เด็กปฐมวัยกับการฝึกศิลปแห่งสันติวิธี “ไอคิโด”
“เจ็บไหมลูก นี่หัวชนกันเพราะไม่ฟังครูสอน เราก็ผิดทั้งคู่ ไม่ต้องโกรธกันนะ คราวหลังต้องเชื่อครูนะลูกนะ” ผมบอกลูกชายวัยสามขวบกว่าที่กำลังน้ำตาตกเพราะเด็กรุ่นพี่อายุห้าขวบมาแหย่กันขณะที่ผมกำลังนำพวกเขาฝึก
ผมไม่ให้ใครเขาไปโอ๋ แต่ลูบหัวเขาเบาๆแล้วสอนด้วยน้ำเสียงเรียบๆ เจ้าตัวเล็กสะอึกสะอื้นอยู่สักพัก ก็เต็มใจมาฝึกต่อ
“โกรธพี่เขาไหม” ผมถาม เขาส่ายหน้าแทนคำตอบ ไม่ถึงห้านาทีดีเขาก็กลับมายิ้มหัว และฝึกต่อได้อีก
ปิดเทอม ที่ปางมะผ้าเราได้สมาชิกมาฝึกไอคิโดเพิ่มอีกสามราย แต่ละคนรุ่นซูเปอร์จูเนียร์ทั้งนั้น มีหกขวบ ห้าขวบ และสามขวบครึ่ง อย่างละคน ลูกชายผมเล็กกว่าใครเพื่อน
จะว่าไป ผมก็ได้รับแรงบันดาลใจในการฝึกไอคิโดแก่เด็กปฐมวัยนี่มาจากท่านอาจารย์ชัยสวัสดิ์นะครับ ถ้าใครจำได้ งานไอคิโดสัมพันธ์ครั้งล่าสุด จะเห็นว่ามีเด็กชายรุ่นจิ๋วอายุมาฝึกด้วย ถ้าจำชื่อไม่ผิดชื่อน้องวิคเตอร์เป็นหลานอาจารย์ชัยสวัสดิ์นะครับ อายุแค่สามขวบเอง น่าทึ่งมาก
ทีแรกผมก็ไม่คิดจะสอนลูกตอนนี้หรอกครับเพราะเขายังเล็ก พอดีพี่สาวของภรรยามีลูกชายวัยห้าขวบอยู่หนึ่งคน เขาชอบมาดูผมฝึกซ้อมกับเด็กวัยรุ่นที่บ้าน แกก็ไปขอแม่อยากให้ผมฝึกให้ แม่แกก็มาขอผมอีกที ผมก็มานึกถึงน้องวิคเตอร์ ทางเราเด็กอายุมากกว่าก็น่าจะฝึกได้นะ และถ้าจะฝึกเด็กเล็กก็น่าจะมีสักสองสามคนจะได้ฝึกเป็นเพื่อนกัน ลูกของพี่สาวแฟน ลูกชายผม และลูกชายเด็กข้างบ้านปกติก็เป็นเพื่อนเล่นกันทุกวันอยู่แล้ว
งั้นช่วงเย็นก็มาฝึกไอคิโดกันเลยท่าจะดี แจ่จะฝึกยังไงดีนะ
ทีแรกผมก็นึกไม่ออก จะแยกฝึกดีไหม มาคิดดูแล้ว ยาก ผมไม่สามารถแยกเด็กแต่ละรุ่นออกฝึกแยกกันได้ครับ เพราะคนฝึกก็น้อย ผมเองก็มีเวลาฝึกให้เฉพาะช่วงเย็นประมาณสองชั่วโมง ก็จำต้องฝึกรวมกันตั้งแต่เด็กสามขวบเศษไปจนถึงผู้ใหญ่ แต่ด้วยจำนวนคนฝึกไม่มาก ประมาณ 3-8 คน ก็พอจะดูแลได้ทั่วถึง
น่าจะได้ฝึกให้รุ่นพี่ดูแลรุ่นน้องและรุ่นจิ๋วไปในตัวด้วย เสียเวลาหน่อย แต่ก็ถือเป็นการฝึกให้มีจิตใจเป็นไอคิโดอย่างหนึ่ง
คนฝึกไอคิโดนี่ต้องไม่เห็นแก่ตัว ไม่เห็นแต่จะเอาวิชา ต้องเอาคนด้วย ต้องช่วยให้คนอื่นๆพัฒนาไปพร้อมกันกับเรา ถึงตอนนี้แล้วนึกถึงโอวาทของอาจารย์ฮัตโตริตอนที่ท่านเมตตามาช่วยฝึกให้เด็กๆที่ปางมะผ้า ท่านอวยพรว่า “ขอให้ช่วยดูแลคู่ฝึกของเราด้วย”
กลับมาที่การฝึกต่อนะครับ การฝึกไอคิโดแก่เด็กปฐมวัยนี่ผมก็เป็นมือใหม่ซิงๆ ไม่เคยไปเข้าคอร์สอบรมที่ไหน โชคดีที่ไม่กี่สัปดาห์ก่อน อาจารย์สมบัติ
ตาปัญญา อาจารย์ที่ปรึกษาชมรมไอคิโด มช.ส่งไฟล์คู่มือการสอนไอคิโด (Coaching Handbook) จาก The British Aikido Board มาให้ ผมอ่านดูบ้าง โดยเฉพาะในบท Children and Young People ก็นำมาปรับใช้ จนวันนี้สอนพวกเขามาได้ยี่สิบครั้งแล้ว ก็ยังต้องเรียนรู้ต่อไปอีกไม่รู้จบ ถือเป็นมลฑลแห่งความรู้ใหม่ที่ผมได้รับจากเด็กๆ
