บันทึกประสบการณ์ : เครื่องนับเซลล์อัตโนมัติกับโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดโมโนบลาสท์
เมื่อวานนี้ (อังคารที่ 15 ม.ค.) ขณะที่ปฏิบัติงานนับแยกชนิดเม็ดเลือดขาวด้วยกล้องจุลทรรศน์อยู่ น้องยอด น้องใหม่ล่าสุดของชาวฮีมาโตของเราก็ยื่นสไลด์มาให้พี่เม่ยช่วยอ่าน 1 แผ่น
"มีเซลล์ตัวใหญ่ๆเต็มไปหมด ผมคิดว่าเป็นบลาสท์..." น้องยอดกระซิบเบาๆ (บลาสท์ หมายถึงเม็ดเลือดขาวตัวอ่อนที่ไม่ควรจะตรวจพบในกระแสเลือด นอกเสียจากว่าเป็นโรคเกี่ยวกับมะเร็งเม็ดเลือดชนิดใดชนิดหนึ่ง)
พี่เม่ยรับสไลด์มาตรวจดูคร่าวๆ ... "เอ้อ...จริงด้วยน้องยอด เซลล์ตัวเบ้อเริ่มเลยเนาะ!"
ปฏิบัติการสงสัยใคร่รู้ก็เริ่มเกิดขึ้น พี่เม่ยเริ่มจากพลิกไปดูใบรายงานผลจากเครื่องนับเซลล์อัตโนมัติก่อนว่ามีอะไรเป็นจุดสังเกตได้บ้าง
อ้อ! การกระจายของเม็ดเลือดขาวต่างไปจากปกติค่ะ (ส่วนปกติเป็นอย่างไรย้อนกลับไปดูที่ บันทึกนี้)
ตอนที่ตรวจดูแผ่นฟิล์มเลือดด้วยกำลังขยายต่ำๆ ก็เห็นความผิดปกติแล้วว่ามีเซลล์ตัวโตๆเต็มไปหมด
พอเลื่อนไปดูด้วยกำลังขยาย 1000x ก็เห็นลักษณะเซลล์ชัดเจนแบบนี้
ไม่พลาดแน่ค่ะ น่าจะเป็นเซลล์ตัวอ่อนที่ชื่อ โมโนบลาสท์ (Monoblast) ในภาวะปกติจะพบในไขกระดูก แต่ถ้าพบในกระแสเลือดอย่างนี้ก็สงสัยว่าจะเป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดโมโนบลาสท์แหงๆ
เพื่อเป็นการตรวจยืนยันว่าเป็นเม็ดเลือดขาวชนิดโมโนบลาสท์จริงๆ ก็ต้องนำแผ่นฟิล์มเลือดไปย้อมสีพิเศษเพื่อดูปฏิกิริยาเคมีภายในเซลล์กันหน่อยแล้ว ผลก็ออกมาดังนี้ค่ะ...
ย้อมเอ็นไซม์เปอร์ออกซิเดส (myeloperoxidase) ให้ผลบวกเป็นตะกอนสีน้ำตาล
ย้อมสารไกลโคเจนในเซลล์ (PAS staining) ให้ผลลบ เทียบกับเซลล์อื่นๆที่ให้ผลบวกสีบานเย็นสดใส
ย้อมเอ็นไซม์ nonspecific esterase ให้ผลบวกเป็นตะกอนสีน้ำตาลแดง ตัวนี้เป็นตัวตัดสินค่ะว่าเป็นเม็ดเลือดขาวตัวอ่อนชนิดโมโนบลาสท์...อย่างแน่นอน
ถ้าเราเริ่มต้นจากการสังเกตจากการกระจายของเซลล์ที่ตรวจวัดด้วยเครื่องนับเซลล์อัตโนมัติไว้ก่อน ก็พอจะคาดเดาได้ว่าน่าจะมีเซลล์ตัวอ่อนจำนวนมาก ส่วนจะเป็นชนิดไหนอย่างไรก็ต้องตรวจยืนยันกันตามขั้นตอนต่อไป
นับว่าเป็นประสบการณ์ที่มีข้อมูลสมบูรณ์ครบถ้วนอีกเรื่องหนึ่งทีเดียวค่ะ.....
ความเห็น (2)
รบกวนถามหน่อยคะ คือว่า พ่อป่วยเป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาว แบบเฉียบพลัน ซึ่งอายุ 66 ปีนะคะ ( ไม่ทราบว่า อาการตัวซีด ) ผลตรวจเลือด ต้องมี จำนวนเม็ดเลือดขาว กี่มากน้อยเท่าไหร่ ถึงว่าเป็นนะคะ ( ขอบพระคุณคะ )
ตอบคุณ "คนไม่รู้" นะคะ....
ผู้ป่วยมะเร็งเม็ดเลือดขาวส่วนใหญ่มักจะมีจำนวนเม็ดเลือดขาวเพิ่มสูงขึ้นในกระแสเลือด แต่จำนวนเท่าไรนั้นไม่ได้เป็นตัวบ่งชี้ว่าเป็นหรือไม่เป็น บางคนอาจมีจำนวนเม็ดเลือดขาวในกระแสเลือดต่ำกว่าปกติก็ได้ แต่กลับไปมีเพิ่มมากขึ้นในไขกระดูก
ที่สำคัญคือต้องตรวจพบเม็ดเลือดขาวตัวอ่อนจำนวนมาก ร่วมกับซีด และเกล็ดเลือดต่ำค่ะ