จุดธูปหรือเทียนก่อน
เรื่องเล็กๆ น้อยๆ เกี่ยวกับพิธีกรรมมีมากมาย สำหรับผู้รู้หรือผู้ไม่สนใจก็อาจปล่อยให้ผ่านไป แต่ผู้ไม่รู้หรือผู้สงสัยก็อาจนำมาถกเถียงเป็นเรื่องราวได้... ดังเช่นวันก่อน อาจารย์เจียมมาเยี่ยมแล้วก็ถามว่า มีผู้สนใจและต้องการเหตุผลรองรับเรื่องการจุดธูปเทียน ผู้เขียนก็เล่าให้ฟัง ท่านว่าเรื่องนี้ก็นำไปเขียนในบล็อกได้ จึงนำมาเล่าไว้เผื่อบางคนอาจสนใจ...
โดยปกติรับรู้กันว่าให้ จุดเทียนก่อนจุดธูป โดยอ้างเหตุผลว่า ธรรมเกิดก่อนพระพุทธเจ้า และพระพุทธเจ้าก็เคยตรัสว่า แม้พระพุทธเจ้าทุกพระองค์ก็ทรงเคารพธรรม... ข้ออ้างอีกอย่างหนึ่งก็เพราะ สมัยก่อนไฟเป็นสิ่งที่ทำให้ติดขึ้นยาก ดังนั้น จึงจุดเทียนก่อนเพื่อจะได้หล่อเลี้ยงไฟไว้ จะได้จุดธูปได้ง่าย...
แต่บางมติบอกว่า จุดธูปก่อนก่อนจุดเทียน โดยอ้างเหตุผลว่า พระพุทธเจ้าตรัสรู้ธรรม จริงอยู่ว่าพระธรรมมีอยู่ก่อน แต่ถ้าพระพุทธเจ้าไม่ตรัสรู้และทรงนำมาเผยแพร่แล้ว แม้พระธรรมจะมีอยู่ก็ไร้ความหมาย ดังนั้น ต้องจุดธูปก่อน... มตินี้ยังโต้แย้งว่า ที่เค้าว่าจุดเทียนก่อนนั้น หมายถึงจุดเทียนชนวนก่อนที่จะมาจุดธูป ถ้าไม่มีเทียนชนวนก่อนก็ไม่อาจจุดธูปได้....
ตามความเห็นของผู้เขียน ความเห็นทั้งสองก็พอฟังได้ทั้งนั้น... ส่วนแนวทางปฏิบัติ ใครจะจุดธูปหรือจุดเทียนก่อนก็ได้ เลือกเอาเองตามความพอใจ (ส่วนพวกที่เถียงกันนั้น ให้เค้าเถียงกันเถอะ อย่าไปเถียงกับพวกเค้าเลย...)
.........
บางคนอาจไม่เข้าใจว่าเรื่องอะไร จึงขอขยายความย้อนหลังเล็กน้อย ในการบูชาพระรัตนตรัยนั้น จะมี ธูป เทียน และดอกไม้....
ธูป ใช้บูชาพระพุทธเจ้า นิยมใช้ธูป ๓ ดอก เพราะพระพุทธคุณโดยย่อนั้นมี ๓ กล่าวคือ พระปัญญาคุณ พระบริสุทธิคุณ และพระมหากรุณาฺคุณ... แต่ถ้าธูปเยอะก็อาจจุด ๙ ดอกก็ได้ เพราะพระพุทธคุณโดยพิสดารนั้นมี ๙ ประการ... โดยส่วนตัวผู้เขียนก็จุด ๓ ดอกบ้าง ๙ ดอกบ้าง ดูจำนวนธูปหน้าพระเป็นเกณฑ์
(ต่างจากบูชาศพ นิยมจุดธูปดอกเดียว โดยอ้างว่า หนึ่ง นั่นคือ เกิดหนเดียวตายหนเดียว... แต่บางคนก็จุด ๒ ดอก โดยอ้างว่า มีเกิดมีตาย)
เทียน ใช้บูชาพระธรรม นิยมจุด ๒ เล่ม เพราะ ปาพจน์ คือคำสอนที่เป็นประธานของพระพุทธเจ้านั้นแยกออกเป็น ๒ ได้แก่ ธรรม และ วินัย ... แต่บางท่านก็อาจจุด ๖ เล่ม เมื่อมีเทียนเหลือเฟือ โดยอ้างว่าพระธรรมคุณมี ๖ ประการ...
