พัฒนาจิตผ่านการทำงานของสมอง

ได้ดูรายการโทรทัศน์ช่องหนึ่งในสัปดาห์ก่อนกล่าวถึงคำพูดอาจารย์ประเวศ วะสี  ว่า  คนเราปัจจุบันนี้มีพัฒนาการของสมองส่วนหลังเจริญขึ้นมากกว่าสมองส่วนหน้า  (สมองส่วนหลังหรือส่วนรอง เรียกว่าสมองสัตว์)  ทำให้พฤติกรรมแสดงออกของคนนิยมความรุนแรง  ก้าวร้าวมากขึ้น  ควบคุมสติไม่ค่อยจะได้ ขาดความมีเหตุผล  คิดร้าย  มุ่งร้ายต่อกัน ฯลฯ

 

        จึงเชื่อได้ว่า "สมอง" และ "จิต" มีความสัมพันธ์กันอย่างแนบแน่น
        กระบวนการทำงานของสมองส่งผลโดยตรงต่อการพัฒนาจิต

        "บุญกุศล และ ความดี"  เกี่ยวข้องกับสมองส่วนหน้า (ส่วนหลัก)
        "บาป และ ความชั่ว"     เกี่ยวข้องกับสมองส่วนหลัง (ส่วนรอง)

                        คิดดี    พูดดี  ทำดี     →  สมองส่วนหลักพัฒนา   → จิตใจสูง
                        คิดชั่ว  พูดชั่ว ทำชั่ว   →  สมองส่วนหลังพัฒนา   → จิตใจต่ำ

                หากเรามุ่งพัฒนาสมองส่วนหลักของตน นั่นย่อมหมายถึงการเป็นคนดี  มีระดับจิตใจสูง

               ความหมายอันชัดเจนและลึกซึ้งของ “คนดี” นั้น
               เรายังศึกษาได้จากความหมายในแง่มุมพุทธศาสนา หัวข้อ มรรคมีองค์ 8
              หรือหนทางอันประเสริฐ ซึ่งได้แก่

    1. สัมมาทิฐิ (Right View) มีความคิดที่ถูกต้องตามทำนองคลองธรรม เช่น
        “ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว” (ไม่ใช่ “ทำดีได้ดีมีที่ไหน ทำชั่วได้ดีมีถมไป”)
         หรือ “มีบุญคุณต้องทดแทน มีแค้นต้องอภัย” (ไม่ใช่ “มีบุญคุณไม่ทดแทน มีแค้นต้องชำระ”)
         สิ่งนี้ทำให้เรามีจิตใจมั่นคงในการทำความดี ไม่หวั่นไหวต่ออุปสรรคใดๆ
         และไม่ทำชั่วแม้ในที่ลับตาคน

   2. สัมมาสังกัปปะ (Right Thought) มีความดำริ (ความคิดเห็น) ชอบ
       หรือใฝ่ใจในทางที่ถูกที่ควร คือมีความคิดความเห็นที่จะทำจิตของตนให้เป็นอิสระ
       จากกองกิเลส เช่น พยายามรู้ตัวและไม่ปล่อยใจให้หลงเพริดไปกับรูป รส กลิ่น เสียง
       สัมผัส ไม่ผูกใจอาฆาตพยาบาทใคร ไม่เอารัดเอาเปรียบหรือเบียดเบียนผู้อื่น

   3. สัมมาวาจา (Right Speech) มีการเจรจาชอบ คือ ไม่ใช้วาจาที่เป็นพิษ เช่น ด่าทอ
       หยาบคาย นินทาว่าร้าย ยุแหย่ให้เกิดความเกลียดชังแตกแยก หรือพูดจาไร้สาระ
       สัมมาวาจาคือการเป็นคนพูดจริง ไม่กลิ้งกลอกโกหก ทั้งยังมีวาจาท่าทีสุภาพอ่อนโยน
       ซึ่งจะทำให้ผู้ที่สนทนาด้วยเกิดความยินดี อยากร่วมมือร่วมใจกันเพื่อทำ
       ความดีและมีความปิติที่ได้เสียสละเพื่อส่วนรวม

    4. สัมมากัมมันตะ (Right Action) มีการกระทำชอบ และหลีกเลี่ยงการกระทำที่เลวร้ายทั้งปวง
        เช่น ลักทรัพย์, ประพฤติผิดในกาม, ทำร้ายคน ทำร้ายสัตว์, ฆ่าคน ฆ่าสัตว์

    5. สัมมาอาชีวะ(Right Livelihood) มีการเลี้ยงชีพชอบ เลือกทำอาชีพที่ไม่ผิดศีลธรรม
       โดยเฉพาะไม่ข้องเกี่ยวกับมิจฉาอาชีวะ 5 ประการที่พระพุทธเจ้าทรงห้าม คือ
           - ขายเครื่องประหาร เช่น ปืน, ดาบ, เครื่องจับปลา, เครื่องมือดักสัตว์
           - ขายมนุษย์ เช่น จับคนเรียกค่าไถ่, จับมาเป็นทาส, ทำธุรกิจเกี่ยวกับการจัดหาโสเภณี
           - ขายสิ่งเสพติด เช่น ยาเสพติด, สุรา
           - ขายสัตว์สำหรับฆ่าทำอาหาร
           - ขายยาพิษ รวมทั้งยาฆ่าสัตว์ เช่น ยาฆ่าแมลง, ยาเบื่อหนู ฯลฯ

