ประเพณีบุญผะเหวดของจังหวัดร้อยเอ็ด ได้รับการฟื้นฟูให้เป็นประเพณีประจำจังหวัด โดยเริ่มในปี พ.ศ. ๒๕๓๔ จัดขึ้น ณ บึงผลาญชัย สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์
กำหนดจัดวันเสาร์และอาทิตย์แรกของเดือนมีนาคมของทุกปี โดยกำหนดการไว้ว่า วันศุกร์ แห่พระอุปคุต / วันเสาร์ ขบวนแห่ ๑๓ กัณฑ์ / วันอาทิตย์ ฟังเทศน์มหาชาติและแห่กัณฑ์หลอน
ซึ่งหมายถึง จตุปัจจัยที่ชาวบ้านร่วมกันทำเป็นขบวน ถวายแด่พระที่กำลังเทศน์อยู่ในขณะนั้น และ แห่กัณฑ์จอบ ซึ่งหมายถึง จตุปัจจัยที่ร่วมกันทำขึ้น เพื่อเจาะจงถวายแด่พระที่ศรัทธาซึ่งเทศน์ในวันนั้น
ส่วนที่บ้านผำปีนี้ กำหนดให้วันที่ ๑๐ มีนาคม ๒๕๕๒ วันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๔ เป็นวันที่มีการแห่ขบวนรอบหมู่บ้าน(เอิ้นผะเหวด) จะมีพระสงฆ์ ชาวบ้านทุกเพศ ทุกวัย แห่รอบหมู่บ้าน เพื่อปกป้องคุ้มครองมิให้เกิดภัยพิบัติและให้ทำมาค้าขึ้น
วันที่ ๑๑ มีนาคม ๒๕๕๒ วันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๔ ตอนเช้ามืดมีพิธีแห่ข้าวพันก้อน (ข้าวเหนียวปั้นเล็กๆ จำนวน ๑,๐๐๐ ก้อน) รอบศาลาการเปรียญ จากนั้นจะเป็นการรับฟังการเทศน์มหาชาติทั้ง ๑๓ กัณฑ์ ตลอดทั้งวัน มีบริการขนมจีน (ข้าวปุ้น) ให้รับประทานฟรีตลอดงาน ช่วงสายๆ จะมีขบวนแห่ถวายต้นดอกไม้เงินหรือ กัณฑ์หลอน ของมหาชนทั่วสารทิศเพื่อนำมาถวายพระภิกษุภายในวัดบ้านผำใหญ่
งานบุญผะเหวดเป็นประเพณีที่ยิ่งใหญ่ของชาวอีสาน เป็น ๑ ในประเพณี ฮีต ๑๒ ซึ่งนิยมทำกันทุกหมู่บ้าน ด้วยความเชื่อกันว่าหากได้ฟังเทศน์บุญผะเหวดครบ ๑๓ กัณฑ์ จบภายในวันเดียวและจัดพิธีตั้งเครื่องคาย (บูชา)ได้ถูกต้อง
อานิสงส์จะดลบันดาลให้ไปเกิดในศาสนาของพระศรีอริยเมตไตรย ซึ่งเป็นดินแดนแห่งความสุข สงบ แต่ในทางกลับกันหากตั้งเครื่องคายไม่ถูกต้อง ก็จะดลบันดาลให้เกิดอาเพศต่าง ๆ นานา
การจัดงานบุญผะเหวดแต่ละครั้งเป็นงานบุญสำคัญที่ทุกคนในหมู่บ้านต้องมาร่วมกัน นอกจากการฟังเทศน์มหาชาติแล้ว ประเพณีนี้ยังแฝงด้วยความเชื่อหลายประการเข้าไว้ด้วยกัน ที่สำคัญได้แก่ ความเชื่อเรื่องพระอุปคุต ซึ่งเป็นพระผู้รักษาพิธีให้ดำเนินไปอย่างราบรื่น
ภายในบริเวณวัดบ้านผำใหญ่ รอบศาลาการเปรียญมีการประดับธงผ้าสีต่างๆ นำไม้ไผ่ทั้งลำมาทำเป็นเสาสูงปลายเสาผูกธงผะเหวดห้อยลงมา ปลิวไสวยามต้องสายลมสวยงามยิ่ง นอกจากนั้นเสาไม้ไผ่ต้นนั้นยังนำ “ขันกะหย่อง” ภาชนะที่สานด้วยไม้ไผ่มาผูกติดไว้สูงจากพื้นดินประมาณ ๑.๕๐ เมตร เพื่อให้ประชาชนร่วมกันใส่บาตรข้าวพันก้อน
ส่วนผู้ที่ต้องการรับฟังการเทศน์มหาชาติทั้ง ๑๓ กัณฑ์ สามารถขึ้นบนศาลาการเปรียญได้เลย บนศาลามีการตกแต่งไว้อย่างสวยงาม มีการนำข้าวตอก ดอกไม้ มาร้อยเป็นมาลัย แขวนไว้รอบๆ ศาลาการเปรียญ
