ชาติหน้ามีหรือไม่ ? (ปายาสิราชัญญสูตร) ๘

ตามนัยครั้งก่อน (คลิกที่นี้) เจ้าปายาสิทดลองว่าชีวะหรือจิตวิญญาณของคนเรานั้นมีจริงหรือไม่ ? แม้จะถูกพระกุมารกัสสปชี้ให้เห็นว่ามีอยู่จริงโดยยกความฝันขึ้นมาให้พิจารณา แต่ท้าวเธอก็ยังไม่เชื่อ เพราะเคยทดลองเรื่องนี้ โดยท้าวเธอได้ตรัสว่า...

• ข้าแต่ท่านกัสสป ! เกล้าฯ ยังเคยทดลองกับโจรร้ายที่จับมาได้ โดยนำมันไปชั่งดูน้ำหนักก่อน แล้วก็สั่งให้เอาเชือกรัดมันจนขาดใจตาย ก่อนที่เอาศพไปชั่งอีกครั้ง ผลปรากฎว่า น้ำหนักของศพของเจ้าโจรนั้นกลับหนักกว่าตอนที่มันมีชีวิตอยู่...
• เพราะเหตุนี้ เกล้าฯ จึงเชื่อว่า โลกหน้าไม่มี สัตว์ที่ผุดเกิดไม่มี ผลกรรมที่ทำดีชั่วก็ไม่มี...

ตามนัยนี้ เจ้าปายาสิคงต้องการทราบว่า น้ำหนักของจิตวิญญาณคนเรานั้นมากน้อยเท่าไหร่ แต่ผลกลับตรงข้าม กล่าวคือ แทนที่คนตายจะมีน้ำหนักเบากว่าคนเป็น ผลกลับปรากฎว่าคนเป็นมีน้ำหนักเบากว่าคนตาย ทำให้ค้นหาน้ำหนักของจิตวิญญาณไม่ได้ เมื่อวิธีการทดลองนี้ไม่ได้ผล ทำให้ท้าวเธอยังคงมั่นใจในความเชื่อเดิม...

 

ประเด็นนี้ ผู้เขียนคิดว่า แม้คนปัจจุบันก็คงยากที่จะหักล้างและอธิบายเรื่องนี้ แต่พระกุมารกัสสปก็มีความรู้หลากหลาย จึงนำบางอย่างมาหักล้างได้ โดยพระเถระได้กล่าวว่า...

• เจริญพรบพิตร ! อาตมาจะเปรียบเทียบให้ทรงสดับ เพราะผู้ฉลาดในโลกนี้นั้น อาจเข้าใจบางอย่างได้ก็โดยการเปรียบเทียบ...
• เมื่อคนเอาก้อนเหล็กที่เผาให้ร้อนกล้ามาทั้งคืน ยังมีไฟติดทั่ว แดงโชนอยู่ ชั่งดูน้ำหนัก ต่อมาจึงทิ้งก้อนเหล็กนั้นให้เย็นสนิทแล้วนำกลับไปชั่งดูน้ำหนักอีกครั้ง พระองค์ทราบหรือไม่ว่า ก้อนเหล็กนั้นจะเบากว่าหรือหนักกว่าอย่างไร ?

ท้าวเธอจึงตรัสอธิบายว่า...

• พระคุณเจ้า ! ก้อนเหล็กที่ร้อนกล้า ไฟติด แดงโชนอยู่นั้น จะมีน้ำหนักเบากว่าก้อนเหล็กที่เย็นสนิท...

 

ประเด็นนี้ผู้เขียนก็ไม่ทราบเหมือนกันว่าเหล็กร้อนมีน้ำหนักเบากว่าเหล็กเย็นหรือไม่ แต่สำหรับพระกุมารกัสสปและเจ้าปายาสินั้น ผู้เขียนคิดว่าทั้งสองท่านน่าจะมีความรู้เรื่องนี้ร่วมกันมานานแล้ว ตามที่ได้ตั้งข้อสังเกตไว้เบื้องต้นว่าพระเถระและท้าวเธอน่าจะคุ้นเคยกันมานานแล้วเพราะต่างก็มีส่วนเชื่อมโยงกับพระเจ้าปเสนทิโกศล (คลิกที่นี้)

เมื่อท้าวเธอยืนยันว่าก้อนเหล็กเย็นมีน้ำหนักมากกว่าก้อนเหล็กร้อน พระเถระจึงอธิบายว่า...

• ฉันนั้นนั่นแล บพิตร ! เพราะเมื่อใดร่างกายนี้ประกอบด้วยอายุ ไออุ่น และวิญญาณ เมื่อนั้นร่างกายนี้จะมีน้ำหนักเบากว่า อ่อนกว่า ควรแก่การงาน...
• แต่เมื่อใดร่างกายนี้ปราศจากอายุ ไออุ่น และวิญญาณ เมื่อนั้นย่อมมีน้ำหนักมากกว่า กระด้าง ไม่ควรแก่การงาน...
• ถวายพระพรบพิตร ! โดยปริยายทำนองนี้แหละ จึงอาจยังยืนยันได้ว่า โลกหน้ามีอยู่ สัตว์ที่ผุดเกิดมีอยู่ ผลกรรมดีชั่วก็มีอยู่...

 

ผู้เขียนคิดว่าข้อหักล้างเรื่องนี้ของพระเถระ เฉียบคม และลึกซึ้งยิ่งนัก แม้ไม่อาจพิสูจน์ได้ก็ตาม ทำให้การทดลองของเจ้าปายาสิในเรื่องนี้ต้องตกไปอีกแล้ว (5 5 5...)

อย่างไรก็ตาม ท้าวเธอจัดว่าเป็นนักทดลองชั้นเลิศ ยังมีวิธีการทดลองอย่างอื่น ที่จะมายืนยันความเชื่อของความพระองค์ได้ ซึ่งผู้เขียนจะนำมาเล่าในตอนต่อไป...