และ ดอกไม้ ใช้บูชาพระสงฆ์
ซึ่งมิใช่ปัญหา ปัญหาก็คือ เมื่อจะเริ่มพิธีกรรมนั้น
จะจุดธูปหรือเทียนก่อน... ซึ่งมี ๒ มติ กล่าวคือ
จุดเทียนก่อนเพราะพระธรรมเกิดก่อน และ
จุดธูปก่อนเพราะพระพุทธเจ้าทรงค้นพบพระธรรม
ความเห็น (22)
- กราบนมัสการพระคุณเจ้า ค่ะ
- ห่างหายไปนาน พระคุณเจ้า คงสบายดีนะคะ
- หนูก็ย่งๆๆๆๆ ด้วยภารกิจงานยุ่งเหยิง มาก ๆๆ ค่ะ
- มาเรียนรู้เรื่องการจุดธุป จุดเทียน ค่ะ
- ด้วยความเข้าใจเช่นนั้นจริง ๆ ว่า เราจะต้องจุดเทียนก่อน เพราะจะได้เป็นชะนวนให้มีไฟ เพื่อใช้ประโยชน์อย่างอื่นได้มากมาย ค่ะ
- แต่จริง ๆแล้ว ไม่ได้คิดถึงว่า พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ หรอกค่ะ
- แต่ยึดมั่น ถือมั่น คือ เมื่อพร้อมทั้งธูป และเทียน ก็สวดมนต์ตามธรรมเนียมประเพณี ที่นับถือปฏิบัติมาค่ะ
- ขอบพระคุณค่ะ
กราบนมัสการพระคุณเจ้าคะ
ดิฉันได้รับความรู้ ความเข้าใจเรื่องจุดธูป เทียน เยาวชนทั้งหลายคงได้รับทราบอย่างถ้วนหน้า และมีข้อสงสัยว่าบางครั้งไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์แต่ละองค์จะมีการจุดธูป ต่างกัน เช่น ไหว้เสด็จพ่อร.5 ไหว้พระพรหม ไหว้เจ้าที่ของประเพณ๊จีน ท้าวโลกบาล ฯลฯ ทั้งนี้ที่มาของเรื่องเหล่านี้มี่บันทึกไว้ในพระไตรปิฏก หรือ อย่างไร เจ้าคะ
นมัสการพระคุณเจ้าค่ะ
คำว่า ธูป ( บาลีใช้ ธูป ทับศัพท์) และ เทียน (บาลีใช้ ทีป) มีอยู่ในคัมภีร์ แต่การจุดธูปเทียนนั้น ไม่เคยเจอในคัมภีร์...
การจุดธูปเทียนเพื่อบูชาฯ คิดว่าน่าจะมีมานานแล้วเพราะมีอยู่ทั่วโลก และเป็นเรื่องค่านิมท้องถิ่นที่ทำตามๆ กันมา ซึ่งก็อาจเหมือน คล้ายคลึง หรือแตกต่างกันบ้าง...
เจริญพร
นมัสการครับท่าน BM.chaiwut
ก็เป็นสิ่งที่ไม่ค่อยได้นำมาคิด...ลองคิดดูก็น่าปวดหัวเหมือนกัน...เหมือนไก่กับไข่ใครเกิดก่อนกัน...ยังคิดไม่ออกจนบัดนี้
นมัสการครับ
มีศัพท์บาลีว่า กถํกถี แปลว่า ผู้มีปกติกล่าวว่าอย่างไร นั่นคือ ชอบสงสัยแล้วค้นหาเหตุผล ซึ่งก็มีอยู่ทุกเรื่องทุกวงการนั่นแหละ ที่มักนำเรื่องเล็กๆ น้อยๆ มาถกเถียงกัน...
