ศูนย์อนามัยที่ 10 เชียงใหม่ คุณโป่ง นำเสนอ

เธอบอกว่า การดำเนินงานรูปแบบผู้สูงอายุระยะยาวของ ศูนย์ 10 ทำเป็นวิจัย เธอทำ LTC เมื่อปี 2551 ปีนี้จึงทำต่อในรูปแบบที่เป็นรูปธรรม และ integrate งานทุกงานเข้าไปด้วย โดยที่กรอบแนวคิด คือ ศึกษา Input ในส่วนของ situation และสำรวจสภาพแวดล้อมในชุมชน ไปดำเนินการ คือ ชุมชนตำบลหนองหาร และเลือกวัดเป็นศูนย์กลางดูแลผู้สูงอายุในชุมชน Empowerment และทำให้เกิดการมีส่วนร่วม ก็ได้รูปแบบการดูแลผู้สูงอายุระยะยาว ที่เหมาะสมกับพื้นที่ และบริบท

ตอนเตรียมการ มีการประชุมทีมงาน ร่วมวางแผน ชี้แจงการดำเนินงาน จัดทำเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบบันทึกข้อมูล แบบบันทึกข้อมูลทั่วไป แบบบันทึกข้อมูลด้านสุขภาพ แบบสัมภาษณ์แบบเจาะลึก โดยการสนทนากลุ่ม โดยใช้กระบวนการ Empowerment และอันสุดท้าย คือ เครื่องมือที่ใช้ในการให้ความรู้และความเข้าใจ ... เราได้ปัญหาความต้องการ มาจัดลำดับความสำคัญของปัญหา ในการให้ความรู้ความเข้าใจได้สอดคล้องกับปัญหาความต้องการนั้นๆ ผลการวิจัยกำลังรวบรวม

ปัจจัยสำเร็จของการดำเนินงานดูแลผู้สูงอายุ LTC ที่ทำ เน้นชุมชนมีส่วนร่วม และโรงพยาบาลเป็นศูนย์กลาง สิ่งหนึ่งที่จะดำเนินการต่อคือ จะหารูปแบบการดูแลผู้สูงอายุระยะยาว ตามบริบทต่างๆ เช่น ชุมชนเมือง เราทำในวัดเป็นศูนย์กลาง เราอาจจะทำในชุมชนชนบทต่อ

ในกระบวนการที่มีวัดเป็นศูนย์กลางในการดูแลผู้สูงอายุ ดำเนินการที่วัดห้วยเกี๋ยง อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่

• ได้รับงบอุดหนุนจากกรมอนามัย ที่จะให้มีวัดน้องของวัดห้วยเกี๋ยง การดำเนินงานที่วัดส่งเสริมสุขภาพนี้ ทางศูนย์ฯ ได้ใช้งบประมาณของศูนย์ฯ ร่วมกับของ Age net และงบกองทุนผู้สูงอายุ ของ พม.
• เราจัดพัฒนาศักยภาพชมรมผู้สูงอายุจังหวัดเชียงใหม่ 24 อำเภอ ประธานชมรมฯ มา
• จัดศึกษาดูงาน ไป ลปรร. กันที่วัดทุ่งบ่อแป้น และวัดห้วยเกี๋ยง
• วัดน้องของจังหวัดเชียงใหม่ ที่มีนโยบาย ให้งบฯ อุดหนุนลงไป
• จากการที่ได้เราได้งบฯ กองทุนผู้สูงอายุ เราก็เลยมีเป็นนโยบายว่า ทั้ง 24 อำเภอ ของจังหวัดเชียงใหม่ ขอให้ประธานอำเภอเลือกวัดน้องของวัดห้วยเกี๋ยง
  ... ประธานชมรมผู้สูงอายุของแต่ละอำเภอ ก็ประสาน ไป innovate กับวัด
  ... ให้เจ้าอาวาสของแต่ละอำเภอ ได้มาดูที่วัดห้วยเกี๋ยง
  ... อบรมเครือข่ายพระสงฆ์ ในวันที่ 29 เมษายน 2552
  ... เชิญประธานชมรม และวัดต่างๆ วัดน้อง วัดห้วยเกี๋ยง ทั้ง 24 อำเภอมา ประชุมด้วย