บนศาลาการเปรียญประดับประดาตกแต่งสถานที่ ทั้ง ๔ ด้านของศาลาการเปรียญ โดยนำเชือกมาขึงทั้ง ๔ ด้านสูงจากพื้นศาลาประมาณ ๓ เมตร นำสิ่งประดิษฐ์เป็นดอกไม้หลากสีมาร้อยเป็นพวงแล้วผูกห้อยลงมาเป็นสายห่างจากพื้นศาลาประมาณ ๕๐ เซนติเมตร
การนำใบตาลสีเขียวเหลืองอ่อนมาสานเป็นรูปนก ตั๊กแตน ปลาตะเพียน ดอกไม้ สีขาวได้จากการร้อยเมล็ดดอกลิ้นฟ้า และเมล็ดข้าวสาร สีแดงได้จากดอกสะแบง ด้ายสีต่างๆ นำมาประดิษฐ์เป็นใยแมงมุมหลากสี นำมาร้อยเรียงลำดับจากขนาดใหญ่ไปหาขนาดเล็ก บางอันทำเป็นโมบาย ประดับประดารอบศาลาการเปรียญสวยงามมาก ผลงานแต่ละชิ้นผ่านการบรรจงสร้างขึ้นอย่างปราณีตจากภูมิปัญญาชาวบ้าน ที่หาดูได้ยากในสังคมยุคปัจจุบัน ควรค่าแก่การอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมอันดี มีคุณค่าสำหรับเยาวชนรุ่นหลังเหมาะแก่การศึกษาหาความรู้เป็นอย่างยิ่ง
นอกจากนั้นยังแสดงออกถึงการนำศิลปวัฒนธรรมอีสานสมัยเก่ามาผสมกลมกลืนกับศิลปวัฒนธรรมสมัยใหม่ อาทิเช่น การนำขนมอบแห้งมาร้อยเป็นมาลัยประดับสถานที่ ผลไม้ที่หาได้ในท้องถิ่น เช่น มะม่วง มะนาว หรือแม้กระทั่งแตงโมขนาดเล็กที่หาได้ตามท้องไร่นา ถูกนำมาตกแต่งสถานที่ได้อย่างลงตัว
อย่างไรก็ดี รอบศาลาการเปรียญด้านบนติดกับฝ้าเพดาน มีการนำภาพเขียนบนผืนผ้า บันทึกเรื่องราวพระเวสสันดรชาดกทั้ง ๑๓ กัณฑ์ ขึงรอบศาลาการเปรียญไว้ให้ศึกษาด้วย
การนำต้นกล้วยขนาดกลางมาประดิษฐ์ตกแต่งเสริมด้วยเครื่องถวายไทยทานพระสงฆ์ อาทิเช่น ดอกไม้เงินตามกำลังศรัทธา สมุด ปากกา ดินสอ ฯลฯ ซึ่งเป็นการรวมกลุ่มของชาวบ้านในละแวกใกล้เคียงกัน ร่วมกันสร้างต้นผ้าป่าสามัคคีขึ้น ที่เรียกว่า “ต้นกัณฑ์หลอน” หลังจากประดับประดาตกแต่งอย่างสวยงามแล้ว ก็จะมีการ “แห่กัณฑ์หลอน” จากหมู่บ้านไปยังวัดบ้านผำใหญ โดยมีวงดนตรีอีสานประยุกต์ “เพชรตาลเดี่ยว” ร่วมบรรเลงเพื่อสร้างความสนุกสนานรื่นเริง
พอถึงภายในวัด จะแห่รอบศาลาการเปรียญ ๓ รอบ หลังจากนั้นก็จะทำการถวายแด่พระสงฆ์ พระสงฆ์สวดมนต์ ให้ศีล ให้พร ทุกคนรับศีล รับพร กรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้กับเจ้ากรรมนายเวร บุพการีที่ล่วงลับไปแล้ว เป็นอันเสร็จพิธี
นอกจาการร่วมทำบุญในครั้งนี้แล้ว ยังเป็นการรวมกลุ่มเพื่อน พี่ น้องสมัยเรียนชั้นประถมศึกษา โรงเรียนชุมชนบ้านผำด้วย การสอบถามข่าวคราว สารทุกข์สุขดิบกัน คุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็น แถมยังได้ทำหน้าที่ของประชาชนที่ดีในการเลือกตั้งผู้ใหญ่บ้านแทนคนเก่าที่มีวาระครบ ๕ ปีอีกต่างหาก
จบจ้อย!!...