เจริญพร
นมัสการพระคุณเจ้า
มักได้ยินเขาพูดว่า บูชาพระด้วย ธูป-เทียน-ข้าว-ตอก-ดอกไม้
แต่เวลาไช้ปฎิบัติการเทียนมาก่อน
ส่วนว่าข้าวตอกก็มีเห็นและพูดถึงกันอยู่ แต่ดอกไม้ไม่ค่อยได้ยินใครเอ่ยถึง
อย่าให้ดอกไม้อาภัพเหมือนน้ำตาล(เวลาทำพริกเกลือส่วนผสมน้ำตาลมากสุดแต่มักไม่มีไครเอ่ยชื่อ)
อยากให้ความสำคัญกับดอกไม้เพราะดอกไม้คือสิงมีชีวิตในบรรดาสิ่งของที่นำถวาย
คนแต่แรกหรำเหร่อเขามี คาถาในการเชิญดอกไม้ไปถวายพระ ดังนี้
////////เจ้าดวงเอ่ย เจ้าดวงมาลา
/////ไปวัดด้วยข้า ไปทำบุญด้วยกัน
/////เด็ดเจ้าวันนี้ จะไปสู่สวรรค์
/////ไปทำบุญด้วยกัน เถิดเจ้าดวงมาลา////
ดอกไม้ก็มีความสุข คนเด็ดก็มีความสุข พระก็มีความสุข ไปสู่สิ่งดีดีในชีวิต
- เจ้าดวงเอ่ย เจ้าดวงมาลา
- ไปวัดด้วยข้า ไปทำบุญด้วยกัน
- เด็ดเจ้าวันนี้ จะไปสู่สวรรค์
- ไปทำบุญด้วยกัน เถิดเจ้าดวงมาลา
- บังหีมเอ่ย บังหีมคนดี
- ความเห็นวันนี้ ดอกสร้อยมาลา
- เป็นเกร็ดความรู้ ล้ำค่าหนักหนา
- ว่างว่างเชิญมา นะบังหีมคนดี
เจริญพร
นมัสการพระอาจารย์
"...ตามความเห็นของผู้เขียน ความเห็นทั้งสองก็พอฟังได้ทั้งนั้น... ส่วนแนวทางปฏิบัติ ใครจะจุดธูปหรือจุดเทียนก่อนก็ได้ เลือกเอาเองตามความพอใจ (ส่วนพวกที่เถียงกันนั้น ให้เค้าเถียงกันเถอะ อย่าไปเถียงกับพวกเค้าเลย...)......"
เห็นด้วยครับ
จะจุดธูปหรือเทียนก่อน
พิธีกรบางท่าน ก็เลย ขอเชิญประธานจุด เทียนธูป
แถมบางท่านยังพิถีพิถัน ปักธูปเรียง 3 ดอก แล้วจะจุดดอกไหนก่อน
พิธีกรรมถือมาก บางทีก็หนัก วางเสียบ้าง ก็ท่าจะดีนะขอรับ
กราบนมัสการพระอาจารย์
ได้ยินทั้งจุดธูปเทียนและจุดเทียนธูป แต่เวลาที่ทำหน้าที่พิธีกร จะใช้ว่าจุดธูปเทียน..ด้วยเคยชินในการพูดหนึ่ง คนฟังเคยชินในการฟังหนึ่ง ส่วนคนจุดก็เคยชินในการจุดเช่นกัน ไม่ว่าจะเชิญให้จุดอะไรก่อน เห็นคนจุด จุดเทียนก่อนทุกครั้งไป...นมัสการมาด้วยความเคารพ
- แม้นานๆ อาจารย์หมอจะฝากรอยจารึกไว้ แต่ความเห็นของอาจารย์หมอยังคมเสมอ...