ที่วัดห้วยเกี๋ยง เราจะเอาเป็นต้นแบบ ในเรื่องของการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวแบบองค์รวม จะทำพิธีเปิดประมาณ พค. เนื่องจากการดำเนินการของวัดก้วยเกี๋ยง ได้รับการสนับสนุนจาก รพ.สันทราย ซึ่งผู้บริหารให้ความสำคัญมาก โดยเอา PCU ไปอยู่ในวัดเลย

การดูแลผู้สูงอายุระยะยาวของชุมชนวัดห้วยเกี๋ยง เราแบ่งเป็น 2 ส่วน คือ

• กลุ่มผู้สูงอายุที่อยู่กลุ่มที่หนึ่ง และกลุ่มสองที่ต้องมีผู้ดูแล
  ... จัดกิจกรรมให้กับกลุ่มหนึ่ง และสอง ผู้สูงอายุที่สามารถช่วยตัวเองได้ อาจจะมีโรคเรื้อรังที่สามารถควบคุมได้ เราจะมีการจัดกิจกรรมที่เอื้อต่อการดูแลผู้สูงอายุในชุมชน
  ... ส่งเสริมสนับสนุนชมรมฯ ผู้สูงอายุออกกำลังกายเพื่อการส่งเสริมสุขภาพ PCU ที่อยู่ในวัด
  ... ตรวจสุขภาพให้กับผู้สูงอายุ
  ... โดยจะมีการจัดหน่วยประชาสัมพันธ์ ด้วยเสียงตามสายในวัด
  ... กำแพงวัด เราใช้ประโยชน์ ทำเป็นพิพิธภัณฑ์ เป็นห้องสมุด ที่ผนังวัด
• เราเน้นเรื่องการส่งเสริมสุขภาพ และ merge งานของกระทรวงสาธารณสุขด้านอื่นๆ เข้าไป
  ... PCU เขาจะมีการคัดกรองส่วนของโรคเรื้อรัง ก็จะมีการตรวจด้วย
  ... และเอางานไอโอดีนเข้า มีการสำรวจครัวเรือน ในการที่จะดูว่า เส้นทางเกลือเป็นอย่างไร ครัวเรือนที่ได้รับเกลือไอโอดีนเป็นอย่างไร
  ... มีการติดตามผู้ป่วยเรื้อรัง
  ... และมีการประสานการดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย
• และในการจัดเครือข่ายพระสงฆ์ เราได้ประสานกับงานเอดส์ของศูนย์ฯ ซึ่งมีงบฯ ของ Global fund เขาเน้นการทำงานกับเครือข่าย เราก็ชวนเขามาทำเครือข่ายพระสงฆ์ ให้พระสงฆ์เป็น Change agent ในการที่จะให้ความรู้ เรื่อง การส่งเสริมสุขภาพ รวมงานเอดส์
• merge งาน HIA เข้าไป ในชุมชนวัดห้วยเกี๋ยง มีการปรับสิ่งแวดล้อมให้เหมาะกับผู้สูงอายุในชุมชน โดยประสานกับมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ลดการใช้สารเคมี ใช้ปุ๋ยชีวภาพ ชุมชนตรงนี้จะไม่ใช้สารเคมีเลย
• นี่เป็นกิจกรรมในกลุ่ม 1 และ 2 คือ เอาทั้งกาย สังคม และจิต