ผมไปกางตำราเรื่องเด็กปฐมวัยมาอ่านเพิ่มเติม ก็พบว่า เด็กปฐมวัยต้องการพัฒนาทักษะการใช้มือ ใช้กล้ามเนื้อส่วนต่างๆ ทักษะตากับมือประสานสัมพันธ์กัน เด็กเหล่านี้ต้องการความพึงพอใจในสิ่งที่ทำได้และได้ทำ จนเกิดความสุขสงบภายใน เกิดความภาคภูมิใจในตนเองและเห็นคุณค่าของตน ผมก็เลยนำมาเป็นฐานคิดหลักการฝึกสำหรับเด็กปฐมวัยสำหรับผมนั้น คือ “คุณธรรม สนุกและปลอดภัย” จริงๆคือเน้นปลูกฝังคุณธรรมนะครับ ผ่านการเรียนรู้ด้วยการเล่น เพราะเด็กในวัยนี้เรียนรู้ผ่านการเล่นเป็นหลัก แต่ให้เขารู้ขอบเขต และทำในระดับที่เหมาะสม
แต่ธรรมชาติของเด็กๆคือมักซุกซน อยู่ไม่นิ่ง อันนี้เราก็ต้องจับจุดเขาแล้วหาทางสร้างกติการ่วมกับเขา เช่น ให้เขาได้แสดงเดี่ยวๆบ้าง และให้ทุกคนปรบมือให้ แต่ต้องพยายามไม่สร้างให้เขารู้สึกชิงดีชิงเด่น แข่งขันกับคนอื่นด้วย ถ้าเขาทำได้ดีก็จะถือเป็นความสำเร็จร่วมของทุกคน ถ้าใครทำได้ไม่ดี หรือฝ่าฝืนกติกาทุกคนก็ต้องหาทางช่วยกัน ไม่โทษกัน บางวันเราก็มีเลี้ยงขนม เปลี่ยนท่าซ้อมให้สนุกๆบ้าง เด็กๆก็จะตื่นเต้น
มีหลักความปลอดภัยนิดหน่อย ที่เรียนรู้มาคือ อย่าปล่อยให้เด็กเล็กอยู่บนเบาะโดยไม่มีผู้ใหญ่ดูแล และต้องมีผู้ใหญ่นั่งขนาบข้างหรือคั่นกลางระหว่างเด็กเล็กเสมอเพื่อป้องกันเด็กเล่นกัน หรือผลุนผลันออกมาเวลาซ้อม ทั้งต้องคอยระวังภัยให้เด็กด้วย เพราะเวลาสาธิต บางทีผู้ใหญ่ที่เป็นอุเกะหรือผู้เข้าโจมตีก็อาจล้มไปโดน หรือเด็กอาจจะยื่นแขนขาออกมา ทำให้บาดเจ็บได้ อีกอย่าง ครึ่งชั่วโมงก็เพียงพอสำหรับสมาธิและสมรรถภาพร่างกายของพวกเขา ที่เหลือพวกเด็กโต กับรุ่นพี่ๆก็ฝึกต่อ
เราไม่คาดหวังให้เด็กตัวเล็กๆแค่นี้เก่งไอคิโดนะครับ แต่อยากให้เขารักไอคิโดมากกว่า เมื่อปลูกต้นรักได้ตั้งแต่เขายังเป็นปฐมวัย คือศูนย์ถึงหกขวบ ซึ่งเป็นวัยสำคัญในการสร้างบุคลิกและนิสัยส่วนใหญ่ของชีวิตได้แล้ว ความทรงจำดีๆเกี่ยวกับไอคิโดจะติดตรึงใจเขาไปอีกนานเท่านาน และหากพวกเขาพ้นปฐมวัยไปแล้วยังได้รับการบ่มเพาะทักษะอย่างต่อเนื่อง วิถีแห่งสันติภาพ ความรัก และความกลมกลืนก็จะตามมาเอง
ผมเชื่ออย่างนั้น และกำลังพิสูจน์ความเชื่อนี้ครับ
ใน สโมสรผู้นำเยาวชนเพื่อการศึกษาและพัฒนาชุมชน จังหวัดแม่ฮ่องสอน
ความเห็น (3)
- Nong Omsin is a good boy and he has a good EQ while you're a good father too. I really appreciate your teaching.
chris Yantasath
ขออนุญาติโพสท์เว็บหน่อยคับ เพิ่งทำเสร็จ
ยังไงช่วยกันติชม หรือคอมเม้นท์ด้วยนะครับ
ขอบคุณครับ
ขอบคุณคุณ Chris มากครับที่แนะนำเว็บดีๆมาให้ และขอบคุณที่ให้เกียรติโพสต์คลิปการแสดงไอคิโดที่แม่ฮ่องสอนในเว็บด้วย ดูแล้ว มีกำลังใจที่จะช่วยกันเผยแพร่ไอคิโดต่อไปจริงๆ อนึ่ง อยากให้โพสต์คลิปการสาธิตโดยอาจารย์ฟูกากูซาเยอะๆครับ คนที่อยู่ ตจว. จะได้มีต้นแบบเผื่อไปสอบเลื่อนสายด้วย ขอบคุณครับ