10. คุณครู วรางค์ภรณ์ เนื่องจากอวน
-
พิธีกรรมมักจะทำไปตามที่เคยเห็นมา ต่อมาก็กลายเป็นความเคยชิน และความเคยชินนี้เอง กลายมาเป็นความถูกต้อง...
เจริญพร
นมัสการ พระอาจารย์ครับ
กระผมเป็นพิธีกรมาหลายงานก็เชิญประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย ทั้งนั้น เคยถามอาจารย์ที่สอนภาษาไทยท่านว่า คำว่า "เชิญจุดธูปเทียน"เป็นคำพูดที่ใช้ได้และน่าฟังกว่าเทียนธูป ถึงแม้ว่าจะจุดเทียนก่อนธูปก็ตาม
ส่วนคาถาเด็ดดอกไม้คุณย่ากระผมสอนไว้ดังนี้
นางคันธ์มาลาแก้ว ออกจากต้นแล้ว คลาดแคล้วผายผัน
ไปสู่พระพุทธ ไปสู่พระธรรม์ พระสงฆ์ทั้งนั้น ทำบุญด้วยกัน ขึ้นหวัน นิพพานแก้ว
นมัสการครับ
เรื่องของการจุดธูปหรือเทียนก่อน ตามความคิดของผมนะครับ ผมขออนุญาตออกความคิดว่าน่าจะมาจากความคิดของ "คนมากเรื่อง" (ถ้าไมใช่ก็ขออภัยครับ)
นั่นคือชอบคิดเล็กคิดน้อยในเรื่องพิธีกรรม เพื่อให้ดูว่าตัวเองเป็นผู้รู้จริงในเรื่องพิธกรรม เพื่อให้คนเขาศรัทธา
ที่ผมพูดอย่างนี้ เพราะผมเห็นหลายๆอย่างครับเกี่วยกับพิธีกรรม ที่เป็นประเด็นจุกจิกเล็กน้อยที่มักจะมีผู้ชอบตีความกัน
ถ้ามีผู้รู้คนเดียวก็พอทนครับ แต่บางทีงานเดียวมีผู้รู้หลายคนครับ คนนั้นบอกบวก คนนี้ให้ลบ คนนั้นบอกคูณ คนโน้นบอกหาร และคนที่บอกแต่ละคน ต่างก็พยายามหาเหตุผลอันศักดิ์สิทธิ์มาสร้างความถูกต้องให้กับคำพูดของตัวเองด้วยกันทั้งนั้น
เป็นที่น่ารำคาญและสับสนวุ่นวายมากครับ ว่าจะเอาอย่างไรกันแน่
ผมคงจะไม่ยกตัวอย่างนะครับ ว่าเป็นพิธีกรรมเรื่องอะไรนัก ประเดี๋ยวจะเป็นประเด็นให้วุ่นวายอีก
บันทึกนี้เป็นแค่ความคิดเห็นนะครับ ความจริงอาจจะไม่ใช่อย่างที่ผมว่ามาก็ได้
ขอบคุณครับ
นมัสการครับ ที่ผมหายไปนานเพราะงานเยอะครับ
- นางคันธ์มาลาแก้ว ออกจากต้นแล้ว
- คลาดแคล้วผายผัน ไปสู่พระพุทธ
- ไปสู่พระธรรม์ พระสงฆ์ทั้งนั้น
- ทำบุญด้วยกัน ขึ้นหวันนิพพานแก้ว
- ธูปเทียนดอกไม้แพร้ว ทูลหัวขึ้นแล้ว
- ตามคำโบราณ บูชาพระพุทธ
- บูชาพระธรรม พระสงฆ์มนต์ขาน
- วางไว้บนพาน มุ่งนิพพานเพริศแแพร้ว
เจอร้อยกรองโบราณเมื่อไหร่ ก็ต้องมีการเลียนแบบไว้เล็กน้อย (5 5 5...) อาจารย์มีความรู้และประสบการณ์ น่าจะเจียดเวลาเขียนเล่าไว้เป็นวิทยาทานบ้าง...
