สสจ.พังงา ... น้องเล่าว่า ได้ทำเป็นรูปแบบของจังหวัดค่ะ

• สสจ. ทำแบบ Pilot คิดเป็นชุดสำเร็จรูป และทำเป็น CD เผยแพร่ให้ รพ. พร้อมที่จะไปจัดกิจกรรมได้เลย แบ่งการทำโครงการเป็น 3 ช่วง ก็คือ
• ช่วงแรก
  ... ให้ความรู้ จัดกิจกรรม เน้นองค์รวม คือ General Health relate กับ Oral Health ได้รับความสนใจพอสมควร เพื่อให้ผู้สูงอายุได้รู้ถึงความสัมพันธ์ของสุขภาพช่องปาก กับสุขภาพร่างกาย เน้นว่า ถ้าไม่มีฟันจะเคี้ยวไม่ได้
  ... เน้นสนุกสนาน มีนันทนาการ เกม
  ... แล้วให้ทำงานกลุ่ม มีการคิดทำเป็นป้ายประกาศ เพื่อไปติดตามป้ายต่างๆ ในชุมชน
  ... เนื้อหา และอุปกรณ์ต่างๆ เราเตรียมไปให้ เขาก็สนุกสนาน
• ครั้งที่สอง
  ... เน้นแกนนำชมรม
  ... เป็นการประชุมกลุ่ม มีหัวข้อให้ 3-4 หัวข้อ ได้แก่ ไม่มีฟันจะมีปัญหาอย่างไร ปัญหาฟันสัมพันธ์อย่างไรกับปัญหาร่างกาย และการเข้าสังคม ถ้าไม่มีฟัน แล้วจะมีความมั่นใจในการเข้าสังคมหรือไม่
  ... เพื่อให้ค้นหาปัญหากันเอง
  ... ได้รับความร่วมมือดี
  ... ผู้สูงอายุจะมีความคิดที่บางทีเราก็คาดไม่ถึง
• ครั้งสุดท้าย ติดตามผล
  พบว่า
  ... มีผู้สูงอายุส่วนหนึ่งเดินไป รพ. เอง ไปรับการรักษา จากความรู้ที่เราให้ ที่เราไปทำ มี 150 คน ก็จะมีไปพบทันตแพทย์เพิ่มขึ้นประมาณ 20% คิดว่าไม่เยอะมาก
• พอทำเสร็จ ก็รวมเป็นรูปแบบว่า โครงการทำอย่างไร และส่งให้แต่ละ รพ. ไปพัฒนาต่อ

เรื่องเล่าจาก สอ.กระโสม อ.ตะกั่วทุ่ง บอกต่อว่า

• ชมรมที่ทำเข้มแข็ง มีมาเกือบ 10 ปี ประธานเป็นข้าราชการเกษียณ เป็นเจ้าหน้าที่บริหารสาธารณสุข ที่ สสจ. เดิม โครงการต่างๆ เขาทำเอง บริหารเอง เราเป็นผู้ประสานงาน และไปร่วมประชุม
• มีผู้สูงอายุเข้าร่วมกิจกรรมทุกวัน มีไทเก้กทุกวันช่วงบ่ายในวัด วัดให้เป็นอาคารของผู้สูงอายุโดยเฉพาะ
• ทุกวันอาทิตย์ จะเป็นโครงการวัดวิถีพุทธ เราเข้าร่วมทุกอาทิตย์ เสาร์แรกจะมีประชุมผู้สูงอายุ สมาชิก 230 กว่าคน มาประมาณ 80 กิจกรรมทันตฯ คือ มีน้องพยาบาลเทคนิครับผิดชอบงานทันตฯ เป็นเหมือนงานรอง ในกลุ่มอื่นๆ เวลาออกหน่วย จะให้ความร่วมมือเป็นครั้งๆ
• ในกลุ่มผู้สูงอายุคุยกับประธานเรื่อยๆ ยังขาดตรงไหน อย่างเช่น
  ... งานทันตฯ ไม่ได้รับการตรวจฟัน
  ... ประธานคุยกับ สสจ. ว่า จะมีงบฯ ออกหน่วย หรือมาตรวจรักษา
  ... เขาอยากได้กิจกรรมในการตรวจรักษา เช่น ถอนฟัน อุดฟัน หรืออื่นๆ
  ... มีการตรวจคัดกรอง และให้ความรู้ก่อน
• เขามองกันว่า ... การดูแลเรื่องสุขภาพช่องปาก จะดูแต่เรื่องการแปรงฟันอย่างเดียวไม่ได้ โดยเฉพาะผู้สูงอายุ จะมีเรื่องโรคเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย เช่น โรคเบาหวาน ความดัน เขาก็จะมีเรื่องอาหาร การไม่กินหวาน เพื่อป้องกันโรคอย่างอื่นด้วย นอกจากโรคฟัน
• นอกจากไม่กินหวาน คือ แทนที่จะกินอาหารที่มีรสหวาน ก็เปลี่ยนเป็นผลไม้ และมีเครื่องดื่มที่เน้นไม่หวานมาก มีการประสานเจ้าหน้าที่ที่จัดอบรม ประชุม ให้จัดขนมที่รสไม่หวาน และเปลี่ยนเป็นผลไม้ เจ้าหน้าที่ผู้สูงอายุจะมาคัดเลือกกันว่า จะเลือกเมนูอะไร
• มีการสาธิตการแปรงฟัน โดยแกนนำไปให้ความรู้ และปฏิบัติจริง แกนนำที่สามารถสาธิตได้ ก็คือ ประธาน รองประธาน และมีการฝึกจริง
• แกนนำ มี 5 ท่าน สมาชิก 80 คน ก็คิดว่าน่าจะขยายเครือข่ายออกไป
• มีการให้ความรู้ทางหอกระจายข่าว เราก็เอาเนื้อหาสาระไปเสริม วิธีการนี้ทำให้ผู้สูงอายุมีความรู้มากขึ้น เขาจะรู้ว่า มีความรู้อะไรที่ขาดไป
• การยกย่องชมรมที่เขาทำดี เป็นแผนนอกจากจัดเวที และเผยแพร่ให้เขาได้รับรู้เกี่ยวกับการทำงานเช่นนี้
• กิจกรรมที่ สอ.กระโสม จึงมี 2 โครงการ โครงการแรกเป็นโครงการส่งเสริมทันตสุขภาพผู้สูงอายุ เพื่อสุขภาพฟันดี ชีวีมีสุข และอีกโครงการหนึ่ง คือ โครงการพัฒนาศักยภาพแกนนำผู้สูงอายุ ในการดูแลสุขภาพช่องปากแบบองค์รวม
• ถ้ามีปัญหาจะส่งต่อ ปัญหาที่เจอคือ ไม่ให้ความสำคัญ เขาเข้าใจว่า ไม่มีฟันแล้วก็ไม่จำเป็นต้องมาตรวจฟัน หรือต้องมารักษา มีปัญหาก็รอถอนอย่างเดียว

รวมเรื่อง ลปรร. กิจกรรมทันตฯ ชมรมผู้สูงอายุภาคใต้