หาความรู้เพื่อการปฏิบัติ หาง่ายที่สุดคือ Sucess story (SS)
• เครื่องมือ ที่อยากจะแนะนำ คือ ตารางแห่งอิสระภาพ หรือ Self Assessment Table ซึ่งแต่ละแห่งอาจจะแตกต่างกัน มันต้องสอดคล้องกับเป้าหมาย เพื่อยกระดับปฎิบัติการเรียนรู้
• วิธีการ สมมุติว่าเป็นการเรียนการสอน วิชาคณิตศาสตร์ 101 สำหรับปี ๑ ก็ต้องให้คุณกิจ/ คนสอน หรือ ผู้ที่เกี่ยวข้อง เอาเรื่องมาเล่ามาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน
• มีตัวอย่างที่นำมาตีความ ว่าใครสอนเก่ง และพยายามถอดออกมาให้ได้ โดยแต่ละคนให้ * ระดับ 1-5 พยายามตีความว่า ระดับ "ห้าดาว" นั้นเป็นอย่างไร
• เช่น (1) มาตรงเวลา (2) มี motivation (3) ไม่ขาดเรียน (4) การมีส่วนร่วม (5) มีความสุขในการเรียน--เป็นการดูทางด้านพฤติกรรม
• บางครั้ง เราอาจได้เรื่องเล่าบางเรื่องที่เป็น "เคล็ดลับ” ของความสำเร็จกลับมาด้วย
• Unit of Analysis จะเป็นตัวอาจารย์หรือหน่วยงานก็ได้ เช่น วิชาคณิตศาสตร์ มีอาจารย์สอน ๕ ท่าน นำมา “ลปรร” กัน รวมทั้งปัจจัยในแต่ละด้านที่สำคัญ ดูองค์ประกอบที่ทำให้เกิดการ “ลปรร” ที่ดี ระดับ ๕ ดาว เป็น อย่้างไรบ้าง
• KM ต้องมีคนจัด ถ้าเมื่อไรไม่มีคนจัด คือ "คุณกิจมาเจอกันเอง" จะดีมาก และต่อไปมันจะมีพัฒนาการ เกิด System Thinking นำวิธีการทีดีไปพัฒนาอย่างต่อเนื่อง

Slide 12 : การดำเนินการอย่างต่อเนื่อง

• การเสาะหา SSS หรือ Sucess story มา sharing กันนั้น เริ่มต้นต้องมีคนจัด พัฒนาต่อไปจนกระทั่งเกิดการจัดแบบไม่เป็นภาระ เช่น ทานข้าวเที่ยงใช้ด้วยกัน ในเรื่อง "การจัดการเรียนการสอนที่ดี" มีการจัด KA คลังเรื่องเล่า "การเรียนการสอนที่ภูมิใจ"
• ระดับองค์กร ต้องมีการยกย่อง มี appreciation โดยผู้บริหาร ซึ่งมีหน้าที่ต้องดึง Organization Share Vision เข้ากับกิจกรรม KM การเรียนการสอน และเห็นความเชื่อมโยงระหว่างกิจกรรมการเรียนกการสอนที่ดีกับกิจกรรมอื่นๆ
• KM มักเกิดขึ้นโดยไม่รู้ตัว (เพราะมันเป็นทักษะ) ต้องผ่านการฝึกฝน เหมือนนักกีฬาเทนนิสที่ฝึกมาดีแล้ว จนกระทั่งตีลูกแบบไม่รู้ตัว ไม่ต้องใช้สมอง เพราะมันเป็น Reflex
• ฝ่ายบริหารควรจัดงานประจำปีด้านการเรียนการสอน "มหกรรมการเรียนการสอน" เพื่อเป็นเวที SSS ขับเคลื่อนพลังทั้งมหาวิทยาลัย ยกย่องตัวบุคลให้รางวัลผู้ที่สอนดี และรางวัลแก่หน่วยงานด้วย

Slide 14 : R2R ด้านการเรียนการสอน

• ต้องมีกลเม็ดเด็ดพรายในการวิจัยการเรียนการสอนที่เรียกว่า R2R เป็นอย่างไร เป็นกระบวนการทางวิชาการ

Slide 15-17 : R&D วิธีอำนวยการเรียนรู้ด้าน..