ในผู้สูงอายุกลุ่มที่สาม

• มีอบรมอาสาสมัครดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งศูนย์ฯ ไปดำเนินการ
• ในวัดจะมีศูนย์ฯ rehab ของผู้สูงอายุ
  ... ซึ่งอุปกรณ์ที่ใช้ในวัดเป็นอุปกรณ์จากภูมิปัญญาพื้นบ้าน
  ... วัดนี้เริ่มจากเจ้าอาวาส ท่านบอกว่า ท่านไม่มีอะไรเลย แต่อยากทำ โดยใช้อุปกรณ์ที่ง่าย ไม่แพง
  ... แต่ตอนนี้มีปัญหา ผู้ป่วยเยอะมาก ท่านกำลังสร้างอีกที่หนึ่ง งบประมาณก็จำกัด และมีผู้สูงอายุที่อยู่ไกลๆ ต้องการพักค้างคืน เพราะว่าไปมาลำบาก ท่านก็ให้พักที่กุฎิของเณรที่ไม่อยู่ และกำลังประสานสร้างใหม่ กับประสานกับคณะวิศวกรรมที่ มช. ให้ออกแบบว่า ศูนย์ฯ rehab ที่ถูกต้องจะทำอย่างไร ... เป็น project ที่จะทำต่อ

คุณหมอสมศักดิ์ ... ได้ให้ความเห็นเพิ่มเติมว่า ที่วัดห้วยเกี๋ยงเกิดสามประสาน คือ ทั้งศูนย์อนามัย รพช. และตัววัดเอง หลวงพ่อท่านศรัทธาแรงกล้า เพราะว่าท่านเป็นคนที่นั่น ก็อยากพัฒนาตรงนั้น ก็เป็นคนที่มีความมุ่งมั่นตั้งใจ เจ้าอาวาส กับ เจ้าหน้าที่ สส. และมีรูปแบบการดูแล ผส. ระยะยาว แบบองค์รวม และเป็นอะไรที่ง่ายๆ และเป็น appropriate technology เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่

และมีกิจกรรมต่อเนื่อง จนท.สส. ของสันทรายมุ่งมั่นมาก เขาก็มีความสุขมาก นั่งทำงานอยู่ใต้ร่มไม้ ... ตรงนั้น คือ ทำไมเขาถึงมีใจที่จะทำงาน มันก็จะอยู่ในตัวบรรยากาศที่ รพ.สันทรายด้วย เพราะที่ รพ.สันทราย เจ้าหน้าที่ทุกคนเขามุ่งมั่นในการทำงาน นั่นก็คือ ทำให้เกิดความร่วมมือของ รพ. ชุมชน และวัดนี้ด้วย

ถ้าเราจะไปกระตุ้น รพช. ในพื้นที่ ให้เขาทำงานตรงนี้ได้ ตรงนั้นก็สำคัญ เพราะมันเป็นวัฒนธรรมองค์กรของ รพ.สันทราย แต่ละคนๆ ก็จะมีความรับผิดชอบในชุมชน แบ่งๆ กันไปในกลุ่มงานเวชกรรมชุมชนของ รพช. ก็ทำได้ดี

ส่วนที่ อ.หมอนู เสริมก็คือ ... เขต 10 ก็มีทรัพยากรเกี่ยวกับผู้สูงอายุจำนวนมาก ทั้งทรัพยากรบุคคล ทรัพยากรหน่วยงาน NGO อยู่ในเชียงใหม่ และในส่วนของวัดห้วยเกี๋ยง ... เป็นวัดขนาดเล็ก มีพื้นที่ไม่เกิน 5 ไร่ แต่ภายใน 5 ไร่ มีกิจกรรมที่ดำเนินการโดยชุมชนในนั้นมากมาย และไม่ได้เริ่มต้น ปีสองปีนี้ เขาเริ่มต้นมา 4-5 ปี แล้ว PCU ก็ไปตั้งนานแล้ว กิจกรรมที่ที่เพิ่มเติมมาใหม่ ก็คือ การฟื้นฟูสุขภาพ rehab เป็นการดำเนินการโดย สปสช เป็นผู้สนับสนุน

รวมเรื่อง การดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระยะยาว ปี 2552