   6. สัมมากายานะ (Right Effort) มีความเพียรชอบ ดังพระพุทธวจนะที่ว่า
       “บุคคลจะล่วงทุกข์ได้ เพราะความเพียร” หมายถึง เป็นผู้ที่มีความพากเพียรอดทน
        และมั่นคงในการทำความดี เพิ่มพูนและรักษาคุณความดีตลอดไป

   7. สัมมาสติ (Right Mindfulness) การตั้งสติชอบ เป็นผู้ที่รู้ตัวอยู่เสมอว่าขณะนี้ตนเอง
       กำลังทำอะไร และจะทำอะไรต่อไป จะลุกเดินนอนนั่งก็รู้ตัวทั่วพร้อมอยู่เสมอ
      ไม่ปล่อยตัวปล่อยใจให้เผอเรอเลื่อนลอยไร้สติ หรือคืออะไรๆ เรื่อยเปื่อยจนจิตใจฟุ้งซ่าน

  8. สัมมาสมาธิ (Right Concentration) มีสมาธิชอบ เป็นผู้ที่ฝึกจิตให้ตั้งมั่น
      มีดวงจิตมั่นคง มีสมาธิไม่วอกแวกหวั่นไหวง่าย แม้มีเหตุการณ์ภายนอกมากระทบสัมผัส
      ก็รักษาความสงบปกติของจิตไว้ได้ แม้รอบข้างจะมีเสียงดังอึกทึกหรือมีสิ่งยั่วเย้าอย่างไร
      ก็พยายามรวบรวมสมาธิ พุ่งเพ่งแต่ในสิ่งที่ตนกำลังมุมานะโดยไม่สับส่าย
     (เช่น กำลังทำงาน อ่านตำรา เรียนหนังสือ)

     ดู "การพัฒนาสมองและจิตวิญญาณ" เพิ่มเติมได้  ที่นี่ 

 

[ครูนาย]

• เช้าวันนี้บังเอิญเห็นท่าน ว.วชิรเมธี  ในรายการโทรทัศน์ช่วงหนึ่ง 
• ท่านกล่าวว่า  คนเราเดี๋ยวนี้มีค่านิยมที่ผิดๆ อยู่ ๓ อย่าง คือ
  จับผิด  ริษยา  แตกสามัคคี
• จับผิด  ทำให้จิตใจมัวหมอง
  ริษยา  อยู่ในตระกูลโทสะ  ทำให้ใจไม่เป็นสุข ไม่อยากให้ใครได้ดี
  แตกสามัคคี  เมื่อคอยแต่จับผิด  คิดริษยาก็ทำงานด้วยกันไม่ได้
• วิธีแก้ไข คือเปลี่ยนค่านิยมมาเป็น  จับตาดู  มุทิตา  สามัคคี

[ดร. แสวง รวยสูงเนิน]

ครับ

ธรรมะ มีไว้คุยกันซะเป็นส่วนใหญ่

ครู มีไว้สอน

นักเรียน ท่องไว้ตอบข้อสอบ

พระ (บางท่าน) มีไว้เทศน์

แต่จริงๆมีไว้ปฏิบัติครับ

แต่ เราจะปรับอย่างไร

น่าคิดนะครับ

 

[ครูนาย]

สวัสดีค่ะอาจารย์

• ขอบคุณมากค่ะที่แวะมาเยี่ยม
• การปฏิบัติจะเป็นผลคงต้องเปลี่ยนแปลงที่ความคิดก่อนค่ะ
• คิดเช่นไรย่อมกระทำหรือแสดงออกเช่นนั้น
• คิดดี พูดดี ทำดี เป็นเบื้องต้นอยู่แล้วค่ะ

[agk]

ผมกำลังสนใจ เรื่องการพัฒนาสมอง เพราะต้องการพัฒนาบุคลากรของโรงเรียน ต้อง

ขอบคุณ คุณครูแจ่มใส ที่ทำให้ผมกระจ่างในเรื่องที่สนใจได้มากขึ้น ได้รับความรู้อย่างยิ่ง ถือว่าคุณครูคือครูมืออาชีพ (จิตวิญญาณครู)

หากมีโอกาสจะขออนุญาตเชิญท่านมาเป็นวิทยากร ให้คุณครูที่สะเมิง เชียงใหม่เพื่ออานิสงส์แก่เด็กดอยนะครับ

[@..สายธาร..@]

ขอบคุณ นะคะ

            แวะมาอ่านพัฒนาสมอง ค่ะ

                               มีแต่สิ่งดีๆในวันนี้...และทุกๆวัน  นะคะ

                           

                ผลไม้..ช่วยพัฒนาสมองได้...อีกทางค่ะ

[ครูนาย]

สวัสดีค่ะคุณครูagk

• ต้องขอโทษด้วยนะคะ วันก่อนที่โทรไปหา กำลังประชุมอยู่พอดี ไม่กล้าจะพูดดัง ได้แต่ฟังอย่างเดียว
• อยากจะบอกว่าไม่ได้เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านสมองอะไรเลยค่ะ เพียงแต่สนใจใคร่รู้ อ่านๆ มาบ้าง อบรมมาบ้างและก็กลัวลืมจึงขีดๆ เขียนๆ ไว้ที่ G2K นี้ ต้องการข้อมูลเมื่อไหร่ก็มาเปิดเอา ดีกว่าเก็บเป็นเอกสารค้นหาอ่านใหม่ก็ลำบากเพราะมักจะเก็บจนหายทุกที
• เอาไว้แลกเปลี่ยนเรียนรู้กันไปเรื่อยๆ ดีกว่านะคะ
• ขอบคุณค่ะ

[ครูนาย]

สวัสดีค่ะคุณสายธาร

ผลไม้น่ากินจัง ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมค่ะ