• อาจารย์จะมีวิธีการ facilitate การเรียนรู้อย่างไร น่าจะเป็นโจทย์งานวิจัย และจะทำให้การเรียนการสอนสนุก เป็นการเชื่อมโยงการเรียนการสอนกับชีวิตจริง
• การเชื่อมโยงการเรียนการสอนกับภาระกิจอื่นต้องเป็นเรื่องที่ควรกระทำ

Slide 18-20 : R2R พัฒนาการเรียนการสอน

• การเขียนวิชาการด้านการเรียนการสอน น่าจะมีเป้าหมาย เพื่อการแลกเปลี่ยน และเป็นการท้าทายเพื่อการพัฒนา
• วิชาการเพื่อการเรียนรู้ เมืองไทยมีน้อย มีวารสารเพื่อการเรียนรู้ ต้องมีการยกย่อง ต้องมีการเล่า มีการทำ VDO เพื่อให้ท่านอื่นได้เรียนรู้ นำไปเผยเเพร่ใช้ทั้งประเทศ มหาวิทยาลัยต้องมารวมตัวกัน ไม่ต้องรอให้ใครมาจัดให้
• ทำดี แต่ไม่ได้ความชอบ แสดงว่าต้องมี something wrong ต้องทำให้มัน right
• ผลงานด้านวิชาการด้านการเรียนการสอนต้อง reform
• สอนดี ต้องอธิบายได้ด้วยว่าสอนดีอย่างไร ไม่ใช่แต่สอนดีเฉยๆ ต้องเอาทฤษฎีมาจับด้วย

Slide 21-23 : SSS เพื่อพัฒนาการเรียนการสอน

• เรื่อง SS ต้องไปถามนักศึกษา ถามนา่ยจ้าง เพื่อให้เกิด SSS
• ประเด็นที่สำคัญ คือ การไปถามเ็ด็ก (เช่น ศ.ดร.ยอดหทัย เทพธารานนท์ เคยทำ-ได้ทุนจากสกว) ว่าเด็กเก่งๆ เหล่านั้น อาจารย์ทำอย่างไร สร้างแรงใจให้เด็กมาเรียนวิทยาศาสตร์ไม่ไปเรียนวิชายอดนิยม เราต้องมีวิธีที่จะหาการจัดการเรียนการสอนที่ดี ต้องหาจากหลายๆแห่ง
• ประเด็นที่สำคัญ ต้องโยงกับ วัฒนธรรม ชีวิตจริง ทฤษฎีต่างๆ เพื่อให้ได้ ทฤษฎีใหม่ ขึ้นมา ความรู้เหล่านั้น อย่าเชื่อทั้งหมด เราต้องตั้งโจทย์วิจัย เพื่อสร้างการเรียนการสอนทีดียิ่งยิ่งขึ้นต่อไป
• การเรียนรู้ ต้องโยงกับทฤษฎีต่างๆ ทั้งด้านการเรียนรู้ และ สมอง KM ไม่ใช่แค่ “ลปรร” แล้ว จบ ต้องสร้าง ทฤษฎีใหม่ ในวัฒนธรมขององค์กรเจ้าของ หรือ ชีวิตจริงของเรา

Slide 24 : สรุป KM เพื่อพัฒนาการเรียนการสอน

• KM เป็นกระบวนการ Learn to How to Facilitate Learning เน้นสิ่งที่เกิดในตัวนักศึกษา และ How to Improve ของเจ้าของ ทั้งทฤษฎีและปฎิบัติ ต้องโยงสู่ รางวัลแรงจูงใจ และ การพัฒนาที่หลากหลายที่มีส่วนเกี่ยวข้อง ทำอย่างไรให้เกิดความสุขในมหาวิทยาลัย เกิดการรวมตัวกันอย่างมีความสุขในองค์กร
• การประชุม กกอ. เมื่อวานนี้ อุดมศึกษา มีหลายยอด สุดยอดมี ๕ excellence  คือ มี ๕ มาตรฐาน ต้องมีการเชื่อมโยงทั้งพื้นที่และระดับโลก
• KM เพื่อการเรียนการสอน คือ คุณค่าของความเป็นครู คือ Facilitate การเรียนการสอน

หมายเหตุ : บันทึกนี้ beeman อาศัย PPT ของท่านอาจารย์หมอวิจารณ์ และถอดบทเรียนโดยท่านอาจารย์หมอจิตเจริญ <๑,๒> รวมกับที่โน๊ตไว้ในสมุด..ไม่ได้เขียนเองแต่อย่างไร จุดประสงค์เพื่อสกัดออกมาเป็นบทเรียนเอาไว้ศึกษาในอนาคต..

มนุษย์ผึ้งมหัศจรรย์   神奇的蜂爷   (shen2  qi2  de1  feng1  ye2)