ถ้าเปรียบดวงอาทิตย์เป็น 'นักร้องลูกทุ่ง' แล้วไซร้ กลุ่มดาวของแต่ละเดือนก็จะเป็น 'หางเครื่อง' ซึ่งคอยเต้นอยู่ฉากหลัง พอขึ้นเดือนใหม่ นักร้องคนเดิมก็จะเปลี่ยนหางเครื่องชุดใหม่ อย่างนี้เรื่อยไปจนครบ 12 ชุด ใน 1 ปี
บทความนี้กำลังอยู่ในระหว่างการปรับปรุง!
ข้อคิดเห็นจาก อ.อัฐ พงศธร กิจเวช : จาก FB
ได้อ่านบทความของอาจารย์ชิวเรื่อง "ดวงอาทิตย์ย่างเข้าสู่ราศีเมษ"
http://gotoknow.org/blog/science/89983 แล้ว ผมมีความคิดเห็นเพิ่มเติมเกี่ยวกับคำว่า "กลุ่มดาวราศีเมษ" ขออนุญาตยกข้อความของอาจารย์สิงห์โต ปุกหุต ในหนังสือ แนะดูดาวฤกษ์อย่างง่ายใต้ฟ้าเมืองไทย พิมพ์ปี 2532 หน้า 13
"คำว่าราศีมีความหมายว่า 'กองหรือเขต' ที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ได้ 30 องศา มิใช่ผ่านดาวฤกษ์แต่ละกลุ่ม เพราะกลุ่มนั้นมีเขตไม่แน่นอนเหมือนราศี จึงไม่ควรเรียกปะปนกัน ดังที่ชอบเรียกกันว่า 'กลุ่มดาวราศีเมษ' นั้นไม่ถูกต้องนัก ถ้าเรียกแยกกันว่ากลุ่มดาวเมษ หรือราศีเมษจะได้ความหมายถูกต้องกว่า"
ช่วงสงกรานต์แต่ละปี เราคงจะคุ้นเคยกับคำกล่าวที่ว่า
"ดวงอาทิตย์ย่าง (หรือยก) เข้าสู่ราศีเมษ ..."
ซึ่งฟังเผิน ๆ เหมือนเป็นแค่โหราศาสตร์ (อย่างเดียว) แต่จริง ๆ แล้วคำกล่าวนี้มีเบื้องหลังน่าสนใจไม่น้อยเลย
ใครๆ ก็รู้ว่า การที่โลกหมุนรอบตัวเองครบ 1 รอบ ทำให้ดูเหมือนว่าดวงอาทิตย์ขึ้นและตกใน 1 วัน แต่โลกยังโคจรรอบดวงอาทิตย์อีกด้วย ซึ่งถ้ามองจากโลกก็จะดูเหมือนว่า ดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ผ่านกลุ่มดาวต่าง ๆ จนครบ 1 รอบ ในเวลา 1 ปี โดยเส้นทางที่ดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ไปบนท้องฟ้านี้มีชื่อเรียกอันแสนไพเราะว่า เส้นสุริยวิถี หรือ อีคลิปติก (ecliptic)
ตามแนวเส้นสุริยวิถีนี้เอง ปราชญ์ทั่วโลกได้พร้อมใจกันแบ่งกลุ่มดาวออกเป็น 12 กลุ่ม ซึ่งเป็นที่มาของเดือนทั้ง 12 เดือน โดยดวงอาทิตย์จะค่อยๆ เคลื่อนที่ไปเรื่อยๆ และจะเข้ามาอยู่ในกลุ่มดาวประจำเดือนนั้นๆ ประมาณวันที่ 15 ของเดือน
ถ้าเปรียบดวงอาทิตย์เป็น 'นักร้องลูกทุ่ง' แล้วไซร้ กลุ่มดาวของแต่ละเดือนก็จะเป็น 'หางเครื่อง' ซึ่งคอยเต้นอยู่ฉากหลัง พอขึ้นเดือนใหม่ นักร้องคนเดิมก็จะเปลี่ยนหางเครื่องชุดใหม่ อย่างนี้เรื่อยไปจนครบ 12 ชุด ใน 1 ปี
'หางเครื่อง' ทั้งหมด (ดาวทั้ง 12 กลุ่ม) หรือ จักรราศี นี่จำง่าย ๆ ว่าเริ่มตั้งแต่เดือนเมษายน (แกะ) ไล่เรียงกันไปจบที่เดือนมีนาคม (ปลาคู่) ดังนี้
แกะ-วัว-คนคู่-ปู-สิงโต-หญิงสาว-คันช่าง-แมงป่อง-ธนู-แพะทะเล-คนแบกหม้อน้ำ-ปลาคู่
เดือนใดหรือราศีไหน พวกเราคนไทยไล่ได้ไม่ยากเลยใช่ไหมครับ
ส่วนฝรั่งนั้นดูภาพรวม แล้วบอกว่าเป็นสิ่งมีชีวิตตั้ง 11 อย่าง (สัตว์ 7 คน 4) แต่ไม่มีชีวิตแค่อย่างเดียว คือ คันชั่ง (ราศีตุล) จึงไม่น่าแปลกใจที่ฝรั่งเรียก จักรราศี ว่า โซดิแอก (zodiac) ซึ่งมีรากศัพท์แปลว่า สิ่งมีชีวิต (living being)
(หากสนใจรายละเอียดเกี่ยวกับ Zodiac เพิ่มเติม โปรดอ่าน Signs of the Zodiac (1) และ Signs of the Zodiac (2) ของอาจารย์ lioness)
ถ้าพูดแบบง่าย ๆ วันมหาสงกรานต์ของไทย จึงเป็นวันที่ดวงอาทิตย์โคจรเข้าสู่กลุ่มดาวราศีเมษนั่นเอง
อย่างไรก็ดี แค่นี้ยังไม่ครบ เพราะในทางโหราศาสตร์ของไทย ยังแบ่งดาวฤกษ์ออกเป็น 27 กลุ่ม เรียกว่า 27 นักษัตร โดยนักษัตรที่ 1 หรือฤกษ์ที่ 1 คือ อัศวินี (หรืออัสยุช) หรือ ดาวม้า (หรือดาวคอม้า หรือดาวหางหนู) ก็มีจุดเริ่มต้นที่ราศีเมษเช่นเดียวกัน
นั่นคือ วันมหาสงกรานต์จึงเป็นวันมหาฤกษ์ที่ดวงอาทิตย์ปรากฏโคจรเข้าสู่กลุ่มดาวราศีเมษ ณ จุดฤกษ์อัศวินี นับเป็นมงคลถึง 2 เด้ง เพราะมาทั้งแกะ (เมษ) & ม้า (อัศวินี) ตัวใหม่เอี่ยมอ่อง!
สุขสันต์เทศกาลสงกรานต์ครับ! :-D