ตอนที่ ๑, ตอนที่ ๒

๘ ต.ค. ๕๑

วันนี้มี ๓ ไฮไล้ท์ คือ ฝูงนกนางนวลจากไซบีเรีย  การเข้าเฝ้าท่านเจ้าหม่อมคำลือ กษัตริย์องค์สุดท้ายของสิบสองพันนา  และการไปกินก๋วยเตี๋ยวข้ามสะพานและดูโชว์  

เมืองคุนหมิงได้รับประโยชน์จากฝูงนกนางนวลที่อพยพมาจากไซบีเรียในช่วงปลายเดือนตุลาคม – ต้นกุมภาพันธ์   ในการดึงดูดนักท่องเที่ยวมาดูและถ่ายรูป   ฝูงนกบินวนสวยงามมาก   เดิมไม่เคยมีนกนางนวลมาลงที่นี่ จนสิบปีก่อนมีนกฝูงเล็กๆ พลัดหลงมาลงที่ทะเลสาบเตียนนอกมือง    ซึ่งกว้างใหญ่ ๒๐๐ ตร. กม.   ปีต่อๆ มาจึงมากันเป็นจำนวนมาก   และมีมาที่ทะเลสาบ Green Lake บ้าง   ทางการจีนจึงล่อโดยเอาขนมปังให้มันกิน   ให้คนทำขนมปังขายในราคาถูก ให้นักท่องเที่ยวเลี้ยงนก   กลางวันฝูงนกจึงมากินเลี้ยงที่ทะเลสาบในเมือง    ตกกลางคืนจึงไปนอนที่ทะเลสาบนอกเมือง    ผมไปดูตอนเช้าเห็นมีเจ้าหน้าที่สาวๆ คอยบิขนมปังโยนเรียกนก   พอตกสายนักท่องเที่ยวก็มาดูและเลี้ยงนกมากมาย    จนบางที่ขนมปังลอยเป็นแพ คือนกคงกินอิ่มจนจุก   จำนวนนกที่มาน่าจะเป็นพัน   ความงามของนกนางนวลมี ๓ แบบ   คือแบบลอยตัวในน้ำ  แบบบินวนมารับขนมปัง และ แบบบินแตกตื่นเป็นฝูง   ผมสังเกตว่านกนางนวลมันไม่ได้แย่งขนมปังกันแบบเปะปะ   แต่มีการจัดระเบียบ ตัวที่ได้ขนมปังแล้วจะว่ายน้ำหรือบินออกไปทางซ้าย    แล้วบินเข้ามารับ ขนมปังจากทางซ้ายอย่างมีระเบียบ   ในวันที่ ๙ พ.ย. มีจำนวนนกมาที่ทะเลสาบเขียวมากขึ้น  

เจ้าหม่อมคำลือ กษัตริย์องค์สุดท้ายของอาณาจักรสิบสองปันนา ที่มีเมืองหลวงอยู่ที่เชียงรุ่ง อายุ ๘๑  ความจำยังดี   แต่ท่านบอกว่าเข่าและตาไม่ดี   เราไปที่บ้านของท่าน ซึ่งทางการจีนจัดให้ เป็นบ้าน ๓ ชั้น บริเวณสวยงาม   ก่อนเข้าไปในบริเวณ  อ. เจีย ต้องเข้าไปเซ็นชื่อขออนุญาต   บ้านที่อยู่ด้วยกันในบริเวณนี้ อ. เจียว่าจัดสำหรับข้าราชการเกษียณอายุ   อ. เจียเคยไปทำงานที่เชียงรุ่ง เมืองหลวงของสิบสองปันนา    โดยทางการจีนส่งไป เพื่อสร้างความปรองดองกับทางการจีนคอมมิวนิสต์สมัยที่ประเทศเป็นคอมมิวนิสต์ใหม่ๆ    จึงสนิทสนมกับท่านเจ้าหม่อมคำลือมาก

อ. ฉัตรทิพย์ เอาหนังสือ ประวัติศาสตร์สิบสองปันนา ฉบับพิมพ์ครั้งที่ ๒  หน้าปกใหม่ไปมอบ    อ. เจียก็เอาหนังสือของท่านเป็นภาษาจีน และ หนังสือ “คนไท ไม่ใช่คนไทย  แต่เป็นเครือญาติชาติภาษา” มอบให้   อ. เจียพูดกับท่านด้วยภาษาลื้อ ซึ่งสำเนียงหลายคำคล้ายไทยปักษ์ใต้   พวกเราพูดกับท่านด้วยภาษาไทยภาคกลาง    ผมลองพูดภาษาปักษ์ใต้ก็ดูท่านจะเข้าใจ   เราคุยกันเรื่องภาษาเป็นส่วนใหญ่

แล้วเราออกไปกินข้าวเที่ยงด้วยกัน   ที่ภัตตาคารจีนริมทะเลสาบเตียนนอกเมือง   ทำให้เราได้เห็นทะเลสาบเตียนที่มีชื่อเสียง    ใหญ่อันดับ ๖ ของจีน   มีเรือนำเที่ยว มีคนมาพักผ่อน เล่นว่าว

ลูกสาวของท่านเจ้าหม่อม ชื่อ เตาเสี่ยวฉิน (DAO Xiaqin) ทำงานที่มหาวิทยาลัยชนชาติส่วนน้อยยูนนาน (Yunnan Nationalities University)   ที่แผนกวิเทศสัมพันธ์ของ School of International Cultures   มาร่วมคุยและรับประทานอาหารด้วย   และยังทำหน้าที่เสิร์พน้ำชา  และปอกแอปเปิ้ลลูกเล็กๆ จากเสฉวนต้อนรับเราด้วย   แอปเปิ้ลนี้เนื้อ แน่น และรสดี  