...........
- 5 5 5 5 5 5 . . .
ท่านรองฯ ว่ามานั้น ถูกต้องแล้ว อาตมาเจอหลายครั้งหลายคราว จนเลยความเบื่อไปนานแล้ว...
ตอนบวช ๕-๖ พรรษาแรก ได้ไปสวดสะเดาะเคราะห์ ซึ่งมีหมอพิธีที่เป็นชาวบ้านมาทำพิธี หมอพิธีท่านนี้ นั่งโม้ระเบียบพิธี อวดสรรพคุณและอิทธิฤทธิ์ต่างๆ ของท่าน อยู่เกินชั่วโมง... อาตมายังเป็นพระผู้น้อย ก็ทนฟังไป ไม่รู้สึกมีอารมณ์ร่วมกับเรื่องที่ท่านหมอพิธีเล่า จึงรู้สึกเบื่อสุดๆ (แต่เจ้าภาพที่เชิญมา รู้สึกว่ามีส่วนร่วมกับเรื่องที่เล่า เห็นฟังอย่างตั้งอกตั้งใจ...)
อาตมาจึงหันไปถามเพื่อนสหธัมมิกรุ่นอาวุโสที่นั่งข้างๆ ท่านก็เล่าว่า หมอพิธีก็เป็นอย่างนี้แหละ เกือบทุกหมอเหมือนกันหมด ถ้าไม่เกรงใจเจ้าภาพ อาจารย์ท่านก็คงไม่มา...
เรื่องทำนองนี้ บางพวกก็อาจคิดว่าไร้สาระ แต่บางพวกก็สนใจ หรือบางพวกก็เข้าข่ายยึดติดไปเลย...ท่านรองฯ เจออีกเมื่อไหร่ ถ้ารู้สึกว่าเบื่อหรือเซ็งเต็มที่กับเรื่องทำนองนี้ ก็ให้นึกถึงคำของท่านพุทธทาสว่า โลกนี้ มีแต่คนบ้า ! ก็อาจคลายเครียด กลับมารู้สึกขำๆ ได้บ้าง... (5 5 5)
..........
หมาขี้เรื้อน
ตามความคิดผม อะไรก็ได้ทั้นั้นที่สำคัญทำเพราะอะไร ทำแล้วได้หรัยมั่ง ธุปเทียนสว่างแต่ใจมืดก็หมดความหมาย พีธีรีตรองบางอยางมีไว้เตรียมความพร้อมเท่านั้น แต่สมัยนี้ยึดติดพีธีกรรมเลยเข้ามิถึงแก่น ทีวัดผมท่านมหาวิชิตท่านมิค่อยเน้นพิธีกรรมเลยท่านว่าถ้าทำแล้วเข้าใจสบายใจก็ทำไป ถึงมิทำก็ไม่เสียหาย แม้เวลาเทศน์ท่านก็มิเคยนั่งธรรมาสน์ท่านบอกว่าถ้าคนฟังรู้เรื่องก็เป็นอันใช้ได้ ท่านยังหนุ่มแต่ทั้งการสอนและปฏิบัติเข้าใจงานคนก้สนใจเยอะ ท่านบอกว่าถ้าปฏิบัติถึงระดับหนึ่งแล้วคำวาศาสนาจะหายไป ให้ทำความรู้จักใจตนเองก็พอ
คนนาหม่อม
หมาขี้เรื้อน
เจริญพร