(THE END)
สุเทพ ธุระพันธ์
๑๕ มีนาคม ๒๕๕๒
อ้างอิง
http://travel.sanook.com/trip/trip_10270.php (๑๕ มีนาคม ๒๕๕๒)
สวัสดีค่ะ
ตามไปดูคนป่าเข้าเมือง คนเมืองเข้าป่าค่ะ
สวัสดีค่ะ น้องชาย
เจริญพร โยมไทบ้านผำ
เข้ามาดูพิธีบุญผะเหวดเทศน์มหาชาติทางภาคอีสาณบ้าง
ซึ่งพิธีจะแตกต่างไปจากทางใต้แต่ความมุ่งหมายเหมือนกัน
เจริญพร
แวะมาอ่านเรื่องดีดีที่อยู่ใกล้บ้านค่ะ
สวัสดีครับพี่สาว คุณครูคิม
@ เขียนไปเขียนมานึกอะไรไม่ออก...จบจ้อย
@ ได้แนะนำบันทึกนี้กับนักเรียนบางส่วน
@ ให้แวะมาเยี่ยมชมศึกษาเมื่อมีโอกาส
@ ขอบพระคุณสำหรับคำแนะนำดีดีครับ
สวัสดีค่ะน้องรัก
สวัสดีพี่สาว คุณครูอ้อย แซ่เฮ
@ เป็นเรื่องเล่า วิถีชีวิต ประเพณีของชาวชนบท(บ้านนอก..ความหมายเดียวกัน)
@ ขอบพระคุณครับ
สวัสดีค่ะ
* แวะมาเบิ่งงานบุญค่ะ
* วิถีไทอีสานม่วนแท้น้อ
*สุขกายสุขใจนะคะ
กราบนมัสการ ท่านพระปลัด
@ แตกต่างแต่พิธี ทำแต่สิ่งดีดี
@ จะดลบันดาลให้ไปสถิตย์ในดินแดนแห่งความสุข สงบ
@ นมัสการครับ
สวัสดีครับพี่สาว คุณครูคิม
@ ขอแสดงความชื่นชมยินดีด้วยเป็นอย่างยิ่งครับ
สวัสดีครับ คุณครูนาง พรรณา ผิวเผือก (ไม่มีชื่อกลาง)
@ แห่กัณฑ์หลอน ม๊วน..ม่วน
@ ไปเอาบุญผะเหวด ได้บุญมาฝากด้วยครับ
@ สุขกายสบายใจเช่นกันนะครับ
สวัสดีครับ คุณเอื้องแซะ
@ เสียดายเครื่อง mp3 ขัดข้อง
@ จึงไม่สามารถนำเสนอผ่านบันทึกนี้ได้
@ ขอบพระคุณครับ
สังแมนเอ้ถะมาด(ธรรมาสน์)เทศน์ผะเหวดงามคักแท้น้อ
ขอเสริมคายคาถาพันที่ใช้ในการเทศน์ผะเหวดนะครับมีสองส่วน คือ
1. ครุพัน คือ เครื่องบูชาอย่างล่ะ 1000 ได้แก่
ธูป
เทียน
ดอกไม้(พยอม, ก้านของ,)
บัวหลวง
บัวทอง
บัวแบ้
หมาก
เหมี่ยง
บุหรี่
ทุง
ทุกอย่างมัดรวมกันแล้วใช้ไม้ขนุนเป็นแกนเอาผ้าห่ออีกครั้ง(การห่อครุพันก็มีหลายแบบ วันหลังจะเอารูปมาฝากเด้ออ้าย)
2. คายพัน ที่วางใส่ขันกระหย่อง
มีคล้ายกับครุพันเพียงแต่เพิ่มข้าวพันก้อยนเท่านั้น
นานแล้วนะคะ ที่ไม่ได้แวะเข้ามาเยี่ยมชม งานคราวนี้สุดยอด ไปเลย
ชุมชนบ้านผำรวมน้ำใจเป็นหนึ่งเดียวจริงๆเลย เห็นแล้วนึกถึงสมัยตอนเด็กๆ
จำได้ว่าแห่กัณฑ์หลอนม่วนสุดๆ งานนี้ ทำให้เห็นถึงความสามัคคี ความเป็นน้ำหนึ่ง ใจเดียวกันจริงๆ อยากให้หมู่บ้านอื่นๆ มีความสามัคคีแบบนี้จัง..