ขากลับจากภัตตาคาร เราแวะร้านขายเครื่องอีเล็กทรอนิกส์ ซื้อวิทยุคลื่นสั้นและวิทยุ เอฟเอ็มคุณภาพดีของจีน ยี่ห้อ Tecsun   ผมซื้อวิทยุเอฟเอ็มมา ๑ เครื่อง ราคา ๕๓๗ หยวน

ตอนค่ำเราไปชมการแสดงของชนเผ่าพร้อมกับกินอาหาร   ที่ Yunnan Player Restaurant   โดยมีคุณใบไม้ นักวิชาการจีนที่จะทำงานวิจัยร่วมกับ ศ. ดร. ยศ สันตสมบัติ มาร่วมรับประทานอาหารด้วย   อาหารมีชื่อคือก๋วยเตี๋ยวข้ามสะพาน แต่รสชาติไม่ประทับใจ   และน้ำก๋วยเตี๋ยวก็ไม่ร้อนจัดเหมือนที่ผมเคยกินเมื่อปี ๒๕๓๖ ที่ภัตตาคารดั้งเดิม    แต่อาหารอื่นๆ อร่อยใช้ได้   การแสดงสนุกสนาน   มีการประมูล porcelain ของเก่าอายุ ๑๐๐ ปี    มีการให้แขกขึ้นไปร่วมดื่มตามวัฒนธรรมชนเผ่า   ตอนจบเขาเปิดให้แขกขึ้นไปถ่ายรูปกับนักแสดง    ที่ฮือฮาคือการแสดงอมไฟ เอาไฟลนไข่   และไต่บันไดมีดของชนชาติลีซอ   มีเผ่าเดียวที่มีการแสดงนี้   เขาให้ดื่มเหล้าก่อนไต่   วิธีไต่คือใช้แขนโหนและเท้าเหยียบใบมีดตามความยาวของเท้า    คนที่ทำหน้าที่พิธีกรแต่งตัวแบบไทเอวลาย   นอกนั้นมีเผ่านะซี  มูเชอ  โมโช (ถือผู้หญิงเป็นใหญ่)  นะซี  โลโล 

กลับมานั่งคุยที่โรงแรม   อ. ฉัตรทิพย์เล่าให้ฟังว่า ทุนเมธีวิจัยอาวุโส สกว. ช่วยให้ท่านติดต่อร่วมมือสนิทสนมกับนักวิชาการในคุนหมิง  สิบสองปันนา  และอดีตอาณาจักรดอกไม้ขาว (ฉานตะวันออก – อยู่ในจีน)  อย่างไร    ท่านประทับใจคำตอบของผม เมื่อท่านถามว่าจะต้องปรับโจทย์วิจัยให้เข้ากับเรื่องเศรษฐศาสตร์หรือไม่    และผมตอบว่าให้ทำตามที่อยากทำดีกว่า    คือให้อิสระแก่เมธี วิจัยอาวุโส ในการคิดโจทย์วิจัย   และท่านยังประทับใจ ที่ สกว. ให้ความยืดหยุ่นในการใช้เงินทุนวิจัยอย่างที่ท่านไม่เคยพบมาก่อน   รวมทั้งเป็นทุนที่ ผอ. สกว. โทรศัพท์ไปเชื้อเชิญเอง   เป็นการให้เกียรติอย่างสูง    ผมเรียนท่านว่าคำตอบที่ผมตอบเกิดจากเทวดาดลใจ   เป็นคำตอบของเทวดา ไม่ใช่ของผม เพราะจริงๆ แล้ว สกว. ไม่มีคำตอบสำเร็จรูป     

วิจารณ์ พานิช

๙ ต.ค. ๕๑  ปรับปรุง ๑๐ พ.ย. ๕๑

โรงแรม Green Lake, คุนหมิง

	1.จุดสีเขียวที่อยู่เหนือแนวไม้ประดับคือฝูกนกนางที่ลอยตัวอยู่เต็มสระ
	2.นกนางนวลลอยตัวในสระ
	3.นกนางนวลท่าบินวนเข้ามารับขนมปัง
	4.ฝูงนกนางนวลบินแตกตื่น
	5.อ.ฉัตรทิพย์ และ อ.เจีย อวดหนังสือต่อท่านเจ้าหม่อมคำลือ
	6.ที่ร้านอาหารจากซ้าย คุณจรรยา อ.ฉัตรทิพย์ คุณเตาเสี่ยวฉิน ท่านเจ้าหม่อมคำลือ และอ.เจีย
	7.ทะเลสาปเตียนฉือมีขนาดใหญ่ อันดับ 6 ของจีน แหล่งอารยธรรมอาณาจักรเตียนโบราณ
	8.ภายในภัตตาคาร  Yunnan Player Restaurant อ.ฉัตรทิพย์นั่งหันหลัง ซ้ายมือของ อ.ฉัตรทิพย์คือ คุณใบไม้ นักวิชาการจีน ที่จะทำงานร่วมกับ ศ.ดร.ยศ สันตสมบัติ
	9.การแสดงไต่บันไดมีดของเผ่าลีซอ
	10. การแสดงของเผ่าโมโช
	11.นักแสดงออกมายืนถ่ายรูปร่วมกับแขก