การเป็นพิธีกรที่ดีนั้น(หมายถึง เจ้าภาพก็ชอบ พระที่มาสวดก็ชอบ)กระผมคิดว่า ต้องพูดแต่น้อยไม่พูดโอ้อวดความรู้ตัวเองทำตามพิธีกรรมจนเสร็จสิ้นพิธี เมื่อเจ้าภาพจัดของไว้แล้วไม่ต้องไปทักว่าผิดถูก เราทำหน้าที่พิธีกรก็ทำไปจะเชิญเจ้าภาพจุดธูปเทียน แล้วเจ้าภาพจะจุดอย่างไรไม่ต้องไปทักว่าผิดถ้างานที่มีเครื่องเสียงด้วยแล้วไม่ควรไปพูดทักท้วงว่าผิดเข้าไมค์ มันก็ผ่านไปแล้วน่ะครับอย่าคิดมากทำหน้าที่พิธีกรของเราให้ถูกต้องก็แล้วกัน
ธูปเทียนดอกไม้แพร้ว ทูลหัวขึ้นแล้ว
ตามคำโบราณ บูชาพระพุทธ
บูชาพระธรรม พระสงฆ์มนต์ขาน
วางไว้บนพาน มุ่งนิพพานเพริศแแพร้ว
บทกลอนบทนี้ความหมายดีมากครับ
กราบนมัสการ ครับ
ก็พยายามเลียนแบบ แต่มาพิจารณาอีกครั้ง สัมผัสระหว่างวรรค น่าจะผิดพลาดเล็กน้อย...
ของเก่าที่อาจารย์จำมานั้น คลาดแคล้วผายผัน และ ไปสู่พระธรรม์ (อ่านว่า ไปสู่พระทัน) คำสุดท้ายจะสัมผัสกับ พระสงฆ์ทั้งนั้น (ธรรม์ กับ นั้น สัมผัสเสียง)...
แต่หลวงพี่ลืมประเด็นนี้ไป ตามคำโบราณ บูชาพระธรรม พระสงฆ์มนต์ขาน (วรรค บูชาพระธรรม คำสุดท้ายไม่ถูกต้อง)
กาพย์กลอนแบบไทยๆ เวลาอ่านต้องเน้นเสียงสูงต่ำด้วยเพื่อให้เกิดความไพเราะทำนองเสียงดนตรี... หลวงพี่บกพร่องทางด้านเสียงดนตรี แต่งไปก็ขาดความไพราะ เป็นเพียงการเล่นคำพื้นๆ เท่านั้น
เจริญพร
กราบนมัสการพี่หลวง
ผมว่าสมัยก่อนหมันมืด จุดเทียนก่อนเพื่อเห็นพอเห็นแสง แล้วค่อยจุดธูป ครูปกรณ์ว่าพรือแล้วที่ครูประภาพใช้อยู่หั้น พรรค์พรือเหลา
เกิดหัวไทร แดนดิน ถื่นนาทุ่ง
คิดหมายมุ่ง อ่านเขียน เรียนหนังสือ
พ่อสั่งไว้ ให้ขยัน หมั่นฝึกปรือ
พรรค์พรือพรือ บ้านเราจน คนทำนา
ให้มึงเรียน หัดเขียนอ่าน ให้การคล่อง
จนไวว่อง ฉลาดเฉลียว เชี่ยวปัญหา
รับราดการ ทำงานเมือง เรื่องปัญญา
สร้างคุณค่า เยาวชน คนแผ่นดิน
กราบนมัสการครับ
โชคดี
- หัวไทร นาคอน ตอนนี้
- เศศกิจ ไม่ดี จริงไหม
- นากุ้ง ไม่ค่อย ได้ไหล
- ขอใคร ช่วยที ดีเทอญ ฯ
เจริญพร
สรุปคือจุดอะไรก่อนแน่ครับ ตามหลักวิชาการจริงๆ ผมอยากทราบมาก คือยังงง ครับ อธิบายมาจุดก่อนจุดหลัง สรุปคือ จุดอไรก่อนแน่ครับ ไม่ต้องการคำตอบที่ว่าแล้วแต่ ... หรือเถียงครับ
...........
เจริญพรทุกท่าน