สวัสดีครับ อาจารย์พิมล มองจันทร์
@ การเอ้ถะมาด(ธรรมาสน์)เทศน์ผะเหวด ที่ว่างามงาม นั่นคือ ผลงานพ่อใหญ่ แม่ใหญ่จากบ้านผำครับ
@ ขอบพระคุณที่แวะมาเยี่ยมยามครับ
สวัสดีครับ อาจารย์พิมล มองจันทร์
@ ขอบพระคุณเป็นครั้งที่สอง
@ สำหรับคายคาถาพันที่ใช้ในการเทศน์ผะเหวดทั้งสองส่วน
@ ช่วยเติมเต็มให้บันทึกนี้มีความครบถ้วน สมบูรณ์มากยิ่งขึ้น
@ ขอบพระคุณครับ
สวัสดีค่ะ
สวัสดีครับพี่สาว คุณครูคิม
@ กำลังทบทวนเรื่องเมื่อวันก่อนๆ ที่ว่าพี่สาวไม่ผ่านการประเมินฯ (ตอบตัวเองไปว่าไม่อยากเชื่อ)
@ พอเมื่อวานได้ร่วมแสดงความยินดีกับการผ่านการประเมินฯ และยังมีอีก ๒ หมื่นกว่าคนที่ยังไม่ผ่านการประเมินฯ
@ วันนี้ได้รู้ว่าพี่สาว(แค่คิด)ว่า..อยากลาออก
@ น้องชายคนนึงหล่ะ ที่ไม่เห็นด้วย
@ ทำไมเหรอ ก็ระดับพี่สาวแล้ว
@ การพักผ่อนอยู่กับบ้านก็ทำงานให้กับสังคมได้สะดวกกว่า..ใช่ผมมิบังอาจเถียงครับ..
@ แต่อย่างไรก็ตาม สิ่งที่พี่สาวทำอยู่ผมกลับมองว่าเป็นสิ่งที่ยิ่งใหญ่กว่าซะอีก
@ สอนคนไม่ยากแต่สอนให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ยากกว่า
@ ฝากความคิดถึงและกำลังใจไปหาพี่สาว คุณครูคิมครับ
สวัสดีค่ะ
สวัสดีครับพี่สาว คุณครูคิม
@ คณะกรรมการตรวจผลงาน มีเกณฑ์ที่ชัดเจนในการให้คะแนน
@ ไม่อยากบอกพี่สาวเลยว่าเพื่อนๆ กันก็เป็นกรรมการอ่านด้วย แต่บอกแล้ว..อิ อิ
@ ความสงสารคงจะน้อย ว่ากันตามเนื้อผ้า
@ ขอแสดงความยินดีด้วยอีกครั้งครับ
สวัสดีครับ คุณ Pala
@ ไม่เจอะเจอกันตั้งนานคิดถึงจริงจริง
@ อากาศทางโน้นเป็นอย่างไรบ้าง
@ ร้อนเหมือนที่เมืองไทยเปล่าครับ
@ ความสามัคคี ความเป็นน้ำหนึ่ง ใจเดียวกัน
@ ภาพที่ปรากฏต่อสายตา เกิดจากความร่วมมือจากหลายฝ่ายที่ช่วยกันสืบสานศิลปะวัฒนธรรมอันดี
@ พร้อมทั้งความเป็น "คนของชุมชน" ที่ทุกคนมีส่วนร่วม มีนิสัยใจคอชอบความสนุกสนานรื่นเริง
@ ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมชมและฝากความคิดถึงไปยังครอบครัวด้วยครับ
สวัสดีค่ะ
สวัสดีครับพี่สาว คุณครูคิม
@ ปีติสุข ที่เห็นพี่สาวมีความสุข
@ บางครั้งการพักผ่อนที่เพียงพอ
@ ภายหลังจะทำให้สมองคิด คิดอะไรดีดี ได้ตั้งหลายอย่าง
@ อย่างน้อยตัวเราก็รู้สึกเป็นสุขกายใจ เบา สบาย
@ ฝากความคิดถึงและกำลังใจไปหาครับ
สวัสดีครับ พี่ไทบ้านผำ
ขอบคุณที่นำสิ่งดีๆมาให้ชม
งานเป็นตามวนเนาะ
บุญบ้านเรา ยังคึกครื้นเหมือนเดิม
พี่น้องสามัคคีร่วมมือกันอย่างดี
คิดถึงอยากกลับไปเยี่ยมบ้านครับ
สวัสดีน้อง Nazz
@ งานเป็นตามวนเนาะ..มวนคัก!
@ พี่ไทบ้านผำขอเป็นกำลังใจสำหรับคนไกลบ้าน
@ ขอบคุณหลายที่แวะมายามครับ
สวัสดีครับ
ขอบคุณพี่มากนะครับ
ที่นำอารูปสวยๆๆมาให้ชมนะครับ
เป็นสิ่งที่ดีมากครับ
ซำบายดีเด้ออ้าย
คิดฮอดบ้านเฮาคักแท้
สวัสดีครับน้องหนูนา
@ ก่อนอื่นขอแสดงความยินดีกับบัณฑิตคนใหม่
@ ขอขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมยาม
@ ขอส่งกำลังใจไปหานำเด้อ...ครับพี่น้อง!!